Nữ phát thanh viên làm lay động tinh thần hàng triệu lính Mỹ

Giọng nói thôi thúc hòa bình

"Xin chào các G.I. Joe (chỉ lính Mỹ nói chung-PV)," đây trở thành một trong những câu nói quen thuộc với hầu hết lính Mỹ tới tham gia cuộc chiến ở Việt Nam. "Tôi thấy có vẻ như hầu hết các anh được cung cấp rất ít thông tin về diễn biến của cuộc chiến, lại càng không được một lời giải thích đúng đắn về sự hiện diện của các anh ở đây. Không có gì mơ hồ bằng việc được lệnh dấn thân vào một cuộc chiến để bị chết hoặc bị thương tật cả đời mà không có lấy một ý niệm mờ nhạt nhất về chuyện gì đang xảy ra," bà Ngọ nói trong chương trình ngày 16/6/1967.

Hình ảnh nữ phát thanh viên huyền thoại Trịnh Thị Ngọ trong một chương trình của Đài THVN

Trịnh Thị Ngọ sinh năm 1931 tại phố cổ Hàng Bồ, Hà Nội, là con của nhà tư sản Trịnh Đình Kính, được mệnh danh là "ông hoàng thủy tinh Đông Dương". Từ nhỏ, bà được học tiếng Pháp và tiếng Anh của người bản xứ. Năm 1955 bà chính thức vào làm việc ở Đài tiếng nói Việt Nam qua lời giới thiệu của một người bạn với suy nghĩ góp phần vào chương trình phát thanh tiếng Anh mà Đài lúc đó đang rất cần.

Đến năm 1965, khi Cục Địch vận của Quân đội Việt Nam hợp tác với Đài làm buổi phát thanh riêng hướng tới quân nhân Mỹ đang ở miền Nam Việt Nam, khi đó, giọng đọc của bà mới được quan tâm đặc biệt hơn lúc nào khác, và bắt đầu lên sóng hướng đến lính Mỹ ngay sau khi Thủy quân lục chiến Mỹ đặt chân vào Đà Nẵng.

Chương trình ban đầu chỉ khoảng 5-6 phút, mỗi tuần phát 2 lần với mục “Câu chuyện nhỏ nói với binh sỹ Mỹ”, gắn vào một chương trình lớn hơn, sau đó, thời lượng phát thanh tăng lên 3 buổi/ngày, mỗi buổi 30 phút. Bà Ngọ tham gia biên tập và phụ trách chủ yếu phần đọc. Giọng đọc đó không chỉ đi vào lòng người bằng sự ngọt ngào, truyền cảm mà còn mạch lạc, khúc chiết phân tích những thông tin cần thiết cho quân nhân ở phía đối phương, với mong muốn họ sớm nhận ra cuộc chiến ở Việt Nam là cuộc chiến phi nghĩa, nhân dân Mỹ phản đối, từ đó có động thái thích hợp.

Chương trình phát thanh của bà Trịnh Thị Ngọ là sự kết hợp giữa âm nhạc Mỹ, thông điệp cùng thanh âm quen thuộc gửi đến những quân nhân Mỹ tin rằng cuộc chiến này là "ngày tận thế", và họ không quan tâm đến việc đang nghe ai nói: Radio Hanoi hay Lực lượng vũ trang Mỹ.

Hình ảnh bà Trịnh Thị Ngọ trên báo Mỹ (ảnh tư liệu)

Theo các tư liệu, nhiều câu chuyện mỗi ngày mà Hannah Hà Nội kể đã khiến lính Mỹ tranh cãi, nảy sinh mâu thuẫn, xô xát và nhất là khiến họ nản chí, lo sợ trước khi ra trận. Điều này đã khiến cho Bộ Tư lệnh viễn chinh quân đội Mỹ cấm binh sĩ ở Hạm đội 7, binh sĩ ở Thái Lan, cũng như ở miền Nam Việt không được nghe chương trình của Hannal Hà Nội. Dù vậy, binh sĩ Mỹ vẫn tìm cách nghe chương trình này mỗi ngày và bàn tán xôn xao về những câu chuyện của Hannah Hà Nội thường “tâm sự” với họ qua sóng của đài phát thanh.

“Đây là Thu Hương đang trò chuyện với các binh sĩ Mỹ ở Việt Nam”, đây là câu bà luôn nói để mở đầu cho mỗi bản tin của mình. Trong suốt thời lượng bản tin, bằng một thanh âm dịu dàng nhưng cương quyết lạ lùng, bà đã khiến lính Mỹ hoàn toàn bị chinh phục, bị mê hoặc. Và mỗi khi nhắc đến bà, lính Mỹ thường gọi bà là “Hannah Hà Nội”, là “Nàng tiên cá”.

Đầy ám ảnh với cựu binh Mỹ

Nhà văn Nguyễn Quang Thiều tâm sự: “Năm 1992, tôi có một thời gian dài sống ở Chicago, ở trong ngôi nhà của nhà văn Larry Heinemann, một tiểu thuyết gia của Mỹ. Ông nói với tôi rằng, một lúc nào đó ông sẽ quay trở lại Việt Nam, chỉ để tìm Hannah Hanoi để trò chuyện với bà, để xin được ở trong ngôi nhà, thậm chí một góc nhà của Hannah Hanoi để được nghe giọng nói của bà vang lên hằng ngày với chồng con, với bạn bè, với hàng xóm, thậm chí với một con chó, con mèo bà nuôi trong nhà. Để hiểu xem điều gì đã làm nên sự kỳ diệu và cả sự ám ảnh ma mị của giọng nói đó”.

