Ống hút tre, cỏ bàng Việt trên bàn tiệc châu Âu

Nhiều ông chủ doanh nghiệp Việt Nam đã có những bước đi đột phá để nâng chất lượng, tăng giá trị lẫn thương hiệu cho hàng Việt. Đó là câu chuyện biến những nguyên liệu dễ tìm, thậm chí vô giá trị như cỏ bàng, tre, lá cau… thành sản phẩm có giá trị cao.

Hàng loạt mặt hàng xuất khẩu thu về hàng trăm triệu USD, tạo ra công ăn việc làm cho cả ngàn người được làm ra từ cỏ, tre, lá cau, lá sen... Đây chỉ là những nguyên liệu có giá trị thấp, thậm chí bỏ hoang dại ngoài cánh đồng nhiễm phèn nhưng trở thành hàng xuất khẩu nhờ ý tưởng táo bạo, sáng tạo của các doanh nghiệp Việt.

Cú “đổi đời” của cỏ

Cách xa nửa vòng Trái đất, trên bàn tiệc tại một số nhà hàng sang trọng ở nước Đức xuất hiện những chiếc ống hút cỏ bàng mang thương hiệu Việt Nam (VN) được đặt trang trọng bên cạnh dĩa sứ, ly pha lê. Những chiếc ống hút này xuất xứ từ cây cỏ bàng sinh trưởng trên những cánh đồng nhiễm phèn tại VN.

“Có thể xem đây là cú đổi đời của cây cỏ bàng. Một sản phẩm thật nhỏ bé nhưng ở sân chơi thương mại toàn cầu nó lại có chỗ đứng riêng và có giá trị kinh tế không nhỏ” - ông Nguyễn Minh Giang, Tổng giám đốc ECO LIFE, đơn vị sản xuất ống hút cỏ bàng, cho biết.

Nhìn thấy khách hàng thế giới đang đi theo xu hướng tiêu dùng xanh để bảo vệ môi trường, từ năm 2019, ông Giang quyết định từ bỏ công việc kỹ sư tin học, chuyển sang đầu tư làm ống hút cỏ bàng. Đặc tính của cây cỏ bàng là thường chỉ mọc tại những vùng đất phèn, đất càng nhiễm phèn mặn càng sinh trưởng tốt. Người nông dân cũng không tốn nguồn lực để trồng loại cỏ này. Cũng chính vì vậy, giá trị cây cỏ bàng không cao và chủ yếu được bán cho một số cơ sở đan lát thủ công mỹ nghệ.

Tuy nhiên, dưới góc nhìn của ông Giang, phần thân cây cỏ bàng là thứ có thể kiếm tiền tốt nếu biết cách sản xuất thành ống hút đạt chất lượng xuất khẩu. Vì thị trường nước ngoài rất thích những sản phẩm thân thiện với môi trường.

Những sản phẩm làm từ ống tre, cỏ bàng… được thiết kế tinh tế, bắt mắt nên thu hút người tiêu dùng. Ảnh: QH - PM

“Thị trường ngày càng quan tâm đến loại ống hút sử dụng một lần, không gây hại cho tự nhiên để thay thế ống hút nhựa, do đó ống hút cỏ bàng thuận lợi trong việc giới thiệu và chào bán. Có điều để vào được những thị trường khó tính cũng như các chuỗi hệ thống nhà hàng lớn ở châu Âu, chúng tôi phải tạo ra sự khác biệt” - ông Giang nói.

Sự khác biệt mà ông Giang đề cập là hướng đến sản phẩm an toàn vệ sinh thực phẩm và chăm chút một cách chuyên nghiệp từ bao bì, hình ảnh cho đến chất lượng sản phẩm, quy trình sản xuất. Bên cạnh đó, sản phẩm ống hút cỏ bàng phải có khả năng chịu được nhiệt độ nóng đến 180 độ C và độ lạnh ở âm 15 độ C mà không bị nứt vỡ, đóng băng hay mốc. Đáp ứng được những điều kiện khắt khe này nên ống hút cỏ bàng thương hiệu Việt đã vào các chuỗi hệ thống nhà hàng lớn tại Anh, Đức, Pháp với số lượng lớn.

Ông Giang cho biết thêm hiện công ty nhận được nguồn vốn đầu tư để chuẩn hóa quy trình sản xuất theo hướng tự động hóa. Bên cạnh đó, công ty kết hợp với các nhà khoa học để tạo ra giống cỏ bàng có thể rút ngắn thời gian trồng và nâng cao chất lượng. Qua đó tạo ra nhiều công ăn việc làm, thu nhập cho người nông dân, cũng như tận dụng các vùng đất phèn mặn đang bị bỏ hoang sản sinh ra giá trị kinh tế cao. “Chúng tôi đã tính toán, nếu cải tạo giống tốt để gia tăng năng suất thì nông dân sẽ kiếm được 300 triệu đồng trên 1 ha đất” - ông Giang chia sẻ.

Hàng độc, lạ từ tre, lá cau

Bất chấp dịch bệnh COVID-19, những lô hàng ống hút tre có thương hiệu Là Xanh của Công ty TNHH Phát triển Hội An (TP.HCM) vẫn được khách hàng tại Đức, Pháp, Hà Lan… đặt mua ổn định. Ông Lý Chính Nghĩa, nhà sáng lập Là Xanh, tiết lộ rằng sản phẩm ống hút của công ty đã trở thành mặt hàng quen thuộc của các resort, nhà hàng, quán cà phê… ở nhiều nước. Đơn cử như hệ thống Choose, Wahi (Mỹ); chuỗi khách sạn Hotel Hafen Flensburg (Đức), Projektkontor GmbH (Đức).

