Ông Đỗ Mười và dấu ấn chuyển từ cơ chế 'tem phiếu' sang thị trường

Ông Đỗ Mười có công lớn giúp chuyển từ cơ chế “tem phiếu” sang kinh tế thị trường (Ảnh: IT)

Trao đổi với Dân Việt – PGS.TS Nguyễn Văn Nam, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu Thương mại (Bộ Công Thương) chia sẻ, có thể nói ông Đỗ Mười là cán bộ trưởng thành trực tiếp từ thời cách mạng chống Pháp, đến chống Mỹ. Ông cũng là người làm đường Trường Sơn để tiếp viện từ miền Bắc cho tiền tuyến miền Nam. Ông Đỗ Mười đã phụ trách ở nhiều lĩnh vực, sau đó lên Phó Thủ tướng rồi Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng và làm Tổng Bí thư.

“Ấn tượng sâu đậm nhất của tôi là thời kỳ đang công tác tại Học viện Nguyễn Ái Quốc đã được triệu tập để xây dựng đề án kiểm soát lạm phát, thực chất là chuyển từ cơ chế kinh tế bao cấp cũ hay còn được gọi là “tem phiếu” sang cơ chế thị trường”, ông Nam nói.

Ông Nam cũng cho biết, năm 1988, nền kinh tế đang gặp nhiều khó khăn, ngân sách thiếu hụt, lạm phát kéo dài…ông Đỗ Mười khi đó được bầu vào vị trí Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng và đã có những điều hành quan trọng liên quan tới kinh tế.

Trước những khó khăn ở thời điểm đó, ông Đỗ Mười có mời 20 nhà khoa học làm việc liên tục trong vòng 3 tháng để hoàn thiện Đề án kiềm chế làm phát và chuyển đổi cơ chế bao cấp sang nền kinh tế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước.

PGS.TS Nguyễn Văn Nam (Ảnh: IT)

Sau đó, Đề án đã được thí điểm ở Hải Phòng và nhân rộng ra toàn quốc. Cũng theo ông Nam, Đề án này cũng đã được triển khai thực hiện từ năm 1989. Tuy nhiên, sau khi triển khai thì các cơ quan quản lý cho rằng chính sách này tuy có ưu điểm nhưng lại làm ảnh hưởng chủ nghĩa xã hội và khiến doanh nghiệp quốc doanh gặp khó khăn, nhiều doanh nghiệp có nguy cơ sụp đổ nên cần đình chỉ phương án.

Tuy nhiên, với sự kiên quyết của ông Đỗ Mười, phương án này đã không bị đình chỉ, nhưng có sửa đổi một số điểm để cứu các doanh nghiệp quốc doanh.

“Chính sách của ông Mười ở thời điểm đó không chỉ kiềm chế được lạm phát, xóa bỏ “tem phiếu”, cho phép người dân được tự do mua bán vàng, USD, mua bán hàng hóa trong và ngoài nước… nâng lãi suất để thu hút người dân gửi tiền vào ngân hàng mà dấu ấn lớn nhất là đã chuyển cơ chế kinh tế từ bao cấp sang kinh tế thị trường”, ông Nam nhận định.

TS. Lê Đăng Doanh cho biết, ông Đỗ Mười đã chèo lái con thuyền Việt Nam vượt qua những khó khăn (Ảnh: IT)

Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh cũng chia sẻ, thời điểm ở Văn phòng Trung ương Đảng, ông đã được làm việc trực tiếp với ông Mười.

Theo ông Doanh, thời kỳ ông Đỗ Mười nhận chức Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng thì xã hội chủ nghĩa gặp khó khăn nhất. Đặc biệt, khi Liên Xô sụp đổ năm 1990, kinh tế Việt Nam không còn được sự trợ giúp của Liên Xô nữa nên càng gặp khó khăn. “Chính ông Đỗ Mười đã chèo lái con thuyền Việt Nam vượt qua những khó khăn đó”, ông Doanh nhận định.

Ông Doanh cũng cho biết, ông Mười cũng chính là người thực hiện công cuộc cải cách mà Đại hội VI đưa ra là: Thực hiện chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường, bỏ “tem phiếu”, tự do hóa thương mại… Đó là những đóng góp đáng kể, tạo bước bứt phá cho nền kinh tế của đất nước không chỉ thời điểm đó mà còn có những giá trị về sau này.

Ông Doanh cũng cho biết, ông Mười là người chỉ đạo rất kiên quyết. Do am hiểu về thực tế nền kinh tế khó khăn, không còn dự trữ ngoại tệ nên khi đó phải tìm nguồn dầu lửa để bảo đảm cho nền nông nghiệp phát triển….

“Ông Đỗ Mười là người làm việc ngày đêm, sâu sát, quyết liệt. Những người giúp việc cho ông mới hiểu cường độ làm việc rất cao, có lúc 11 đến 12 giờ đêm nếu nghĩ ra ý tưởng mới là ông lại gọi các cán bộ cùng ông tiếp tục làm việc. Ông là tấm gương về tinh thần làm việc để những cán bộ giúp việc thời bấy giờ noi theo”, ông Doanh chia sẻ.

Phi Long