Phần lớn doanh nghiệp chưa nhận diện được cơ hội cụ thể từ EVFTA

Song theo bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), hiệp định này vẫn còn rất mới mẻ với đa số các DN nên phần lớn họ chưa nhận diện được cơ hội cụ thể nào từ EVFTA.

Xuất khẩu vào thị trường EU có nhiều khởi sắc

Bà Nguyễn Thị Thu Trang.

Phóng viên (PV): Hai tháng kể từ khi EVFTA được thực thi đã tác động như thế nào đến hoạt động xuất khẩu của Việt Nam, thưa bà?

Bà Nguyễn Thị Thu Trang: Theo thông tin từ Bộ Công Thương, kể từ khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực đến nay, các tổ chức được ủy quyền đã cấp gần 15.000 bộ Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) mẫu EUR.1 với kim ngạch gần 700 triệu USD đi các nước EU. Trong đó, nhiều lô hàng đã tới thị trường EU, thông quan và được hưởng ưu đãi. Chỉ tính riêng tháng 8, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường EU đã đạt 3,25 tỷ USD, tăng 4,65% so với tháng 7 và tăng 4,2% so với cùng kỳ, đưa kim ngạch xuất khẩu từ Việt Nam sang thị trường EU đạt 22,76 tỷ USD. Tháng 9, kim ngạch xuất khẩu sang thị trường này tiếp tục duy trì đà tăng mạnh, tăng 14,4% so với cùng kỳ năm trước.

Có thể thấy, những kết quả ban đầu triển khai thực thi EVFTA được cho là tương đối khả quan, nhất là trong bối cảnh thị trường toàn cầu vẫn còn nhiều khó khăn do tác động của dịch Covid-19, EVFTA mới có hiệu lực, cũng như xu thế chủ nghĩa bảo hộ thương mại trên toàn cầu gia tăng.

PV: Việc chủ động nắm bắt thông tin, chủ động hành động là một trong những yếu tố tiên quyết để DN hội nhập thành công. Vậy theo bà, việc phổ biến, tuyên truyền về EVFTA thời gian qua đã được triển khai như thế nào?

Bà Nguyễn Thị Thu Trang: Có thể thấy, hoạt động tuyên truyền, phổ biến về EVFTA và thị trường các nước EU là nhiệm vụ được nêu đầu tiên trong kế hoạch thực hiện EVFTA của Chính phủ và các bộ, ngành. Hoạt động này cũng đã được các bộ, ngành, đặc biệt là Bộ Công Thương xác định là nhiệm vụ vô cùng cấp bách và được triển khai tích cực để nâng cao năng lực hội nhập cho DN tiếp cận, mở rộng thị trường xuất khẩu, đầu tư.

Song phải nhìn nhận, EVFTA có nội dung rất rộng, bao trùm lên nhiều lĩnh vực. Vì vậy, để một DN có thể tìm thấy cơ hội, đánh giá được khó khăn cụ thể với DN mình là một thách thức không nhỏ. Nhằm giúp các DN nắm bắt thông tin, giảm bớt khó khăn trong tìm hiểu, khai thác cơ hội EVFTA, VCCI đã cùng các hiệp hội, cơ quan, tổ chức biên soạn cuốn cẩm nang hướng dẫn DN về EVFTA. Đây là tài liệu tóm tắt các nội dung cốt lõi của EVFTA, diễn giải các cam kết theo cách thức ngắn gọn, dễ hiểu cùng các lưu ý DN về những vấn đề cần quan tâm nhất, các vấn đề cần chuẩn bị tập trung nhất.

Thúc đẩy ngành công nghiệp hỗ trợ phát triển

Hoạt động sản xuất tại Hợp tác xã thanh long Tầm Vu, huyện Châu Thành, tỉnh Long An. Ảnh: QUANG PHÚC

PV: Bà đánh giá như thế nào về việc chủ động của các DN Việt Nam trong việc khai thác các lợi thế, vượt qua thách thức từ EVFTA?

