Ô nhiễm không khí tái diễn khắp miền Bắc

Chất lượng không khí sẽ được cải thiện từ đầu tuần

Các hệ thống quan trắc không khí sáng nay (16/11) lại ghi nhận ngưỡng ô nhiễm nghiêm trọng, không chỉ ở thủ đô Hà Nội mà khắp các tỉnh, thành phía Bắc.

Theo ghi nhận của Tổng cục Môi trường, chỉ số chất lượng không khí AQI lúc 8h sáng nay tại Hà Nội là 144, xấp xỉ ngưỡng đỏ, tại Việt Trì (Phú Thọ) là 156 (ngưỡng đỏ).

Ghi nhận của Đại sứ quán Mỹ ở Hà Nội cho thấy, chỉ số AQI tại Láng Hạ lúc 8h sáng nay là 160, tại Phú Thượng là 187.

Ô nhiễm không khí tái diễn khắp miền Bắc

Hệ thống PAMAir với hơn 60 điểm đo ở Hà Nội và hàng chục điểm đo ở các tỉnh phía Bắc cũng ghi nhận ô nhiễm lên ngưỡng nghiêm trọng khi hầu hết các điểm đều ở ngưỡng đỏ.

Đáng chú ý, nhiều điểm đo ở các tỉnh đồng bằng Bắc bộ còn ô nhiễm hơn Hà Nội như Hải Phòng, Thái Bình, Hưng Yên.

Theo cách tính chỉ số AQI của Mỹ, không khí lên ngưỡng đỏ bắt đầu ảnh hưởng đến sức khỏe tất cả mọi người. Nhóm nhạy cảm như người già, trẻ em, người mắc bệnh hô hấp bị tác động nghiêm trọng hơn.

Tổng cục Môi trường khuyến cáo những ngày ô nhiễm, người dân không nên tập thể dục ngoài trời, đóng các cửa sổ, đeo khẩu trang chống bụi mịn khi ra ngoài.

Đợt ô nhiễm không khí này được nhận định chỉ kéo dài khoảng 2 ngày cuối tuần. Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, từ thứ Hai (18/11), các tỉnh miền Bắc sẽ đón một đợt không khí lạnh mới, gây mưa rào và dông. Nhờ đó, chất lượng không khí có thể được cải thiện.

Theo Tổng cục Môi trường, chất lượng không khí tại Hà Nội trong nửa đầu tháng 11 có xu thế xấu đi, đỉnh điểm là ngày 12/11, chất lượng không khí lên ngưỡng nguy hại, ngưỡng ô nhiễm nghiêm trọng nhất – nguy hiểm với sức khỏe, khuyến cáo mọi người nên ở trong nhà.

Nguyên nhân của ô nhiễm không khí ở Hà Nội là do cộng hưởng nhiều nguồn phát thải là giao thông, xây dựng, công nghiệp và hoạt động dân sinh như đốt than tổ ong, đốt rác, hút thuốc. Chất ô nhiễm từ các nguồn trên, trong điều kiện thời tiết nghịch nhiệt sẽ không khuếch tán được mà đọng lại sát mặt đất khiến không khí ô nhiễm nghiêm trọng.

Những "thói quen" gây ô nhiễm không khí ở Hà Nội

Giải thích về các nguồn gây ô nhiễm không khí chính của Thủ đô hiện nay, UBND thành phố Hà Nội cho biết, nguyên nhân gây ô nhiễm được xác định từ 12 nguồn, bao gồm: Khí xả thải từ các phương tiện ô tô, xe máy; phá dỡ các công trình xây dựng, xây dựng các công trình; vận chuyển vật liệu xây dựng; mùi hôi thối từ hệ thống thoát nước chưa được xử lý; mùi từ các trại chăn nuôi gia súc, gia cầm; thu gom rác thải chưa tốt; ô nhiễm ao hồ lâu năm; bùn thải chưa được xử lý; khói bụi từ các cơ sở sản xuất trên địa bàn và một số tỉnh lân cận; do tác động của khí hậu, thời tiết chuyển mùa và còn do nguyên nhân từ đốt rơm rạ, rác, đun bếp than tổ ong.

Cụ thể, những ngày gần đây, không khó để quan sát thấy tại nhiều địa phương vùng ven Hà Nội như: Đông Anh, Gia Lâm, Phúc Thọ, Ứng Hòa, Mê Linh... hàng chục cột khói rơm rạ nghi ngút do người dân thu gom, đốt sau thu hoạch.

Trước tác hại của việc đốt rơm rạ, Sở Tài Nguyên và Môi trường Hà Nội đã thành lập Tổ công tác liên ngành làm việc với 19 huyện, thị xã (từ ngày 24/9 - 7/10) để nắm tình hình xử lý rơm rạ sau thu hoạch. Qua kiểm tra thực tế ở một số huyện, tình trạng đốt rơm rạ vẫn diễn ra.

