'Ông chú quốc dân Ấn Độ' chinh phục thị trường phim Trung Quốc

Sau khi trở thành siêu sao tại quê nhà nhiều năm qua, Aamir Khan tiếp tục trở thành “ông chú quốc dân” tại đất nước láng giềng hơn tỷ dân.

Năm 2017, bộ phim về đề tài cha con và đấu vật Dangal đạt doanh thu 193 triệu USD, đứng thứ 9 trong top phim ăn khách nhất tại Trung Quốc năm 2017. Đây là phim Ấn Độ thành công nhất từ trước đến nay tại thị trường điện ảnh Đại lục.

Chưa đầy một năm sau, Aamir Khan lại lập thêm một chiến tích mới. Đầu năm 2018, bộ phim về đề tài âm nhạc Secret Superstar đứng nhất bảng xếp hạng doanh thu tại Trung Quốc trong suốt 3 tuần liền, vượt qua nhiều bom tấn Hollywood và Hoa ngữ.

Diễn viên - nhà sản xuất tài ba Aamir Khan.

Tính đến nay, Secret Superstar đạt mốc doanh thu 150 triệu USD, trong đó có khoảng 120 triệu USD tại thị trường Trung Quốc, cao hơn gấp 10 lần thị trường Ấn Độ. Điều đáng nói nữa là Secret Superstar là một phim độc lập có kinh phí vỏn vẹn 2,3 triệu USD, do Aamir Khan sản xuất và đóng vai phụ.

Thành công vang dội tại phòng vé giúp Secret Superstar trở thành bộ phim sinh lãi cao nhất trong lịch sử điện ảnh Ấn Độ và là một trong những bộ phim nói tiếng Hindu có doanh thu cao nhất mọi thời đại.

“Ông chú” nổi tiếng tại Trung Quốc

Ở Trung Quốc, siêu sao Bollywood được khán giả của nước này đặt nickname rất trìu mến là “Uncle Aamir” (chú Aamir) và trở thành thỏi nam châm tại phòng vé trong thời gian ngắn.

Trên mạng xã hội Weibo, account của Aamir Khan thu hút đến hơn 1,1 triệu lượt người theo dõi dù chỉ mới đăng ký khoảng 10 tháng và chỉ đăng 39 trạng thái.

Thành công liên tiếp của hai bộ phim khiến “chú Aamir” lập tức mở thêm một account trên trang mạng mới Toutiao và thực hiện một tour quảng bá phim khắp đất nước Trung Quốc trong tháng 1/2018. Điều gì khiến 2 bộ phim mới nhất của Aamir Khan (53 tuổi) lại thành công tại Trung Quốc như vậy?

Trong cơn bão tăng trưởng doanh thu phòng vé tại thị trường điện ảnh lớn thứ nhì thế giới này, các bộ phim nội địa của Trung Quốc đang chạy theo sự hào nhoáng của các ngôi sao, các đề tài giải trí thời thượng nhưng chất lượng kém cỏi và phần lớn là rỗng tuếch.

Ngược lại, phim của Khan đánh vào những chủ đề rất thiết thực mà hàng trăm triệu người dân tại hai đất nước đông dân nhất thế giới này vẫn phải đối mặt như nạn nghèo đói, giáo dục, bạo lực tình dục, bất bình đẳng giới, khoảng cách giàu nghèo.

Anh được khán giả Trung Quốc gọi một cách trìu mến là "chú Aamir".

Chúng tác động trực tiếp đến người xem theo cách mà những bộ phim của Hollywood hay những bộ phim nước ngoài chiếu tại nước này không làm được.

Thậm chí, bên lề Hội nghị Thượng đỉnh tổ chức tại Kazakhstan năm ngoái, Tổng bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc Tập Cận Bình nói với Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi rằng ông “yêu thích” bộ phim Dangal và mong muốn có thêm nhiều tác phẩm điện ảnh như thế được chiếu tại nước ông.

Chiến lược “truyền miệng”

Dangal là bộ phim kể về một ông bố Ấn Độ khắc kỷ huấn luyện hai cô con gái trở thành vận động viên đấu vật đoạt huy chương vàng quốc tế để hoàn thiện giấc mơ mà ông ta không đạt được.

