NSND Xuân Huyền - Tượng đài nghệ thuật của sân khấu đã ra đi

NSND Xuân Huyền qua đời ở tuổi 79

Làng sân khấu vừa đón nhận tin buồn trước thông tin NSND - đạo diễn Xuân Huyền, đã qua đời ngày 27/11 ở tuổi 79. Ông ra đi sau một thời gian dài ốm nặng.

NSND Xuân Huyền sinh năm 1942 tại Thanh Nam, Thanh Chương, Nghệ An. Ông từng theo học khóa đầu tiên Trường Nghệ thuật Sân khấu Việt Nam (1959- 1963).Sinh thời, ông là một trong những đạo diễn tài năng nhất của sân khấu Việt Nam, được đánh giá là một tượng đài nghệ thuật và thuộc thế hệ các NSND Doãn Hoàng Giang, NSND Lê Hùng.

Ông là đạo diễn của nhiều loại hình nghệ thuật, từ kịch nói, tuồng, chèo, dân ca…. Trong đó, nổi bật là ở mảng kịch nói với nhiều tác phẩm nổi tiếng như “Lời thề thứ 9”, "Bến bờ xa lắc", "Cát bụi", "Nhà có ba chị em gái", "Ám ảnh xanh", "Tiếng chuông"... dựng cho Nhà hát Tuổi trẻ.

Ông là đạo diễn của nhiều vở kịch nói nổi tiếng như "Lời thề thứ 9", "Bến bờ xa lắc"...

NSND Lê Tiến Thọ nhận định, NSND Xuân Huyền có cách xử lý rất ước lệ trên sân khấu kịch. Nhưng sau khi đi học nước ngoài về, ông lại có cách dàn dựng mang tiết tấu đương đại, làm giàu cho sân khấu kịch truyền thống. Ông thổi vào các thế hệ trẻ những niềm khát khao và tình yêu mãnh liệt đối với sân khấu.

Trong khi đó, theo soạn giả Nguyễn Thế Khoa, NSND Xuân Huyền là đạo diễn rất tài năng và sáng tạo. Ông ứng dụng sáng tạo phương pháp tự sự ước lệ của sân khấu kịch hát truyền thống vào kịch nói, cũng góp phần làm mới kịch hát bằng lối dựng diễn hiện đại.

Dù tài năng nhưng người đạo diễn ấy lại cực kỳ bản năng. Ông chỉ có thế thành công với những kịch bản đúng chất của mình và chất chính luận hiện thực sống động. Có lần, soạn giả Nguyễn Thế Khoa đã nhờ NSND Xuân Huyền vào Nha Trang làm vở và hỏi ông có làm vở doanh thu được không. Ông trả lời rất tự tin là dư sức làm nhưng sau đó, lại chọn một kịch bản viết về Nguyễn Công Trứ lấn biển ở Thái Bình.

“Tôi thấy anh chọn kịch bản như thế thì biết đây không thể nào là vở bán vé được, nhưng vẫn để anh dựng thêm cho đoàn dân ca kịch vì biết sẽ có một vở chính trị tốt. Tất nhiên, vở dựng xong chỉ có thể phục vụ chứ không thể ra rạp bán vé được”, soạn giả nhớ lại. Ông cũng đánh giá, các vở diễn của đạo diễn Xuân Huyền không bao giờ chỉ là một trò giải trí được mà phải mang đến cho con người niềm vui nỗi buồn và những khát vọng chân chính, không chiều theo thị hiếu tiêu cực của khán giả.

Ngoài ra, đạo diễn Xuân Huyền còn làm công tác giảng dạy và là người thầy đáng kính, có sức ảnh hưởng của nhiều thế hệ đạo diễn tại trường Đại học sân khấu điện ảnh Hà Nội. Nhiều học trò của ông đều là những thế hệ tài năng như NSND Hoàng Dũng, NSƯT Trần Đức, NSND Lê Khanh, Thúy Mùi, Thanh Ngoan, Sĩ Tiến…

Sự ra đi của ông là một mất mát lớn với nền nghệ thuật, sân khấu của Việt Nam, như lời của nghệ sĩ Chiều Xuân: “Xin vĩnh biệt một tượng đài nghệ thuật, một đạo diễn tài năng, một chàng trai đã sống cuộc đời khí phách và ngang tàng”.

Hiểu Đồng