Bà Nguyễn Thị Thu Trang: EU là đối tác nhập khẩu lớn, với sức mua đứng thứ hai thế giới và là thị trường trọng điểm của xuất khẩu Việt Nam nhiều năm qua. Trong khu vực châu Á, Việt Nam là một trong số ít quốc gia có hiệp định thương mại với EU (sau Hàn Quốc, Nhật Bản và Singapore). Vì thế, EVFTA mở ra cơ hội và lợi thế xuất nhập khẩu đặc biệt cho hàng hóa Việt Nam, đồng thời cũng tạo ra sức hấp dẫn cho Việt Nam trong thu hút đầu tư từ một đối tác đầu tư FDI hàng đầu thế giới, với nguồn vốn, công nghệ và quản lý tiên tiến bậc nhất hiện nay. Tuy nhiên, việc hiện thực hóa kỳ vọng này còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó có nhận thức, hiểu biết và sự chủ động của DN là yếu tố quan trọng hàng đầu. Thực tế cho thấy, các DN Việt Nam nắm bắt nội dung EVFTA và các cam kết liên quan đến hoạt động của mình còn rất hạn chế. Với nhiều DN, hiệp định này vẫn còn khá mới mẻ và chưa nhận diện được cơ hội cụ thể nào từ EVFTA.

Nhìn trong tổng thể chung, rõ ràng năng lực cạnh tranh của các DN Việt Nam thấp hơn các DN EU, tuy nhiên, trong một số ngành nhất định, chúng ta vẫn có lợi thế vượt trội. Nền kinh tế Việt Nam với EU về cơ bản không cạnh tranh trực tiếp mà là cạnh tranh bổ sung. Chính vì vậy, về lâu dài, để hiện thực hóa những cơ hội to lớn mà EVFTA mang lại, các DN Việt Nam cần có sự hiểu biết chính xác, đầy đủ về các cam kết trong EVFTA liên quan đến lĩnh vực và hoạt động kinh doanh của mình, từ đó mới có cơ sở hành động, chuẩn bị nguồn lực cần thiết, xây dựng và thực hiện kế hoạch khai thác các cơ hội từ EVFTA một cách có hiệu quả.

PV: Quy tắc xuất xứ là điều kiện để DN có thể được hưởng ưu đãi thuế quan. Vậy, Việt Nam cần làm gì phát triển được nguồn nguyên phụ liệu trong nước, thưa bà?

Bà Nguyễn Thị Thu Trang: Phát triển được nguồn nguyên phụ liệu trong nước là yêu cầu cấp bách, lâu dài đối với các ngành hàng của Việt Nam. Nếu chủ động được nguồn nguyên liệu, phát triển được ngành công nghiệp hỗ trợ tốt thì không chỉ đáp ứng được quy tắc xuất xứ, tận dụng được ưu đãi từ các FTA mà sẽ mở ra cơ hội rất lớn cho DN Việt Nam tham gia sâu hơn và ở nấc cao hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu. Hiện nay, Chính phủ đã nhận diện được yêu cầu này và đã có những chính sách thúc đẩy ngành công nghiệp hỗ trợ phát triển. Nổi bật, Chính phủ đã ban hành Quy hoạch tổng thể phát triển ngành công nghiệp Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030; ban hành danh mục sản phẩm công nghiệp hỗ trợ ưu tiên phát triển... Theo đó, đã có kế hoạch phát triển các khu công nghiệp hỗ trợ chuyên sâu cho từng ngành, hàng; có chính sách ưu đãi cho DN tham gia vào lĩnh vực phát triển công nghiệp hỗ trợ... Về phía VCCI, cũng đã tham mưu với Chính phủ và có kế hoạch với DN để thực hiện đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao tham gia phát triển công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam.

PV: Trân trọng cảm ơn bà!

KHÁNH AN (thực hiện)