Ông Trump sẽ dùng chính sách "diều hâu" hay "cô lập" với Trung Quốc?

Ông Donald Trump có khả năng sẽ phải đối mặt với phép thử ý chí đầu tiên từ Trung Quốc, theo các chuyên gia an ninh, châu Á, và khu vực đang chờ đợi xem tổng thống đắc cử của siêu cường số 1 thế giới sẽ phản ứng thế nào.

Tổng thống đắc cử của Mỹ Donald Trump. Ảnh: NYT

Các đồng minh và đối thủ của Mỹ đều đang phân vân về một Donald Trump trên thực tế - người theo chủ nghĩa cô lập từng nói rằng Nhật Bản và Hàn Quốc nên tự phát triển vũ khí hạt nhân của riêng họ và trả chi phí cho chính an ninh của họ, hay bị đảng Cộng hòa bao vây xung quanh ông với những cố vấn diều hâu về Trung Quốc.

"Trung Quốc có thể sẽ tăng thêm áp lực để kiểm tra những hạn chế của họ. Chiến thắng trong cuộc bầu cử của ông Trump có thể tạo ra hòa bình trong khu vực Đông Á nhưng cũng có thể tạo ra những bất ổn trầm trọng", Giáo sư Ni Lexiong chuyên về Luật và Khoa học Chính trị tại Đại học Thượng Hải (Trung Quốc) nói.

Sự cố năm 2001 trên đảo Hải Nam khi một máy bay chiến đấu Trung Quốc va chạm với một máy bay trinh sát Mỹ, được coi là áp lực lớn ban đầu trong nhiệm kỳ của Tổng thống George W Bush.

Ông Trump đã tìm cách trấn an các đồng minh ở châu Á khi điện đàm với Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, Tổng thống Hàn Quốc Park Geun-hye. Ông tái khẳng định mạnh mẽ về sự ủng hộ của Mỹ đối với cả hai đồng minh này.

Ông Abe có kế hoạch gặp ông Trump ở New York vào tuần tới. "Cách tiếp cận của ông (Abe) đối với ông Trump sẽ rất thận trọng. Chúng tôi không khuyên răn, không chỉ trích, chúng tôi sẽ tìm cách làm việc với ông ấy (Trump). Nếu thành công chúng tôi có thể hợp tác với ông ấy", Kunihiko Miyake, một giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Ritsumeikan nhận định.

Những hành động ban đầu đó cho thấy vị tổng thống đắc cử của Mỹ sẽ phản ứng giống như một thành viên của đảng Cộng hòa truyền thống. "Người Trung Quốc nghĩ rằng họ (thành viên đảng Cộng hòa) hiểu các doanh nhân, họ biết làm thế nào để làm dịu cái tôi của một người có quyền lực, vì vậy họ nghĩ rằng họ có thể kiểm soát ông ta. Nhưng lúc này, các cố vấn của ông Trump đang dần lộ diện và họ vẫn giữ quan điểm chống Trung Quốc rất mạnh", Yanmei Xie, chuyên gia phân tích Trung Quốc cho Gavekal Dragonomics, bình luận.

Những cố vấn cho ông Trump, trong đó có Alexander Gray, người từng làm việc cho nghị sĩ đảng Cộng hòa Randy Forbes và chỉ trích mạnh mẽ Chính phủ Trung Quốc; Mike Pillsbury, tác giả của cuốn “Cuộc chạy đua 100 năm”, người từng lập luận rằng Trung Quốc đang chuẩn bị cho sự thống trị thế giới; và Peter Navarro, một học giả, người đã đạo diễn và sản xuất phim “Death By China: Confronting the Dragon”.

Nếu ông Trump thực sự phản ứng mạnh với bất kỳ phép thử nào của Trung Quốc, đồng minh của Mỹ sẽ thở phào nhẹ nhõm và cũng có thể sẵn sàng trả lời cho những yêu cầu của ông bằng cách, ít nhất có những nỗ lực mang tính biểu tượng, tăng ngân sách quốc phòng của mình. Yoshiji Nogami, Chủ tịch Viện Các vấn đề Quốc tế Nhật Bản cho biết: “Có lẽ chúng ta phải làm nhiều hơn một chút về vấn đề quốc phòng của chúng ta”.

Tuy nhiên, dù ông Trump thể hiện cam kết của mình với châu Á, mức độ lo lắng của khu vực sẽ vẫn cao. "Nếu Trump không coi trọng vấn đề căng thẳng giữa Nga và NATO, tôi rùng mình khi xem xét làm thế nào ông ấy có thể cảm nhận về một cuộc đụng độ với Trung Quốc liên quan đến Đài Loan", nhà khoa học chính trị Nathan Batto tại Academia Sinica - một cơ quan nghiên cứu tại Đài Bắc nói.

Những thay đổi lớn ở châu Á sẽ đến nếu ông Trump thực sự theo đuổi chủ nghĩa biệt lập. "Với những căng thẳng mà liên minh Mỹ-Hàn Quốc dường như đang phải đối mặt, Bắc Kinh sẽ tìm mọi cách để xen vào. Trung Quốc sẽ làm như vậy với hai lá bài “cứng và mềm” – ví dụ nói Hàn Quốc ‘không nên thiết lập lá chắn phòng thủ tên lửa của Mỹ (THAAD) tại nước này và các bạn (Hàn Quốc) có thể dựa vào chúng tôi mà không cần nhờ vào người Mỹ’”, Giáo sư John Delury tại Đại học Yonsei ở Seoul nhận xét.

Theo bà Xie, "nếu điều này (Mỹ theo chủ nghĩa biệt lập) tạo ra một khoảng trống quyền lực sau đó nó có thể tạo ra cơ hội cho Trung Quốc". Một số quốc gia yếu hơn có thể dễ thỏa hiệp với Bắc Kinh, trong khi những nước mạnh hơn có thể tăng khả năng phòng thủ của họ. Bà kết luận: "Dù bằng cách nào, về cơ bản chính sách của ông Trump cũng có thể làm thay đổi cán cân quyền lực ở châu Á".

Công Thuận