Phát hiện mới: Tập thể dục giúp trẻ hóa não

Phát hiện mới cho thấy tập thể dục có thể giúp trẻ hóa não. Ảnh: Getty Images.

Nghiên cứu, bao gồm trên cả chuột và người, phát hiện ra tập thể dục khiến gan bơm ra một loại protein ít được biết đến, và về mặt hóa học cải thiện các protein không khỏe, từ đó giúp động vật già trẻ hóa não và ký ức.

Trong các nghiên cứu loài gặm nhấm trước đây, động vật chạy trên bánh xe hoặc máy chạy bộ đã tạo ra nhiều tế bào thần kinh mới và học hỏi cũng như ghi nhớ tốt hơn so với đồng loại ít vận động.

Tương tự như vậy, những người lớn tuổi đi bộ đã thêm được một khối lượng mô vào các phần của bộ não liên quan đến trí nhớ. Ngay cả trong số những người trẻ tuổi, những người tập luyện đúng so với bạn bè của họ cũng có xu hướng đạt điểm tốt hơn trong các bài kiểm tra nhận thức.

Nhưng nhiều câu hỏi, vẫn chưa tìm được câu trả lời rõ ràng. Ví dụ về cách thức, ở cấp độ tế bào, tập thể dục làm thế nào đổi mới bộ não và thay đổi chức năng của nó.

Hầu hết các nhà nghiên cứu nghi ngờ rằng quá trình này liên quan đến việc giải phóng một loạt các chất bên trong não và các nơi khác trong cơ thể trong và sau khi tập thể dục.

Các chất này tương tác và đốt cháy các phản ứng sinh hóa khác mà cuối cùng thay đổi cách não bộ hoạt động. Nhưng các chất là gì, chúng bắt nguồn từ đâu và cách chúng gặp nhau và hòa nhập vẫn chưa rõ ràng.

Vì vậy, đối với nghiên cứu mới, được công bố trong tháng này trên Science, các nhà nghiên cứu tại Đại học California, San Francisco và các tổ chức khác đã quyết định nghiên cứu kĩ trên loài chuột.

Trong nghiên cứu trước đây từ cùng một phòng thí nghiệm, các nhà khoa học đã truyền máu từ những con chuột non sang những con già và thấy sự cải thiện trong suy nghĩ của động vật già.

“Nó giống như việc chuyển ký ức của tuổi trẻ qua máu”, Saul Villeda, giáo sư tại UCSF, người đã thực hiện nghiên cứu cùng với các đồng nghiệp Alana Horowitz, Xuelai Fan và những người khác, cho biết.

Tuy nhiên, những lợi ích đó là kết quả của động vật hiến tặng máu chứ không phải thói quen tập thể dục của chúng.

Các nhà khoa học nghi ngờ rằng tập thể dục sẽ là khởi đầu cho những thay đổi bổ sung trong dòng máu có thể hiến tặng được, bất kể là một con vật nào trong nhiều năm.

Các nhà khoa học tiếp theo bắt đầu tìm ra những gì khác biệt trong máu của lũ chuột tập thể dục. Sử dụng phương pháp phổ khối tinh vi và các kỹ thuật khác, họ đã tách ra và liệt kê các loại protein khác nhau trong máu các động vật tập luyện hàng ngày mà không thấy trong máu từ chuột không hoạt động.

Sau đó, họ cô lập một loại protein được gọi là GPLD1 (tên khoa học của nó dài và khó mà phát âm được). Protein bí ẩn được biết là được sản xuất chủ yếu ở gan, một cơ quan thường không được cho là có nhiều tương tác với não.

Vì vậy, các nhà nghiên cứu hiện đã sử dụng kỹ thuật di truyền để khuếch đại việc giải phóng GPLD1 từ gan của những con chuột già, không hoạt động.

Sau đó, những con vật đó thực hiện gần giống như những con chuột non trong các bài kiểm tra về học tập và trí nhớ, và bộ não của chúng có rất nhiều tế bào thần kinh sơ sinh hơn nhiều so với những con chuột già khác.

Trong thực tế, chúng đã đạt được những lợi ích của việc tập thể dục mà không cần nỗ lực hoạt động.

Để đảm bảo rằng phản ứng này không hoàn toàn dựa trên loài gặm nhấm, các nhà khoa học cũng kiểm tra máu lấy từ người già. Những người đàn ông và phụ nữ lớn tuổi thường xuyên đi bộ để tập thể dục cho thấy mức độ GPLD1 trong máu cao hơn so với những người không.

“Kết quả cuối cùng của những phát hiện này dường như là tập thể dục giúp cải thiện sức khỏe não bộ một phần bằng cách khiến gan bơm thêm lượng GPLD1”, giáo sư Villeda nói, “mặc dù vẫn chưa rõ protein sau đó thay đổi não như thế nào”.

Ông Villeda tin rằng nếu các thí nghiệm tiếp theo cho thấy GPLD1, trong sự cô lập, giúp bắt đầu phản ứng chuỗi phân tử này, thì ít nhất có thể hình dung rằng việc truyền chất này có thể mang lại lợi ích của việc tập thể dục cho những người quá yếu hoặc bị khuyết tật đối với hoạt động thể chất thông thường.

Về cơ bản, các phát hiện nêu bật các tác động phức tạp lên toàn thân của tập thể dục, cụ thể trong trường hợp này là với gan, bằng cách nào đó thay đổi tâm trí và bộ não sau khi tập luyện.

Giáo sư Villeda khẳng định, giả sử có loại GPLD1 dược phẩm, ngay cả khi có hiệu quả đối với sức khỏe của não, vẫn sẽ không vượt qua được lợi ích của việc tập thể dục.

“Sẽ không có quá trình đốt cháy chất béo, xây dựng cơ bắp hay cải thiện tim mạch thông thường như khi tập luyện”, ông Villeda kết luận.

Dương Châu