Ông Toshimitsu Motegi: Người kế vị tiềm năng Thủ tướng shinzo Abe

Quá cứng rắn

"Quá cứng rắn" là cách Tổng thống Mỹ Donald Trump mô tả về ông Toshimitsu Motegi với ông Shinzo Abe trong một cuộc gọi điện thoại hồi tháng 5, khi ông Motegi đang phục vụ với tư cách là người đại diện của Thủ tướng trong đàm phán một thỏa thuận thương mại với Mỹ.

Thành công của Motegi trong việc kết hợp thỏa thuận đó, được ký bởi hai nhà lãnh đạo vào tháng 10 và vừa được Quốc hội Nhật Bản phê chuẩn, đã làm nổi bật vai trò một nhà lập pháp được gọi là một trong những chuyên gia chính sách hàng đầu của đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền.

Motegi được đào tạo tại Harvard và lần đầu tiên được bầu vào Quốc hội năm 1993 - cùng năm với ông Abe - sau khi làm cố vấn cho McKinsey & Co. Chỉ gần đây, bạn chơi golf thường xuyên của ông Abe mới nổi lên như một ứng cử viên cho vị trí thủ tướng. Nikkei đã thêm ông vào cuộc thăm dò ý kiến thường xuyên vào tháng 5 và ông vẫn chưa đạt được những bước tiến lớn trong danh sách cho đến nay.

Nhưng các thành viên đảng LDP của ông Motegi nói rằng việc ông được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Ngoại giao vào tháng 9, sau vai trò là Bộ trưởng về Chính sách kinh tế và tài chính, đã khiến ông trở thành một ứng cử viên nổi bật. Khi các nhân vật chính sách đối ngoại tập trung cho một buổi tiếp tân ở Tokyo vào ngày 2-12, Kenichiro Sasae, cựu Đại sứ Nhật Bản tại Mỹ, đã cười lớn khi nâng cốc chúc mừng Motegi. "Tôi biết ông có tham vọng trở thành thủ tướng", Sasae nói.

Ông Motegi nắm giữ danh mục đầu tư thương mại trong một nội các Abe trước đó, nhưng việc ông trở thành nhà đàm phán trong năm nay đã mang lại cho ông cơ hội mặt đối mặt với Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer và Tổng thống Donald Trump, một "người thuế quan". Sự cứng cỏi của ông Donald Trump chống lại Trung Quốc và các đối tác thương mại khác đã khiến một số quan chức Chính phủ Nhật Bản tuyệt vọng về triển vọng của Tokyo trong việc giữ quyền lợi của mình trong một thỏa thuận song phương.

Nhưng những người bi quan đã được chứng minh là sai sau vòng đàm phán cấp nội các đầu tiên vào tháng 4. Ông Motegi tiếp tục bảo vệ lằn ranh đỏ của Thủ tướng Abe đối với hàng nông sản - không giảm thuế dưới mức đã được thỏa thuận trong Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương - chống lại những nỗ lực lặp đi lặp lại của Lighthizer để rút ra những nhượng bộ lớn hơn.

Mặc dù phàn nàn về sự cứng rắn của Motegi, nhưng Tổng thống Donald Trump đã quay về phía Motegi một lần vì ý kiến của ông về triển vọng của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung. Đó là sau cuộc gặp của ông Donald Trump với ông Abe tại Hội nghị thượng đỉnh G-7 vào tháng 8 ở Pháp, trong cuộc họp ngắn với Lighthizer và Motegi. Khi ông Motegi trả lời rằng ông nghĩ cuộc chiến thương mại đang làm tổn thương Trung Quốc nhiều hơn là Mỹ, ông Donald Trump đã nói: "Đúng".

Motegi và Lighthizer đã đưa ra các điều khoản về hàng nông sản theo thỏa thuận rộng rãi làm hài lòng tổng thống - việc cắt giảm thuế quan ban đầu của Nhật Bản đối với thịt bò và thịt lợn của Mỹ xuống mức TPP, sau đó là giảm cùng tốc độ như thỏa thuận Pacifiic Rim, bao gồm nông dân Mỹ và Úc. Khi hai nhà đàm phán gặp lại nhau tại khách sạn Kitano ở New York vào tháng 9, Lighthizer đã chúc mừng Bộ trưởng Ngoại giao mới của Nhật Bản. Ông Lighthizer nói thỏa thuận sẽ không bao giờ đạt được nếu không có Motegi.

