Ông Erdogan sẽ giải quyết mối quan hệ 'tuột dốc không phanh' Mỹ - Thổ ra sao?

Theo Sputnik ngày 27/4, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan dự định sẽ đình chỉ thỏa thuận hợp tác kinh tế và quốc phòng với Mỹ sau khi Tổng thống Mỹ Biden thừa nhận cuộc tàn sát của Đế quốc Ottoman đối với người Armenia là tội ác diệt chủng.

Theo báo cáo, ông Ibrahim Kalin, người phát ngôn kiêm cố vấn của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cho biết, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ đáp trả Mỹ theo nhiều cách thức, phương pháp và mức độ khác nhau trong thời gian tới.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan. Nguồn: Xinhua.

Tuy nhiên, ông Kalin không đề cập Thổ Nhĩ Kỳ có hạn chế hoạt động của Mỹ tại căn cứ không quân Incirlik ở phía Nam nước này, vốn được sử dụng để hỗ trợ liên quân quốc tế trong cuộc chiến chống tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng ở Syria và Iraq hay không.

Đáng chú ý, nguồn tin cho biết, ông Erdogan đang chuẩn bị triệu tập một cuộc họp nội các và công bố các biện pháp đối phó với Mỹ. Các biện pháp được lên kế hoạch bao gồm việc đóng băng các thỏa thuận hợp tác quốc phòng và kinh tế giữa hai bên. Đây là thỏa thuận hợp tác giữa Ankara và Washington trong các cuộc xung đột ở Syria và Iraq.

Đây cũng là văn kiện quan trọng giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ trong lĩnh vực hợp tác quốc phòng. Theo thỏa thuận, Ankara và Washington trao đổi thông tin tình báo và tổ chức các cuộc tập trận chung để đảm bảo rằng người Mỹ có thể tiến vào căn cứ của Không quân Thổ Nhĩ Kỳ.

Ngoài ra, thỏa thuận cũng quy định, Mỹ sẽ hỗ trợ kinh tế và tài chính cho Thổ Nhĩ Kỳ, bao gồm cả việc nâng cấp ngành công nghiệp quân sự của nước này.

Thổ Nhĩ Kỳ khẳng định, tuyên bố của Tổng thống Mỹ Joe Biden công nhận tội ác diệt chủng ở Armenia dưới thời Đế chế Ottoman cách đây hơn 1 thế kỷ “đơn giản là một sự xúc phạm” và Thổ Nhĩ Kỳ sẽ có biện pháp đáp trả mạnh mẽ trong vài tháng tới.

Về phía Mỹ, bắt đầu từ ngày 26/4, Mỹ đã tạm đóng cửa cơ quan ngoại giao tại Thổ Nhĩ Kỳ trong 2 ngày do lo ngại các cuộc biểu tình phản đối Mỹ.

Trước đó, phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Mỹ John Kirby đã tuyên bố trong một cuộc họp báo rằng, Mỹ tin rằng việc Washington công nhận “tội ác diệt chủng Armenia” sẽ không ảnh hưởng đến quan hệ quân sự với Thổ Nhĩ Kỳ.

Ông John Kirby nói: "Không, chúng tôi không muốn thay đổi quan hệ quân sự với Thổ Nhĩ Kỳ. Thổ Nhĩ Kỳ là một đồng minh quan trọng của NATO, và chúng tôi sẽ tiếp tục cải thiện quan hệ trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Chúng tôi không nghĩ rằng tuyên bố của Tổng thống sẽ có ảnh hưởng đến điều này".

Theo các báo cáo, ngày 24/4, Tổng thống Biden đã chính thức công nhận rằng Đế chế Ottoman đã tổ chức và thực hiện cuộc thảm sát người Armenia vào đầu thế kỷ 20, đây là một tội ác diệt chủng. Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng tuyên bố của Tổng thống Mỹ dựa trên "chủ nghĩa dân túy" và phản đối tuyên bố của ông.

Được biết, do lo ngại ảnh hưởng đến quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ - Mỹ, các đời Tổng thống Mỹ trước ông Biden đã tránh đề cập đến thuật ngữ "diệt chủng" trong các bài phát biểu của mình.

Các nhà lãnh đạo Mỹ trước đây như Trump đã sử dụng thuật ngữ Meds Yeghern (thảm họa lớn), và cũng sử dụng thuật ngữ "sự tàn bạo tồi tệ nhất trong thế kỷ 20" để mô tả sự kiện trên. Vào năm 2019, Thượng viện và Hạ viện Mỹ đã thông qua một nghị quyết công nhận vụ thảm sát người Armenia của Đế chế Ottoman là tội ác diệt chủng.

Những động thái của hai bên là dấu hiệu cho thấy mối quan hệ Mỹ - Thổ sẽ tiếp tục “tuột dốc không phanh” sau một loạt những rạn nứt giữa hai bên thời gian vừa qua.

Hiện dư luận đang chờ xem phản ứng của Thổ Nhĩ Kỳ. Rõ ràng là Tổng thống Erdogan đang đối mặt với sức ép buộc phải phản ứng. Tuy nhiên, mức độ đáp trả và ảnh hưởng ra sao sẽ buộc ông Erdogan phải cân nhắc vào thời điểm đang tìm kiếm sự hỗ trợ của phương Tây.

Dự kiến, Tổng thống Mỹ Biden và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan sẽ tổ chức một cuộc gặp song phương bên lề Hội nghị Thượng đỉnh NATO vào tháng 6/2021.

Đức Trí (lược dịch)