Nữ phát thanh viên Trịnh Thị Ngọ thời còn trẻ (ảnh tư liệu)

Phillipe Caputo, một cựu binh Mỹ nói rằng: “Tôi cảm tưởng như đấy là giọng của bà tôi, mẹ tôi, vợ tôi, người tình của tôi đang ngồi bên tôi, thủ thỉ với tôi những câu chuyện của nước Mỹ vào mỗi buổi tối. Và có lúc, tôi lại thấy đấy là lời Đức Mẹ chứa đầy lòng vị tha.

Trong một bài báo về nữ phát thanh viên Trịnh Thị Ngọ, Nhà thơ Trần Đăng Khoa từng kể lại việc Floyd F. Dickerson, một lính hải quân Mỹ từng tham chiến tại Việt Nam, sau chiến tranh đã viết trong cuốn hồi ký của mình: “Khi tàu đến vùng biển Việt Nam, nơi sẽ nhận nhiệm vụ mới, điều khiến chúng tôi kinh khiếp nhất là vừa vào mới vào đến Vịnh Bắc Bộ, chúng tôi đã nghe thấy giọng nói một nữ phát thanh viên trên đài Việt Nam chào đón chúng tôi. Cô ta đọc tên con tàu của chúng tôi rồi nói: “Chào mừng các bạn đã đến Việt Nam, chỉ tiếc tất cả các bạn đang đi vào chỗ chết! Tôi tự hỏi kiểu chào mừng gì mà lạ thế này?, chúng tôi cảm thấy kinh ngạc và bị sốc đến sởn cả gai ốc. Chúng tôi tự hỏi, làm thế nào cô ta biết tên con tàu của chúng tôi và bằng cách nào lại biết được chúng tôi vừa đến Vịnh Bắc bộ.

Người phụ nữ trên radio, sau này chúng tôi gọi là “Hanoi Hannah”, bắt đầu đọc tên các thành viên thủy thủ đoàn trên tàu, nói với mọi người rằng họ sắp sửa phải chết. Thấy tên mình vang lên trên đài phát thanh của Việt Nam quả là rất sợ, nhưng chúng tôi vẫn thắc mắc không hiểu cô ta lấy những cái tên đó ở đâu ra. Không ai trong chúng tôi biết đích đến của mình, kể từ khi ra khơi cho đến lúc tới đây. Chỉ có nhờ cô, chúng tôi mới biết chúng tôi có mặt ở Vịnh Bắc bộ Việt Nam. Nhưng tại sao cô biết? Quả là một bí ẩn. Sau này, chúng tôi phán đoán, có lẽ cô ta biết tên của thủy thủ đoàn là nhờ rác thải mà chúng tôi đổ xuống biển trên đường tới đây.

Mỗi ngày tàu chúng tôi đều phải đổ rác xuống biển, trong đó có những bảng phân công trên tàu, trong đó kê tên tất cả mọi người. Sau này thuyền trưởng của chúng tôi nhanh chóng bố trí những thùng hỏa thiêu ở đuôi tàu và ra lệnh tất cả rác thải đều phải đốt trước khi ném xuống biển”. Tưởng thế là hết. Ai ngờ Tom Wallace, một binh sĩ Mỹ đóng quân ở Tây Nguyên đã kể lại rằng, anh nghe Hanoi Hannah gửi lời chúc mừng sinh nhật lần thứ 22 của một trung úy Mỹ ở đơn vị của anh. Nhưng buồn và oái oăm thay, người lính Mỹ này đã chết vì lựu đạn trước đó vài ngày.

Viên trung úy kia đã không nghe được lời chúc sinh nhật của Hanoi Hanah, nhưng bạn bè của anh ta nghe thấy. Và lời chúc mừng sinh nhật của một cô gái Việt Nam gửi cho một thanh niên Mỹ đã chết đã tạo nên một nỗi ám ảnh khủng khiếp. Lính Mỹ bàng hoàng, rệu rã. Họ dường như buông súng. Chỉ tìm cách tránh cái chết vô ích. Họ đợi chờ giọng nói của Hanoi Hannah và họ cầu nguyện được sống để nghe lời chúc mừng sinh nhật của cô.

Cũng qua cô, họ biết được tin tức của nước Mỹ, biết được những cuộc đàn áp biểu tình, đàn áp những người da màu, và còn rất nhiều những thông tin khác mà truyền thông Mỹ giấu biệt.

Sau khi kết thúc chiến tranh, bà Trịnh Thị Ngọ trong cuộc trả lời phỏng vấn một nhà báo người Mỹ, đã tiết lộ rằng: Những thông tin dùng để phát trong chương trình dành cho lính Mỹ đều được lấy từ chính những tờ báo nổi tiếng của Mỹ như Stars and Stripes, Times, hay Newsweek.

Hanoi Hannah -Trịnh Thị Ngọ từ trần ngày 30/9/2016, thế nhưng có lẽ giọng nói của nữ phát thanh viên, người từng khiến cho hàng triệu lính Mỹ thích thú lắng nghe, và có những lúc “giật mình kinh hãi”, muốn từ giã chiến tranh để trở về với gia đình, bạn bè cho đến nay và mai sau vẫn sẽ là một huyền thoại.

THÀNH NAM (TH)