Phát hiện mới tại khu vực điện Kính Thiên : Lại bất ngờ về Hoàng cung Thăng Long

Nhiều chuyên gia, nhà nghiên cứu tham quan hố khai quật có dấu tích kiến trúc thời Trần

Qua đó từng bước mở rộng hơn cánh cửa để tiếp cận ngày một rõ hơn, đầy đủ hơn về một Thăng Long hoa lệ ngàn năm, Di sản của nhân loại.

Sáng thêm giá trị di sản Hoàng thành

Cuộc thăm dò khai quật được tiến hành trên tổng diện tích gần 1.000m2 tại khu vực phía Đông Bắc của nền điện Kính Thiên, phía Nam giáp hố khai quật năm 2019, phía Đông giáp phía đường Nguyễn Tri Phương, phía Tây gần giáp với di tích Hậu Lâu. Đợt khai quật được tiến hành trên cơ sở khuyến nghị của UNESCO, chủ trương của TP Hà Nội và quyết định của Bộ VHTTDL về việc khai quật khảo cổ học tại Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long.

Phát hiện nhiều di vật thời Trần

PGS.TS Tống Trung Tín, Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam cho biết, kết quả khai quật năm nay tiếp tục làm rõ nhiều tầng văn hóa, các di tích, di vật khảo cổ chồng xếp lên nhau, có niên đại từ thế kỷ VII- IX đến thế kỷ XIX, XX của các thời kỳ Đại La, Đinh - Tiền Lê, Lý, Trần, Lê Sơ, Lê Trung Hưng, Nguyễn. Cũng theo PGS.TS Tống Trung Tín, lần khai quật này bước đầu đã xác định được một số di tích quan trọng, cụ thể như dấu tích kiến trúc thời Lý phát hiện một số móng cột sỏi; dấu tích kiến trúc thời Trần gồm kiến trúc tròn đường kính trên 5m, xung quanh có dấu tích cống ngầm và lớp văn hóa dày đặc, ngói và dấu tích cháy, vỏ nhuyễn thể biển; dấu tích kiến trúc thời Lê Sơ tiếp tục làm rõ kiến trúc có vì kèo 4 móng cột kiểu hành lang tiếp nối với dấu tích kiến trúc đã phát hiện năm 2019; dấu tích kiến trúc thời Lê Trung Hưng gồm có dấu tích vườn hoa cây cảnh, ngòi nước, kiến trúc dài kiểu hành lang, móng tường, cống nước, đường đi, sân gạch...

“Đặc biệt là một giếng nước bằng đá, sâu 6,56m được xây lắp khẩu giếng đá chạm khắc công phu. Ngoài ra, ở đáy ngòi nước gạch thời Lê Trung Hưng qua khai quật năm nay còn xuất hiện dấu tích 2 mộ gạch song song với nhau, có niên đại khoảng thế kỷ IV-VI minh chứng ở khu vực Trung tâm Thăng Long đã có dấu tích cư trú từ khá sớm”, PGS.TS Tống Trung Tín cho biết. Bên cạnh các dấu tích kiến trúc, trong số hàng trăm di vật khảo cổ, có hai di vật đáng chú ý là chiếc chậu đất nung thời Trần có kích thước lớn và mảnh mô hình kiến trúc tráng men xanh thời Lê Sơ thể hiện khá tỉ mỉ kết cấu đấu củng ở hiên nhà, cách lợp bộ mái âm dương và phần đầu dư chạm rồng… Theo ông Tín, những dấu tích kiến trúc và hệ thống di vật đã phát hiện trong cuộc khai quật năm 2021 tiếp tục phản ánh diễn biến phức tạp của các di tích lịch sử và văn hóa Thăng Long – Hà Nội dưới lòng đất. Qua đó, góp thêm nhiều tư liệu làm rõ các giá trị to lớn, phong phú, đa dạng với ba tiêu chí nổi bật toàn cầu của Di sản Thế giới Trung tâm Hoàng thành Thăng Long; đồng thời góp thêm một số tư liệu quý phục vụ cho việc nghiên cứu khôi phục không gian Chính điện Kính Thiên thời Lê.

Hàng trăm di vật được tìm thấy

Nhiều câu hỏi cần tiếp tục nghiên cứu

Hội thảo khoa học đã diễn ra với sự tham góp của các cơ quan quản lý, các chuyên gia, nhà khoa học... Trên cơ sở kết quả khai quật khảo cổ học được báo cáo, các chuyên gia đã đóng góp ý kiến cho những nhận định bước đầu về tính chất, niên đại, quy mô, chức năng và giá trị của các di tích đã xuất lộ tại hố khai quật Khu Chính điện Kính Thiên năm 2021.