Còn Secret Superstar là câu chuyện của một cô gái mới lớn muốn trở thành ca sĩ nhưng bị ông bố bạo hành cấm đoán nên tìm cách che dấu thân phận bằng một chiếc mặt nạ bịt mặt và trở thành một ca sĩ thành công vang dội trên Internet.

Ở bộ phim sau, Aamir Khan thủ vai một đạo diễn âm nhạc lập dị và thô lỗ. Dù thời lượng xuất hiện không nhiều, anh vẫn là nhân tố số một thu hút khán giả đến rạp.

Rõ ràng là cả hai bộ phim của Aamir Khan đều đề cập đến câu chuyện của những giấc mơ, niềm đam mê và cách để những con người bình thường vượt qua những rào cản, những định kiến xã hội để đạt được thành công. Cả hai đều chạm vào vấn đề thời sự nóng hổi tại Trung Quốc.

Cách huấn luyện thể thao của ông bố trong Dangal không khác mấy với những lò luyện “gà nòi” Olympic tại Trung Quốc, trong khi câu chuyện về giấc mơ trở thành ngôi sao âm nhạc trong Secret Superstar chạm vào nỗi khát khao thành công của những con người bình thường có xuất phát thấp.

Cùng với những đề tài thời sự, chân thực, cách kể chuyện trong phim của Aamir Khan luôn chạm vào cảm xúc của khán giả, khiến họ cười đó rồi khóc đó và ra về với sự thiện cảm đặc biệt mà họ dành cho nhân vật để rồi sau đó chia sẻ cảm xúc, bình luận lên mạng xã hội.

Trong Secret Superstar, Aamir Khan chỉ đóng vai phụ, nhưng vẫn là gương mặt thu hút khán giả đến rạp.

Đây là chiến lược marketing “word of mouth” (truyền miệng) không mất một đồng nào mà Aamir Khan luôn thành công nhờ những bộ phim tuyệt vời của anh trước đây.

"Tôi rất sung sướng và hạnh phúc. Chúng tôi làm những bộ phim này với rất nhiều tình yêu và sự nỗ lực để kết nối với khán giả, nhưng tôi không bao giờ kỳ vọng nó lại đạt được hiệu quả tuyệt vời và sự yêu thích của khán giả như thế này, đặc biệt là ở Trung Quốc. Chúng tôi rất yêu phim của mình và chúng tôi hạnh phúc khi khán giả cũng yêu nó”, Kiran Rao, nhà sản xuất và là vợ của Aamir Khan chia sẻ.

Bình luận về sự thành công vang dội về hai bộ phim, Aamir Khan nói: “Vài bộ phim của tôi đã phát hành tại Trung Quốc và tôi nhận ra rằng cảm xúc của khán giả nước họ rất giống với chúng ta. Những câu chuyện của Ấn Độ chạm vào trái tim của khán giả Trung Quốc, không chỉ vì văn hóa tương đồng mà còn cả những câu chuyện gần gũi với cảm xúc của họ”.

Chưa một ngôi sao nước ngoài nào đạt thành công vang dội như vậy tại thị trường Trung Quốc trong thời gian ngắn đến thế.

Hiện Aamir Khan đang tập trung cho tác phẩm hành động phiêu lưu kinh phí lớn Thugs of Hindostan. Bộ phim đang trong giai đoạn hoàn thiện phần quay ở Rajasthan và dự định phát hành cuối năm 2018. Tất nhiên, Trung Quốc là một trong hai thị trường chính của bộ phim.

Người thay đổi “khẩu vị” điện ảnh Bollywood

Do đặc trưng văn hóa và thị hiếu của khán giả bản địa, các bộ phim của Bollywood khó chinh phục được khán giả nước ngoài vì chúng quá dài dòng, mê lô, khuôn sáo với những màn ca vũ chiếm thời lượng gần một nửa phim và những màn slo-mo (quay chậm) sốt ruột.