Không chỉ ống hút tre, Là Xanh còn làm ra các sản phẩm đồ dùng gia đình độc đáo như túi xách, dĩa làm từ mo cau, bẹ chuối khô, lá sen… Độc đáo hơn là mặt hàng túi xách còn có mùi thơm hương sen nhè nhẹ. Khách hàng dễ bị thu hút bởi những dĩa mo cau dai được ép khuôn rất tinh tế, dễ bảo quản và có thời hạn sử dụng lâu.

Ông Nghĩa cho biết các sản phẩm này hoàn toàn từ tự nhiên, không xử lý hóa học hay can thiệp bằng hóa chất, thân thiện với môi trường. “Tiêu chí của công ty là hướng tới sản phẩm mộc, tức không có chất bảo quản xuyên suốt quá trình sản xuất và vận chuyển. Bên cạnh đó, chúng tôi hướng tới tiêu chí tôn trọng tự nhiên, giảm thiểu việc tham gia vào các hoạt động gây tổn hại đến môi trường, ví dụ sử dụng tre để làm ống hút nhưng không trồng lại lượng tre đã mất. Vì vậy, công ty trồng thêm, trồng mới lượng nguyên liệu từ tre, cỏ bàng để bảo vệ môi trường một cách bền vững” - ông Nghĩa nói.

Mất hàng trăm triệu “học phí” mới thành công

Một chàng trai trẻ khác là anh Lê Duy Toàn, Giám đốc Công ty TNHH Xuất nhập khẩu thực phẩm Duy Anh, cũng đã thành công trong việc sản xuất ống hút gạo và xuất khẩu đi 17 nước. Tuy nhiên, khi mới bắt tay vào làm mọi việc không dễ dàng: Hàng làm ra liên tục bị lỗi, lúc thì ống hút không thẳng, hay ngâm vào nước một hồi là mềm rồi bục.

Sau nhiều lần thử nghiệm, Toàn phát hiện ra phải bắt đầu từ nguyên liệu gạo chứ không chỉ nằm ở công đoạn sản xuất. Vậy là anh mua nhiều loại gạo về để thử nghiệm. Kiên trì thử từng loại một nhưng vẫn không thành công. “Cuối cùng tôi phát hiện ra cần kết hợp các loại gạo có tính chất khác nhau như mềm, dẻo, cứng… thì ống hút gạo mới hoàn thiện đúng yêu cầu” - Toàn kể.

Cũng từng trải qua gian nan bước đầu khởi nghiệp, ông Nguyễn Minh Giang, Tổng giám đốc ECO LIFE, kể thiết kế ra một ống hút có nguồn gốc hoàn toàn tự nhiên không hề dễ. Chính anh và các đồng sự đã mất hàng trăm triệu đồng khi nhập hàng về sản xuất đều bị lỗi.

“Sau nhiều lần thất bại, kiên trì tìm giải pháp, chúng tôi đã thành công xây dựng một quy trình chuẩn sản xuất ống hút cỏ bàng. Trong đó, yếu tố quan trọng nhất chính là sấy nhiệt để đảm bảo ống hút chịu đựng được dải nhiệt độ từ cao đến thấp mà không bị nứt vỡ và giảm tỉ lệ hao hụt sản phẩm” - ông Giang nói.

Hàng thủ công mỹ nghệ bay sang hơn 160 thị trường, thu về hàng tỉ USD

Trong bối cảnh dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, kim ngạch xuất khẩu của các sản phẩm thủ công mỹ nghệ của VN vẫn tăng khá mạnh. Theo Cục Kinh tế hợp tác và phát triển nông thôn, mức độ tăng trưởng xuất khẩu trong những năm qua đạt khá cao, bình quân khoảng 10%/năm. Ví dụ năm 2019, kim ngạch xuất khẩu của riêng hàng thủ công mỹ nghệ đạt 2,35 tỉ USD.

Đặc biệt, trong bối cảnh của dịch COVID-19 nhưng bảy tháng đầu năm 2020, kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm gốm sứ vẫn đạt 309 triệu USD, tăng 3,4% so với cùng kỳ năm 2019; mây tre cói thảm, sản phẩm thêu, dệt thủ công cũng đạt tương ứng là 250 triệu USD và 90 triệu USD, tăng 11% so với cùng kỳ năm trước đó.

Hiện hàng thủ công mỹ nghệ của nước ta đã có mặt tại 163 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó thị trường xuất khẩu chính là Mỹ, Nhật Bản và châu Âu. Hàng thủ công mỹ nghệ xuất khẩu khá đa dạng như túi xách, valy, mũ, đồ chơi, sản phẩm mây, tre, cói, thảm... Ngoài ra, rất nhiều mặt hàng quà tặng, thời trang đã được xuất khẩu tại chỗ thông qua việc phục vụ nhu cầu mua sắm của khách nước ngoài đến VN du lịch.

Hiện hàng thủ công mỹ nghệ của nước ta đã có mặt tại 163 quốc gia trên thế giới.