Các ý kiến tại đây nhìn nhận, cuộc khai quật khảo cổ học năm 2021 đã phát hiện nhiều tư liệu mới tiếp tục góp phần hiểu sâu thêm di tích của Hoàng thành Thăng Long qua hàng nghìn năm lịch sử, qua đó tiếp tục hiểu sâu sắc thêm giá trị của Di sản Thế giới Hoàng thành Thăng Long. Về mặt địa tầng, cuộc khai quật đã tiếp tục xuất lộ tầng văn hóa dày 4,5m và có đầy đủ các lớp văn hóa từ thời Đại La đến thời Nguyễn. Điều đó nói lên tính thống nhất của tầng văn hóa Thăng Long - Hà Nội trong toàn bộ khu vực đã được giới nghiên cứu xác định một cách tương đối về vị trí và quy mô của Hoàng thành Thăng Long và thành Hà Nội tại khu vực trung tâm của quận Ba Đình ngày nay. Về mặt di tích, theo các nhà khoa học, các di tích trong hố khai quật xuất lộ từ sớm đến muộn. Qua cuộc khai quật, có thể thấy nhiều điều về Hoàng cung Thăng Long ngày càng rõ thêm, nhưng cũng có nhiều câu hỏi cần tiếp tục nghiên cứu, tìm các chứng cứ chứng minh hoặc các minh giải, gợi ý của các nhà khoa học. Ở đó có những điều cần phải nghiên cứu lâu dài. Dù vậy cuộc khai quật tiếp tục cho thấy lòng đất trung tâm Thăng Long – Hà Nội luôn giàu có các di tích, di vật mới mẻ phong phú và đôi khi gây bất ngờ. Theo ông Tống Trung Tín, các cuộc khai quật hằng năm sẽ từng bước, từng bước cho phép tiếp cận ngày một rõ hơn, đầy đủ hơn về một Thăng Long hoa lệ ngàn năm.

Giới chuyên gia tham quan giếng nước cổ vừa được phát hiện tại khu khai quật Ảnh: T.TRANG

Ông Nguyễn Văn Sơn, nguyên Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Hoàng thành Thăng Long cho rằng, từ thời điểm UNESCO đã ghi danh di sản Hoàng thành Thăng Long là Di sản văn hóa thế giới đến nay đã hơn 10 năm. Kết quả khai quật tại Hoàng thành từ năm 2002 đến nay cũng đã làm rõ nhiều nội dung, niên đại. Tuy nhiên, vấn đề hiện nay là chúng ta cần và mong muốn khôi phục một số chính điện của Kinh thành Thăng Long. “Cần có một kế hoạch khảo cổ học tổng thể. Ví dụ, cần khai quật bao nhiêu năm để đạt được sự hiểu biết đầy đủ về khu vực chính điện Kính Thiên. Trên cơ sở đó, tổ chức nghiên cứu bổ sung, cùng với kết quả nghiên cứu khai quật sẽ khôi phục được Điện Kính Thiên. Cái cần bàn là các nhà khoa học phải đề xuất một kế hoạch nghiên cứu toàn diện, từ khai quật, nghiên cứu bổ sung, kiến trúc... để có đủ tư liệu để khôi phục Chính điện Kính Thiên trong Trung tâm Hoàng thành Thăng Long”, ông Sơn chia sẻ.

Ghi nhận những kết quả đáng mừng thông qua các cuộc khai quật khảo cổ học, TS Nguyễn Viết Chức cho rằng, hiểu biết về Hoàng thành bây giờ đã khác rất nhiều so với thời gian trước, cho nên cần đẩy mạnh nghiên cứu mang tính tổng thể hơn. “Công việc khảo cổ rõ ràng không chỉ phải làm hằng năm, 10 năm hay trăm năm nữa vẫn phải tiếp tục. Thế nhưng mỗi giai đoạn phải xác định mục tiêu cụ thể khác đi. Qua đó, không chỉ làm sáng rõ giá trị vô giá của lịch sử, truyền thống mà còn tạo nên sức thu hút đối với công chúng, đặc biệt đối với giới trẻ. Phải làm sao cho các thế hệ người dân đều yêu mến và tự hào về mảnh đất này”, theo TS Nguyễn Viết Chức.

MINH NGỌC