Aamir Khan là một trong ít các ngôi sao Bollywood tìm cách thay đổi khẩu vị phim Bollywood để chinh phục khán giả hiện đại và chinh phục quốc tế. Nhưng đó là một bước chuyển từ tốn và không hoàn toàn đánh mất màu sắc văn hóa và thị hiếu bản địa.

3 Idiots (3 chàng khờ) được rất nhiều khán giả phương Tây hâm mộ.

Hai bộ phim đầu tiên của Aamir Khan đi theo công thức này vừa thành công trong nước vừa chinh phục được khán giả nước ngoài là Lagaan: Once Upon a Time in India (2001) và 3 Idiots (2009). Cả hai vẫn có những màn nhảy múa, những màn hồi ức có khi kéo dài đến... 20 phút và tổng thời lượng của mỗi phim từ 170 phút đến 230 phút.

Nhưng cả hai bộ phim này đều có tính giải trí tuyệt vời. Lagaan, dù là một bộ phim kể về một giai đoạn của lịch sử Ấn Độ trong thời kỳ bị thực dân Anh đô hộ là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa tính giải trí và nghệ thuật xây dựng nhân vật.

3 Idiots là sự pha trộn hoàn hảo giữa hài và bi, giữa những màn chọc cười lăn lộn và những giọt nước mắt rưng rưng vì xúc cảm. Lagaan được đề cử Oscar cho phim nước ngoài hay nhất. Còn 3 Idiots phá kỷ lục phim ăn khách nhất Ấn Độ năm 2009.

Linh hồn của hai bộ phim này là Aamir Khan, một anh chàng diễn viên có gương mặt lém lỉnh, thông minh, vừa có vẻ ngô ngố kiểu Tom Hanks trong những vai hài thời đầu (Aamir Khan được gọi là Tom Hanks của Ấn Độ).

Trong 3 Idiots, Aamir Khan (lúc đó đã 45 tuổi) vào vai Rancho, một anh sinh viên khoa điện - cơ khí ngoài 20 tuổi mà không hề có cảm giác “cưa sừng làm nghé” nhờ khả năng hóa trang và hóa thân quá sinh động của anh.

Rancho là thủ lĩnh trong nhóm bạn có 3 người, những kẻ phải chọn ngành nghề vì sự áp đặt của bố mẹ hơn là vì sự yêu thích của chính họ. Và gã sinh viên láu cá này đã thay đổi cái trường đại học hàng đầu đó bằng những trò quậy phá của mình, bằng sự đả phá vào một xã hội-trường học nặng tư duy bảo thủ, cũ kỹ.

Câu nói truyền cảm hứng nhất của Rancho trong bộ phim này là: "Đừng chạy theo sự thành công. Hãy theo đuổi sự ưu tú. Và sự thành công sẽ theo đuổi bạn".

Năng lượng tích cực, sự hài hước trào lộng tuyệt vời, tình bạn đẹp đẽ và cao thượng, sự giải trí kết hợp với truyền cảm hứng khiến 3 Idiots trở thành một hiện tượng của điện ảnh Ấn Độ. Rất nhiều khán giả, ngay cả khán giả phương Tây gọi gần 3 tiếng xem bộ phim này là những giây phút giải trí có ý nghĩa nhất đối với họ.

Ngay cả ngôi sao Hollywood Brad Pitt cũng thừa nhận anh rất ấn tượng với 3 Idiots và màn hóa thân xuất sắc của Aamir Khan.

Ngôi sao tự phá kỷ lục của mình

Aamir Khan thực ra không có lợi thế về hình thức như hai ngôi sao Bollywood có họ là “Khan” khác là Shahrukh Khan và Salman Khan. Anh là “chàng lùn” của Bollywood khi chỉ cao 1,64m.

Nhưng khả năng thổi linh hồn vào vai diễn khiến anh trở thành ngôi sao thành công nhất ở Ấn Độ với một loạt phim lập kỷ lục doanh thu. Và kẻ có thể lật đổ kỷ lục đó không ai khác ngoài chính anh.

Năm 2008, Aamir Khan lập kỷ lục phim ăn khách nhất Ấn với Ghajini, một bộ phim hành động. Năm 2009, kỷ lục này bị xô đổ với 3 Idiots. Năm 2013, 3 Idiots bị phá kỷ lục bởi một bộ phim hành động khác của anh là Dhoom 3.

