Ông Biden đối phó Trung Quốc: Cứng rắn nhưng khác Trump

Hồi đầu tháng 2, trong bài phát biểu về chính sách đối ngoại đầu tiên tại thủ đô Washington D.C, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã mô tả Trung Quốc là "đối thủ cạnh tranh nghiêm trọng nhất" với Mỹ và tuyên bố sẽ đối đầu Bắc Kinh về nhiều vấn đề, gồm quyền con người, tài sản trí tuệ và chính sách kinh tế.

"Chúng ta sẽ đối đầu với hành vi lạm dụng kinh tế của Trung Quốc, chống lại các hành động hung hăng, ép buộc của họ và đẩy lùi cuộc tấn công của Trung Quốc nhắm vào quyền con người, tài sản trí tuệ và quản trị toàn cầu", Tổng thống Mỹ cam kết.

Khác với cách tiếp cận "nước Mỹ trên hết" của cựu Tổng thống Donald Trump, ông Biden cho biết Mỹ sẽ cạnh tranh "ở thế mạnh" bằng cách xây dựng năng lực trong nước và cả hợp tác với các đối tác và đồng minh, khôi phục vai trò của Washington tại các tổ chức quốc tế.

Một trong những minh chứng cho thấy chính quyền Biden sẽ cứng rắn với Trung Quốc đó là nhân sự của nhóm phụ trách tình hình Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương chiếm đông nhất trong Hội đồng An ninh Quốc gia (NSC). Nhóm này quy tụ các chuyên gia ủng hộ lập trường cứng rắn với Trung Quốc.

Tổng thống Mỹ Joe Biden. Ảnh: Getty.

Điều phối viên Kurt Campbell sẽ là người phụ trách nhóm Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, dưới quyền ông là khoảng 15-20 chuyên gia.

"Đội ngũ Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Kurt Campbell là bộ phận chuyên trách khu vực lớn nhất ở NSC. Đây là dấu hiệu cho thấy mức độ ưu tiên của NSC với vấn đề Trung Quốc và rộng hơn là chính sách ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương", phát ngôn viên của NSC Emily Home cho biết.

Bà Home nói thêm rằng việc xử lý vấn đề Trung Quốc huy động gần như mọi bộ phận của NSC.

Việc hoạch định chính sách đối với Trung Quốc sẽ có sự tham gia của các nhóm chuyên trách về an ninh quốc gia và công nghệ, an ninh y tế toàn cầu và phòng thủ sinh học, quốc phòng, dân chủ và nhân quyền, cũng như kinh tế quốc tế.

"Cá nhân Cố vấn an ninh Jake Sullivan coi Trung Quốc là một ưu tiên. Chúng tôi sẽ xây dựng năng lực của các bộ phận, cơ quan và vận hành các quy trình giúp loại bỏ sự thiếu đồng bộ giữa chính sách đối nội và đối ngoại", bà Home cho biết.

Ryan Hass, cựu giám đốc NSC phụ trách vấn đề Trung Quốc, Đài Loan, và Mông Cổ dưới thời cựu Tổng thống Barack Obama, nhận định đội ngũ phụ trách Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của NSC đã làm việc cùng nhau nhiều năm, và có mức độ đồng thuận cao về các nguyên tắc trong xử lý quan hệ với Trung Quốc.

"Họ có chung phán đoán về quan hệ với Trung Quốc. Chúng ta đang ở trong một cuộc cạnh tranh chiến lược với Trung Quốc, và công nghệ sẽ nằm ở trung tâm cuộc cạnh tranh ấy", ông Hass nói.

Cũng theo ông Hass, dưới thời Trump, động lực thúc đẩy nhiều chính sách là các yếu tố chính trị. Tuy nhiên, dưới thời Tổng thống Biden, chính sách giờ đây sẽ được hoạch định trên cơ sở các mục tiêu.

"Chính sách tốt sẽ mang lại chính trị tốt, thay vì ngược lại", ông Hass cho biết.

Vào tháng 11/2020, trả lời phỏng vấn báo Pháp luật TP.HCM, GS Nguyễn Mạnh Hùng, chuyên gia chính trị học và quan hệ quốc tế, ĐH George Mason (Mỹ), từng nhận định ông Biden vẫn sẽ tiếp tục cứng rắn với Trung Quốc nhưng bằng những chiến lược khác so với Tổng thống Donald Trump.

Nói về quan hệ Mỹ-Trung dưới thời ông Biden, GS Hùng nhận định: "Chính sách mới của Mỹ sẽ được đặt trên quyền lợi quốc gia nên sẽ bền vững, dễ tin cậy và hiệu quả hơn so với trước. Ông Biden sẽ bỏ cách hành động đơn phương, trái lại sẽ thúc đẩy hợp tác, tăng cường sử dụng các cơ chế đa phương trong đối trọng Trung QUốc.

Có thể hình dung ông Biden không đối đầu cứng rắn (theo kiểu chiến tranh thương mại) nhưng sẽ không nhân nhượng Trung Quốc. Đó là sự kết hợp giữa “đối đầu” và “hợp tác”.

Tuy nhiên, trước kia nước Mỹ chủ trương hợp tác với Trung Quốc nhiều hơn thì nay Washington sẽ nhấn mạnh vấn đề “đối đầu” với Trung Quốc nhiều hơn".

Minh Thái