Phát huy vai trò kinh tế tư nhân trong phát triển kinh tế

Quang cảnh Hội thảo. (Ảnh: PV)

Ông Nguyễn Văn Vịnh, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), Thành viên thường trực Tổ Biên tập của Tiểu ban Kinh tế - Xã hội chuẩn bị cho Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng nhấn mạnh, Hội thảo lần này là cơ hội tốt để các doanh nghiệp và cá nhân thể hiện nguyện vọng của mình, chung tay với Đảng và Chính phủ Việt Nam hiến kế nhằm hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước hùng cường, thịnh vượng. Đồng thời, hội thảo cũng giúp phát hiện thêm những vấn đề mới đang đặt ra cho Việt Nam từ bối cảnh phát triển mới, nhất là đối với những vấn đề lớn, và gợi mở ra hướng giải quyết một số vấn đề còn nhiều ý kiến khác nhau. “Chúng tôi mong muốn thông qua Hội thảo sẽ thu nhận được những ý kiến tâm huyết và thẳng thắn từ nhiều hiệp hội doanh nghiệp, ngành nghề, các trường đại học, các chuyên gia và nhất là đại diện các đối tác phát triển của Việt Nam về quan điểm, mục tiêu, các đột phá chiến lược và định hướng phát triển khu vực kinh tế tư nhân, doanh nghiệp ngoài nhà nước - khu vực đóng vai trò ngày càng quan trọng trong phát triển đất nước trong thời kỳ chiến lược 2021-2030”- ông Nguyễn Văn Vịnh nói.

Theo TS Nguyễn Thị Luyến, Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), doanh nghiệp tư nhân đã tham gia vào những lĩnh vực trước đây độc quyền nhà nước như hàng không với Vietjet Air, Bamboo Airway đã làm cho thị trường cạnh tranh hơn và đông đảo người dân được hưởng lợi.

Nhiều doanh nghiệp tư nhân lớn đã thực hiện nhiều công trình lớn, phức hợp về xây dựng, bất động sản, cầu cảng, sân bay, đóng góp quan trọng cho phát triển đất nước, đặc biệt làm thay đổi bộ mặt hạ tầng như sân bay Vân Đồn, hầm đường bộ Đèo Cả, hầm Hải Vân, cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, cầu Bạch Đằng...

Đặc biệt, có những doanh nghiệp tư nhân đã thực hiện đầu tư ra nước ngoài với quy mô vốn ngày càng tăng. Theo báo cáo đầu tư ra nước ngoài năm 2019, có 2 doanh nghiệp tư nhân đầu tư ra nước ngoài với vốn đăng ký vượt 1 tỉ USD, gồm Công ty cổ phần Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai, Công ty cổ phần ôtô Trường Hải (THACO), Công ty cổ phần Golf Long Thành. Bên cạnh đó, số lượng dự án quy mô vừa và nhỏ tăng dần.

“Trong quá trình phát triển, đã hình thành đội ngũ doanh nhân năng động, có khả năng thích ứng nhanh với cơ chế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế. Đã có những tỉ phú Việt Nam trong danh sách tỉ phú thế giới” – TS Nguyễn Thị Luyến thông tin.

Tuy nhiên, bên cạnh những doanh nghiệp tư nhân đóng góp to lớn cho nền kinh tế, thì vẫn còn nhiều doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ, các hộ gia đình “không chịu lớn” hay nói đúng hơn là “không muốn lớn”.

Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, bên cạnh doanh nghiệp thuộc khu vực chính thức, nước ta còn có trên 5,2 triệu đơn vị kinh doanh theo dạng hộ gia đình, được coi là khu vực phi chính thức, đông gấp hơn 7 lần khu vực chính thức.

“Nhiều năm nay, dù môi trường kinh doanh ở nước ta liên tục được cải thiện, nhưng chỉ có một tỉ lệ không đáng kể các hộ kinh doanh gia đình muốn và có thể chuyển thành doanh nghiệp tư nhân chính thức. Toàn bộ khu vực phi chính thức đều thuộc sở hữu tư và là một bộ phận của khu vực kinh tế tư nhân hoặc khu vực kinh tế ngoài nhà nước ở nước ta” – bà Phạm Chi Lan nói.

Cũng theo bà Phạm Chi Lan, tốc độ chuyển dịch doanh nghiệp từ nhỏ lên vừa rất chậm và tỉ lệ chuyển lên cũng rất thấp. Vài năm gần đây có thêm hiện tượng hàng trăm doanh nghiệp tư nhân phải mất 10-20 năm trời mới phát triển lên quy mô vừa, nhưng khi tương đối thành công lại quyết định rút khỏi thị trường, bán hoặc sáp nhập doanh nghiệp mình vào doanh nghiệp khác, chủ yếu là doanh nghiệp FDI.

Thiếu niềm tin ở năng lực bản thân, ở môi trường kinh doanh và sự bảo vệ của luật pháp khiến nhiều người tham gia kinh doanh chỉ nhằm mưu sinh và chỉ dám làm cầm chừng, cốt cho “đủ ăn” hơn là dám làm lớn hay làm ăn dài hạn.

Theo TS Nguyễn Đình Cung, đến 2030, để phát triển thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN, cần tập trung cải cách, đổi mới thể chế huy động và phân bố nguồn lực; mở rộng và bảo đảm, bảo về quyền tự do kinh doanh, tháo bỏ rào cản đối với đầu tư và kinh doanh; khuyến khích, tạo thuận lơi áp dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo; bảo vệ tài sản, quyền và lợi ích hợp pháp của người dân và doanh nghiệp; xây dựng hệ thông pháp luật đầy đủ, có chất lượng, khắc phục tinh trạng “7 không”; xây dựng thể chế thực thi, nhất là hệ thống tòa án; tập trung vào đăng ký sở hữu tài sản, giải quyết tranh chấp thương mại...

Lê Anh