Aamir Khan thay đổi hình ảnh, luyện tập điên cuồng để trở nên vạm vỡ khi quay Dangal.

Và một năm sau, kỷ lục này tiếp tục bị xô đổ bởi Pk, một bộ phim hài tuyệt vời khác đả phá sự cuồng tín trong tôn giáo ở Ấn Độ. Năm 2017, Pk tiếp tục bị phá hạ gục bởi Dangal. Năm 2018, Secret Superstar trở thành bộ phim độc lập kinh phí thấp trở thành “hit” siêu lãi tại Ấn Độ và Trung Quốc.

Cùng với các kỷ lục doanh thu, các giải thưởng về diễn xuất và đạo diễn, nhà sản xuất cũng liên tiếp đến với Aamir Khan. Anh đã đoạt tổng cộng 9 giải thưởng tại Filmfare Awards (một giải thưởng thường niên cho phim nói tiếng Hindu trong ngành công nghiệp phim ở Bollywood) trên 32 đề cử và rất nhiều giải thưởng trong, ngoài nước khác.

Bỏ qua tất cả những kỷ lục doanh thu và những giải thưởng, những bộ phim của Aamir Khan trong vòng 10 năm qua dù vẫn giữ lại một vài nét đặc trưng của điện ảnh Bollywood (dài dòng, mê lô, thích ca hát nhảy múa...) để hướng tới lớp khán giả đại chúng.

Nhưng điều khác biệt có lẽ là tinh thần của các nhân vật mà Aamir Khan thủ vai. Tinh thần phản biện xã hội, chống lại những hủ tục, cuồng tín, chống lại cái nhìn thiên kiến và coi thường phụ nữ; chống lại thành tích và sự thành công theo quan niệm thông thường... khiến những bộ phim của Khan lan truyền tinh thần tích cực đến khán giả.

Phim ảnh nếu có chức năng thay đổi được xã hội hay số phận một cá nhân hay con người nào đó, tôi tin một vài bộ phim của Aamir Khan như 3 Idiots, Like Stars on Earth (Khan vừa đạo diễn vừa đóng vai chính), Pk, Dangal và Secret Superstar nằm trong số đó.

Hãy theo đuổi sự ưu tú

Vai Rancho trong 3 Idiots có lẽ cũng gần với Aamir Khan nhất trong sự nghiệp diễn xuất và con người công dân của anh: “Theo đuổi sự ưu tú và sự thành công chạy theo anh”.

Để đóng vai ông bố hà khắc trong Dangal, Aamir Khan đã phải tăng tới hơn 30 kí, lên 98kg và chỉ một thời gian ngắn sau đó, anh giảm bằng số đó cân thừa để vào vai nhân vật ông bố này thời trẻ ở đầu phim và để chuẩn bị cho một vai 6 múi khác trong bộ phim giải trí Dhoom 3.

Sự ưu tú đó còn thể hiện ở tinh thần công dân của Aamir Khan. Ngoài tư cách là một nhà sản xuất (có hãng phim riêng), đạo diễn, diễn viên, Aamir Khan còn là một ngôi sao truyền hình có show riêng, nơi anh thể hiện quan điểm nghệ sĩ của mình, chống lại sự yếu kém và các hủ tục trong đời sống xã hội đương đại của Ấn Độ.

"Theo đuổi sự ưu tú" là những gì Aamir Khan đã làm được.

Nhưng Aamir không có tham vọng theo đuổi chính trị: “Tôi phát ngôn những vấn đề của xã hội với tư cách là một công dân của đất nước chứ không phải vì mục đích chính trị”, anh cho biết.

Đó cũng là tinh thần công dân trong các vai diễn tạo hiện tượng và lập hết kỷ lục này đến kỷ lục khác của Aamir Khan trong hơn 10 năm qua và chưa có dấu hiệu dừng lại của “ông chú quốc dân” ở hai thị trường điện ảnh đông dân nhất thế giới.

Lê Hồng Lâm