Phạt tiền vì xúc phạm nhân phẩm thầy cô, người học nên đưa ra khỏi Dự thảo

LTS: Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa đăng tải lấy ý kiến về Dự thảo Nghị định “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục”.

Tuy nhiên, qua nghiên cứu nội dung văn bản, đối chiếu với Nghị định 138/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục được ban hành năm 2013 và áp dụng vào thực tiễn, thầy Trần Mạnh Tùng - Giáo viên Toán, trường Trung học phổ thông Lương Thế Vinh, Hà Nội thấy có nhiều nội dung không hợp lí.

Trong bài viết gửi tới Báo Điện tử Giáo dục Việt Nam, thầy Trần Mạnh Tùng có ý kiến về Điều 29 và Điều 32 trong dự thảo.

Tòa soạn trân trọng gửi tới độc quả bài viết.

Theo Dự thảo Nghị định “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục” quy định:

Điều 29. Vi phạm quy định về xúc phạm nhân phẩm, danh dự, xâm phạm thân thể nhà giáo, cán bộ, nhân viên cơ sở giáo dục

1. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với hành vi xúc phạm nhân phẩm, danh dự nhà giáo, cán bộ, nhân viên cơ sở giáo dục.

2. Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với hành vi xâm phạm thân thể nhà giáo, cán bộ, nhân viên cơ sở giáo dục.

3. Biện pháp khắc phục hậu quả: Buộc xin lỗi công khai đối với hành vi vi phạm quy định tại Khoản 1 Điều này.

Điều 32. Vi phạm quy định về xúc phạm nhân phẩm, danh dự người học

1. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với hành vi xúc phạm nhân phẩm, danh dự người học.

2. Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với hành vi xâm phạm thân thể người học.

3. Biện pháp khắc phục hậu quả: Buộc xin lỗi công khai đối với hành vi vi phạm quy định tại Khoản 1 Điều này.

4. Hình thức xử phạt bổ sung: Đình chỉ giảng dạy từ 1 tháng đến 6 tháng đối với hành vi vi phạm quy định tại Khoản 1, Khoản 2 Điều này.

Nội dung dự thảo gây bất bình trong giáo viên, trong xã hội

Đối chiếu theo Nghị định 138, dự thảo có quy định chi tiết hơn, bao quát hơn và tăng tiền phạt lên gấp 2 lần. Có thể hiểu mục đích của việc làm này là tăng tính răn đe, phòng ngừa là chính.

Tuy nhiên, trong nhà trường, quan hệ thầy trò có yếu tố đặc biệt, thiêng liêng. Việc hành chính hóa, áp dụng một cách cứng nhắc có thể làm méo mó quan hệ này.

Một bộ phận xã hội có thể nghĩ rằng: Đạo đức được cân đo bằng tiền, cứ vi phạm thì nộp tiền là xong. Đây là một lối suy nghĩ nguy hiểm, cần tránh. Vì thế, áp dụng trong trường hợp này là “lợi bất cập hại”.

Ở khía cạnh kỉ luật học sinh: Trong thực tế, các nhà trường, các thầy cô phải làm đúng quy định nhưng cũng rất linh hoạt, mềm mỏng. Có trường hợp cần nhẹ nhàng, có trường hợp cần nghiêm khắc, không thể đánh đồng vì mỗi em là một con người nhau. Chưa bao giờ việc phạt tiền được áp dụng.

Thầy Trần Mạnh Tùng - Giáo viên Toán, trường Trung học phổ thông Lương Thế Vinh, Hà Nội cho rằng, trong nhà trường, quan hệ thầy trò có yếu tố đặc biệt, thiêng liêng. Việc hành chính hóa, áp dụng một cách cứng nhắc có thể làm méo mó quan hệ này.(Ảnh: Thầy Trần Mạnh Tùng cung cấp)

Ở khía cạnh kỉ luật giáo viên: Do lòng tự trọng nghề nghiệp, đôi khi, giáo viên vi phạm chỉ cần bị phê bình trong nhà trường cũng đã có hiệu quả, cần thiết hơn đã có các quy định khác của ngành, của các bộ luật. Việc ứng xử trong việc kỉ luật nhà giáo cần thận trọng, nếu cứng nhắc quá sẽ để lại hậu quả nguy hại.

Dự thảo cũng gây hoang mang trong giới giáo viên. Do chưa có quy định chi tiết “thế nào là xúc phạm nhân phẩm”, “thế nào là xúc phạm thân thể” nên trong áp dụng rất dễ tùy tiện, sai bản chất.

Áp lực hiện nay dành cho giáo viên là rất lớn, trong khi chúng ta chưa có các động tác chia sẻ, việc đưa ra quy định này vô hình chung đẩy các thầy cô vào một nỗi sợ mới: có khi “mắng học sinh cũng bị phạt”.

Nội dung dự thảo là bất cập với thực tế và với các quy định hiện hành

Hiện nay, các quy định dành cho nhà giáo đã đầy đủ và chi tiết.

Ở khía cạnh Bộ Giáo dục và Đào tạo có Quyết định 16/2008 “Quy định về đạo đức nhà giáo”, Luật Giáo dục 2015 dành hẳn chương IV với 13 điều quy định về “Nhiệm vụ và quyền của nhà giáo”.

Ở các Sở Giáo dục và Đào tạo, các nhà trường còn có các quy tắc ứng xử giáo viên, học sinh, các chế tài kỉ luật tương ứng.

Ở khía cạnh xã hội có luật dân sự, luật hình sự,…

Việc có thêm các quy định xử phạt hành chính trong phần này là không cần thiết, thậm chí bị chồng chéo với luật.

Ví dụ: Giáo viên gây thương tích cho học sinh từ 11% là bị xử lí hình sự. Trong trường hợp này nếu tiếp tục xử phạt hành chính sẽ vi phạm quy tắc xử lí một lần, bằng một chế tài.

Đưa nghị định vào cuộc sống là không khả thi

Nghị định ra đời nhằm điều chỉnh các hành vi sai trái trong quan hệ thầy – trò. Hơn 5 năm qua, từ khi có Nghị định 138 tôi thấy tác động trở lại của Nghị định là mờ nhạt nếu không nói là phản tác dụng.

Trong lĩnh vực giáo dục, do tính chất đặc thù nên nhiều quan hệ thầy - trò, quan hệ đồng nghiệp... được điều chỉnh bởi quan hệ đạo đức, văn hóa chứ không được "luật hóa" bởi các quy định, chế tài.

Do đó, hành vi "xúc phạm danh dự, nhân phẩm..." giữa thầy - trò, đồng nghiệp thì nên xử lý theo quy chế, theo kỷ luật của ngành hơn là xử lý bằng chế tài hành chính.

Bởi thế, không nên cứng nhắc, đưa quan hệ thầy – trò thành quan hệ dân sự đơn thuần. Việc làm này vừa không có tác dụng vừa làm méo mó hình ảnh người thầy, không đạt mục đích và hiệu quả giáo dục.

Tôi kiến nghị, nên đưa nội dung này (Điều 29, Điều 32) ra khỏi Nghị định ban hành sắp tới.

Trần Mạnh Tùng