Các địa phương cho rằng, nguyên nhân là do nhận thức của một bộ phận nhân dân còn hạn chế; thiếu chế tài xử lý đối với người đốt rơm, còn ít mô hình sử dụng rơm rạ vào các việc có ích; việc hỗ trợ các hộ sử dụng chế phẩm sinh học để xử lý rơm rạ thành phân bón chưa phổ biến...

Đốt rơm rạ tại huyện Đông Anh, Hà Nội. Ảnh: Ngọc Hà/TTXVN

Theo các chuyên gia về hóa sinh, hoạt động đốt cháy các vật liệu trong không khí do không có phương pháp kiểm soát quy trình và các thông số hoạt động sẽ gây phát thải nhiều chất ô nhiễm độc hại do đốt ở nhiệt độ thấp (200 - 700 độ C) và thời gian không đủ để đốt cháy hoàn toàn, làm phát sinh hàng loạt chất ô nhiễm, trong đó có bụi, CO2, kim loại (chì, thủy ngân, kẽm, asen), dioxin…

Bên cạnh đó, người dân Hà Nội thường xuyên chứng kiến cảnh khói than mù mịt ở những khu tập thể cũ, thậm chí ngay tại trung tâm phố cổ, nhiều nhất là những cửa hàng, quán bán đồ ăn sáng, quán phở, đồ ăn nhẹ bình dân. Theo người dân, sử dụng bếp than tổ ong để giảm chi phí nhưng không mấy ai nghĩ đến chi phí không kiểm soát nổi do chính loại nguyên liệu này gây ra cho sức khỏe con người.

Theo thông tin từ Chi cục Bảo vệ môi trường Hà Nội, mỗi ngày thành phố sử dụng đến 528 tấn than tổ ong, lượng khí CO2 phát ra môi trường là rất lớn, đây là một nguyên nhân quan trọng gây ra ô nhiễm môi trường. Đáng chú ý, loại than tổ ong người dân sử dụng chủ yếu là loại than cấp thấp, giá rẻ, được trộn với bùn và có hàm lượng lưu huỳnh nhất định để bắt cháy nhanh hơn. Khi đốt loại than này sẽ phát thải ra môi trường một lượng lớn khí SO2.

Tính toán của các chuyên gia cho thấy, nếu mỗi ngày Hà Nội dùng 528 tấn than, tương đương 1.872 tấn khí CO2 phát thải ra môi trường, sẽ tác động không nhỏ tới sức khỏe người dân.

Cần những biện pháp kịp thời, hiệu quả hơn

Để giải quyết tình trạng ô nhiễm không khí nặng hiện nay, thành phố Hà Nội đã và đang triển khai nhiều biện pháp quản lý, cải thiện môi trường không khí trên địa bàn. Đặc biệt, thành phố xác định lộ trình hỗ trợ người dân loại bỏ bếp than tổ ong đến hết năm 2020 và từ năm 2021 sẽ áp dụng hình thức xử phạt đối với các hành vi gây ô nhiễm môi trường do sử dụng than tổ ong.

Cùng với đó, thành phố triển khai chiến dịch "Cánh đồng không đốt rơm rạ" nhằm hạn chế, tiến tới đẩy lùi tình trạng này vào năm 2020. Theo đó, nhiều địa phương đã tích cực tuyên truyền để người dân ký cam kết không đốt rơm rạ, sử dụng chế phẩm xử lý rơm rạ sau thu hoạch. Tuy nhiên, tình trạng đốt rơm rạ vẫn xảy ra, gây ô nhiễm không khí, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người dân.

Có thể thấy, những chủ trương này mặc dù nhận được sự đồng thuận của người dân nhưng dường như vẫn chưa đáp ứng kịp thời để khắc phục diễn biến ngày càng xấu của chất lượng không khí.

Góp ý với các chủ trương của thành phố, với quan điểm "vận động là chưa đủ", các chuyên gia hiến kế một số mô hình cộng đồng tối ưu hóa trong nông nghiệp giảm thiểu sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, tăng phân hủy sinh khối tại ruộng; sử dụng một số hóa chất sinh học tăng khả năng phân hủy của sinh khối; tận dụng vỏ trấu, rơm làm chất đốt như than nén để thay thế than củi; sản xuất giấy từ mùn cưa…

Dù chủ trương hạn chế, tiến tới cấm hoàn toàn sử dụng than tổ ong đưa ra là đúng đắn, nhưng để thực hiện hiệu quả cần có lộ trình và giải pháp quản lý cụ thể, phù hợp, nhất là các quy định về chế tài xử lý, chính sách hỗ trợ đối với hộ nghèo.

PV (tổng hợp)