Phản ứng trái chiều sau sự ra đi của Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ John Bolton

Thông báo sa thải ông Bolton được đưa ra vào ngày 10-9, giờ Washington, chỉ vài giờ sau khi Tổng thống Donald Trump đề nghị ông cố vấn này từ chức. Ông chủ Nhà Trắng cũng cho biết sẽ công bố danh tính người kế nhiệm ông Bolton vào tuần tới.

Quyết định sa thải Cố vấn An ninh quốc gia Bolton của của Tổng thống Donald Trump là điều khó tránh bởi trước đó, hai bên đã có nhiều quan điểm khác biệt về các vấn đề như Afghanistan, Triều Tiên, Venezuela... Tuy nhiên, bất đồng nghiêm trọng nhất là về Iran. Ông Bolton ủng hộ từ bỏ hoàn toàn thỏa thuận hạt nhân Iran năm 2015 được đàm phán dưới thời cựu Tổng thống Barack Obama và muốn gây sức ép tối đa với các nhà lãnh đạo Iran. Hồi đầu năm 2019, ông Bolton đã cùng với Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo thuyết phục ông Donald Trump duy trì sự hiện diện của quân đội Mỹ tại Syria để đối phó với Lực lượng Vệ binh cách mạng Iran…

Cố vấn An ninh quốc gia John Bolton ra đi sau những bất đồng với Tổng thống Donald Trump. Ảnh: Reuters

Bình luận về sự thay đổi nhân sự nói trên của Mỹ, ngày 11-9, Cố vấn của Tổng thống Iran-ông Hesamaddin Ashna cho rằng, việc ông Bolton bị sa thải cho thấy sự thất bại của chính sách gây sức ép của Mỹ đối với Tehran. Trên tài khoản Twitter, ông Hesamaddin Ashna viết: "Việc ông Bolton từ chức không chỉ là một trường hợp mà là một bằng chứng không thể chối cãi về sự thất bại trong chiến lược của Mỹ nhằm gây sức ép tối đa đối với Iran".

Trong khi đó, một số nhà phân tích cho rằng, việc ông Donald Trump sa thải ông Bolton có thể mang lại sự linh hoạt cho các cuộc đàm phán hạt nhân sắp tới với Triều Tiên nhưng cũng có thể làm suy yếu nỗ lực phi hạt nhân hóa hoàn toàn của Bình Nhưỡng. Ông Leif-Eric Easley, Phó giáo sư nghiên cứu quốc tế tại Trường Đại học Nữ sinh Ewha của Hàn Quốc cho rằng, thời điểm này có thể thuận tiện cho hoạt động ngoại giao Mỹ-Triều Tiên. Theo ông Leif-Eric Easley, nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un có thể biến sự thay đổi nhân sự này ở Washington thành chiến thắng trong chính trị nội bộ của Triều Tiên và điều này làm gia tăng khả năng các cuộc đàm phán phi hạt nhân hóa sẽ sớm được tái khởi động.

Tuy nhiên, sự vắng mặt của chuyên gia an ninh John Bolton cũng làm dấy lên quan ngại rằng chính sách đối ngoại của ông Donald Trump có thể bị chi phối nhiều hơn bởi những cân nhắc chính trị, đặc biệt là trước thềm cuộc đua tái tranh cử tổng thống 2020. Giáo sư chính trị quốc tế tại Trường Đại học Toàn cầu Handong, ông Park Won-gon nhận định, sự ra đi của ông Bolton có nghĩa là ông Donald Trump và Ngoại trưởng Pompeo nắm toàn quyền xử lý tình trạng bế tắc vấn đề hạt nhân Triều Tiên. Do đó có khả năng các chính trị gia này có thể ưu tiên các lợi ích chính trị, đặc biệt là khi mùa bầu cử đang đến gần.

Nhận định về sự ra đi của ông Bolton, ông Konstantin Kosachev, Chủ tịch Ủy ban Quốc tế của Hội đồng Liên bang Nga ngày 11-9 cho biết, ông không loại trừ khả năng sự ra đi của ông Bolton có thể sẽ cải thiện cơ hội gia hạn Hiệp ước Cắt giảm vũ khí chiến lược (START) mới giữa Nga và Mỹ. “Hiệp ước START mới sẽ hết hiệu lực vào tháng 2-2021. Các thỏa thuận để kéo dài hiệp ước này có thể sẽ diễn ra thuận lợi sau khi ông Bolton từ chức, bởi ông Bolton vốn là người ủng hộ trung thành các phương pháp cứng rắn trong chính sách của Mỹ. Điều này đã gây ảnh hưởng nhất định đến các thỏa thuận trong lĩnh vực ổn định chiến lược và kiểm soát vũ khí của Mỹ với các nước”, ông Kosachev bình luận.

BÌNH NGUYÊN