Vị trí đối ngoại là một điều mà ông Motegi mong muốn, cho phép ông phục vụ như bộ mặt của chính phủ với thế giới. Nhưng khi ông Abe cải tổ nội các của mình vào năm 2018, ông đã yêu cầu Motegi ở lại thêm một năm nữa trong vai trò Bộ trưởng Chính sách kinh tế.

Ưu tiên hàng đầu

Kể từ khi trở thành Bộ trưởng Ngoại giao, ông Motegi chủ yếu ở Nhật Bản, so với người tiền nhiệm Taro Kono, người đã đến thăm hơn 120 quốc gia trong khoảng 2 năm làm nhà ngoại giao hàng đầu của Nhật Bản.

"Tôi quan tâm nhiều hơn đến hoạt động ngoại giao tạo ra những kỷ niệm, hơn là những kỷ lục", Motegi nói trong bài phát biểu nhậm chức của ông với tư cách là Bộ trưởng Ngoại giao, chơi chữ về sự tương đồng giữa hai từ tiếng Nhật và về di sản của tiền nhiệm Kono. Một người gần gũi với Motegi nói rằng ông đã kìm nén mong muốn đi ra nước ngoài vì "phê chuẩn thỏa thuận thương mại là ưu tiên hàng đầu của ông".

Giống như Kono, ông Motegi là một người nói tiếng Anh lưu loát. Nhưng trong khi người tiền nhiệm của ông thường làm phiền các quan chức sự nghiệp của Bộ Ngoại giao bằng cách phá vỡ thói quen nói thông qua một phiên dịch viên tại các sự kiện quan trọng, Motegi đã sử dụng tiếng Nhật khi có các nhà đàm phán ở cấp độ làm việc.

Tuy nhiên, khi nói chuyện một đối một với Lighthizer, ông đã sử dụng các kỹ năng tiếng Anh của mình. "Không có gì được thỏa thuận cho đến khi mọi thứ được đồng ý", ông nói với người đồng cấp Mỹ vào tháng 6, thúc đẩy một thỏa thuận bao gồm không chỉ thương mại nông nghiệp mà là ưu tiên hàng đầu với hàng hóa công nghiệp.

Hy vọng rất cao cho Motegi trong phe Takeshita của LDP, vốn không có được thủ tướng nào kể từ Keizo Obuchi vào năm 1998. Motegi, một thành viên của phe này, được coi là một trong những hy vọng tốt nhất có thể. Nhưng trong khi ông có khả năng thu hút sự chú ý từ các nhà hoạch định chính sách và lãnh đạo doanh nghiệp Nhật Bản, thì sự ủng hộ của ông trong công chúng vẫn chưa được rộng rãi. Motegi chỉ được bỏ phiếu 2% trong khảo sát ý kiến cử tri của Nikkei hồi tháng 11 về các ứng cử viên thủ tướng tương lai, xếp ông thứ tám trong số 10 người.

Kono xếp thứ tư với 8%. Việc sử dụng Twitter và lập trường cứng rắn của ông đối với Hàn Quốc dường như tạo được tiếng vang với giới trẻ Nhật Bản. Ngược lại, Motegi có xu hướng đi qua như một nhân vật định hướng nghề nghiệp, người hoàn thành công việc. Triển vọng của ông Motegi với tư cách là người kế nhiệm của ông Abe sẽ phụ thuộc vào khả năng tạo dấu ấn trong một số vấn đề khó hiểu nhất trong ngoại giao Nhật Bản, nhưng cũng là vấn đề thu hút sự chú ý của công chúng: quan hệ với Hàn Quốc và tranh chấp lãnh thổ với Nga.

"Là Bộ trưởng Ngoại giao, tôi phải đối mặt với thách thức mở rộng một đỉnh cao mới, nguy hiểm", Motegi nói về quan điểm của cuộc đua Chủ tịch LDP tiếp theo vào năm 2021. "Tôi đang mong chờ những gì tôi sẽ có thể nhìn thấy khi tôi đạt được tốt nhất".

Gia Hân