Ông Trump có quyền hoãn, hủy bầu cử Mỹ?

Thông điệp của ông Trump - dưới dạng câu hỏi - được đưa ra sau khi nhà lãnh đạo Mỹ dành nhiều tháng trời nói về việc bỏ phiếu qua thư sẽ dễ bị gian lận. Hình thức bỏ phiếu này hiện ngày càng được nhiều nước sử dụng trong bối cảnh đại dịch Covid-19 lan rộng.

Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: AP

Theo hãng tin BBC, ông chủ Nhà Trắng cho rằng, những quan ngại về bỏ phiếu qua đường bưu điện cộng với lo lắng về sự an toàn của địa điểm bỏ phiếu có thể đòi hỏi phải trì hoãn bầu cử.

Tuy một viễn cảnh như vậy khó xảy ra, nhưng rõ ràng đại dịch Covid-19 đã có một tác động rất lớn đến chính trường Mỹ. Nhiều bang phải hoãn bầu cử sơ bộ hoặc dự định bỏ phiếu vắng mặt.

Vào tháng 11 tới, cử tri Mỹ sẽ tới các điểm bỏ phiếu đề bầu ra tổng thống tiếp theo, phần lớn Quốc hội cùng hàng nghìn ứng viên chính quyền bang. Nhưng ngày bầu cử diễn ra như thế nào - hoặc liệu sự kiện này có được tổ chức đúng lịch trình không - đang là chủ đề gây tranh cãi.

Quyền của tổng thống

Theo luật có từ năm 1845, bầu cử tổng thống Mỹ diễn ra 4 năm một lần, vào ngày thứ Ba sau ngày thứ Hai đầu tiên của tháng 11. Năm 2020, ngày này vào 3/11.

Báo New York Times cho biết, Tổng thống Trump không có quyền dịch chuyển ngày bầu cử liên bang. Ông cũng không thể hoãn hoặc hủy một cuộc bầu cử bằng một sắc lệnh.

Theo tờ báo, để thay đổi ngày bầu cử cần có sự thay đổi trong luật liên bang. Điều đó có nghĩa là luật pháp phải được quốc hội ban hành, tổng thống ký và trải qua thách thức ở các tòa án. BBC nhận định, triển vọng một sự đồng thuận lập pháp của hai đảng ở Mỹ về bất kỳ sự trì hoãn bầu cử nào là điều không thể.

Thêm nữa, kể cả ngày bỏ phiếu thay đổi thì Hiến pháp Mỹ quy định một chính quyền tổng thống kéo dài 4 năm. Nói cách khác, nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump sẽ kết thúc vào trưa 20/1/2021.

Ông có thể cầm quyền thêm 4 năm nữa nếu tái cử nhưng cũng có thể phải ra khỏi Nhà Trắng nếu bị đối thủ Dân chủ Joe Biden đánh bại. Thời gian đang rút ngắn và một cuộc trì hoãn bỏ phiếu không ngăn được điều này.

Điều gì xảy ra nếu bầu cử bị hoãn?

Nếu không có một cuộc bầu cử trước ngày nhậm chức đã định, danh sách kế nhiệm tổng thống được kích hoạt. Nhân vật số 2 là Phó Tổng thống Mike Pence, vì nhiệm kỳ của ông cũng kết thúc vào ngày đã định nên ông sẽ "chung thuyền" với Tổng thống Trump.

Tiếp đến là Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi, hiện là thành viên đảng Dân chủ. Nhưng nhiệm kỳ 2 năm của bà sẽ kết thúc vào tháng 12.

Quan chức cấp cao nhất đủ tư cách ngồi vào vị trí Tổng thống khi đó là Chuck Grassley, Thượng nghị sĩ Cộng hòa 86 tuổi của bang Iowa. Đó là giả định phe Cộng hòa vẫn kiểm soát thượng viện sau khi 1/3 số ghế của cơ quan này bị bỏ trống vì hết hạn nhiệm kỳ.

Covid-19 có thể làm gián đoạn bầu cử

Tuy không thể thay đổi hoàn toàn ngày bầu cử tổng thống, nhưng điều đó không có nghĩa là tiến trình này không có nguy cơ bị gián đoạn.

Theo giáo sư Richard L Hasen của Đại học California Irvine, một chuyên gia về luật bầu cử, Tổng thống Trump hay các chính quyền bang có thể sử dụng các quyền khẩn cấp của họ để giảm bớt các địa điểm bỏ phiếu trực tiếp.

Chẳng hạn ở vòng sơ bộ tại Wisconsin, lo ngại nhiễm Covid-19 cùng với tình trạng thiếu nhân viên bầu cử tình nguyện đã khiến các nhà chức trách phải đóng cửa 175 trong số 180 điểm bỏ phiếu ở Milwaukee, thành phố lớn nhất bang.

Nếu một hành động tương tự được thực hiện với toan tính lợi ích chính trị thì nó có thể tác động đến kết quả bầu cử ở Mỹ.

Thanh Hảo