NSND Thanh Hoa: 55 năm một tình yêu

Từ lâu, bà đã chọn cho mình một cuộc sống khác, xa rời chốn thị thành bụi bặm và ồn ào. Để được nhẹ nhõm, bình an giữa thiên nhiên. Năm ngoái, một đám cưới “độc nhất vô nhị” và cũng là lần đầu tiên trong cuộc đời NSND Thanh Hoa đã diễn ra trong không gian ấm cúng đó, bên cạnh người bạn đời đã chung sống với bà, nghệ sĩ xiếc Tôn Thất Lợi.

Với NSND Thanh Hoa: “Quả thực ở tuổi này mình muốn một sự bình yên, sống êm đềm bên chồng con và các cháu, chứ không muốn mình nổi bật, nhưng không nghĩ rằng đám cưới của tôi lại khiến nhiều người chú ý đến thế. Mặc dù nó rất giản dị, chẳng có gì to tát so với mọi người cả, nhưng lại nhận được sự ưu ái của cộng đồng từ niềm hạnh phúc nhỏ bé của mình”.

Nhưng Thanh Hoa không ở ẩn. Bà vẫn thường xuyên xuất hiện trong các sự kiện lớn nhỏ của các học trò yêu của bà. Nhiều nghệ sĩ trẻ lớn lên từ chính sự truyền dạy của NSND Thanh Hoa. Họ coi bà như một biểu tượng về sự cống hiến, dấn thân của người nghệ sĩ với cuộc đời. Thế hệ hôm nay, các ca sĩ luôn được khoác trên mình những chiếc áo lấp lánh hào quang của sân khấu. Còn thế hệ bà, lớn lên từ gian khổ.

Và tiếng hát của NSND Thanh Hoa đi vào chiến trường, tiếng hát át tiếng bom, động viên khích lệ tinh thần cho các chiến sĩ. Bà cũng là một trong những nghê sĩ vượt Trường Sơn gian khổ, mang tiếng hát của mình vào núi rừng, và trong những khoảng khắc quý giá ấy, tiếng hát của bà trở thành một vũ khí tinh thần.

Nhìn lại chặng đường 55 đã đi qua, tôi nghĩ, bà là người Hạnh Phúc vì đã được sống một cuộc đời có ý nghĩa. Và trong một chặng đường làm nghề nhiều ý nghĩa đó, bà đã không ngừng cố gắng, không ngừng phấn đấu.

Tôi nhớ, có lần tôi ngồi trò chuyện cùng bà về những ký ức thời đi chiến trường. Bà không nhớ về những đau thương, mất mát, hay mưa bom bão đạn mà trong ký ức của Thanh Hoa là những kỷ niệm đẹp về Trường Sơn, nơi có những con bướm “khổng lồ”, những tán cây cổ thụ che lấp cả ánh trăng. Bà nhớ về khoảng lặng trước những trận đánh để những cô gái mộng mơ như bà được cảm nhận vẻ đẹp của Trường Sơn theo cách của mình.

Sống và cống hiến, có lẽ đó là phương châm sống của cả một thế hệ nghệ sĩ như bà, NSND Thu Hiền, NSND Quang Thọ. Dường như những bon chen của cuộc sống, hào quang của danh vọng cũng không chạm tới họ, bởi họ luôn có một lý tưởng sống cao đẹp, muốn mang tiếng hát làm đẹp cho cuộc đời. Vì thế, nhiều thế hệ học trò của NSND Thanh Hoa không chỉ được bà truyền dạy cho kỹ thuật hát mà còn là tâm thế sống, tâm thế làm nghề.

Concert riêng mang tên “Em vẫn như ngày xưa” kỷ niệm 55 năm ca hát của NSND Thanh Hoa sẽ diễn ra tại Nhà hát Âu Cơ - Hà Nội. “Em vẫn như ngày xưa” là một câu chuyện được kể bằng âm nhạc, tâm hồn của những người nghệ sĩ luôn rộng mở đón nhận sự giao hòa của thiên nhiên qua từng ca khúc, người nghệ sĩ luôn tìm thấy sự sáng tạo, thấy tình yêu nghệ thuật của mình trong bất cứ khía cạnh nào của cuộc sống.

Chia sẻ tại chương trình, NSND Thanh Hoa xúc động bày tỏ: “55 năm... Cảm ơn bố mẹ đã sinh ra tôi. Cảm ơn cuộc đời đã cho tôi thực hiện vai trò trách nhiệm của một ca sĩ trong xã hội. Vinh dự có được bằng khát vọng, bằng đam mê âm nhạc Việt. Tôi đã hát gần nghìn bài hát trên làn sóng Đài Tiếng nói Việt Nam về tất cả các ngành nghề công, nông, binh; hát trong hai cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm. Tôi đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử đã trao là nghệ sỹ hát".

Cũng theo NSND Thanh Hoa, 55 năm tình yêu mà mọi người dành cho bà đã tạo nên tên tuổi Thanh Hoa và chắp cánh cho tiếng hát cùng những tác phẩm của hàng trăm tác giả đi cùng thăng trầm của đất nước. Vì thế, “Hát ở mùa thu lần thứ 70 cuộc đời, tôi không phải khẳng định tài năng, không phải đánh bóng tên tuổi, mà hát để tri ân những người yêu tôi và tôi yêu họ”.

NSND Thanh Hoa tên thật Nguyễn Thị Thanh, sinh năm 1950, quê ở Đại Mỗ, Từ Liêm, Hà Nội. Từ bé, Thanh Hoa đã mê ca hát. Năm 9 tuổi, cô bé Thanh đã đoạt giải Nhất giọng hát Họa mi của thị xã Hà Đông. Năm 16 tuổi, bà bắt đầu học ở Trường Âm nhạc Việt Nam và tốt nghiệp Trung cấp năm 1970. Sau đó, bà trở thành ca sĩ của Đài Phát thanh Giải phóng (còn có tên bí mật là Đài CP-90). Nghệ danh Thanh Hoa ra đời trong hoàn cảnh này.

Hai nghệ sĩ Thanh Hùng và Ngọc Hoa là hai nghệ sĩ cải lương bấy giờ nhận Thanh Hoa làm em nuôi. Những ca sĩ, nhạc sĩ hồi đó phải lấy tên bí danh để gửi vào Nam. Và cái tên Thanh Hoa là ghép tên của hai nghệ sĩ cải lương đó. Bài hát đầu tiên được phát sóng trên Đài CP-90 là “Cánh chim mùa xuân” của nhạc sĩ Huỳnh Thơ năm 1970.

NSND Thanh Hoa và gia đình.

Sau khi mang tiếng hát của mình vào Trường Sơn, phục vụ Chiến dịch Hồ Chí Minh, bà trở về công tác tại Đài Tiếng nói Việt Nam và gắn bó với đài cho đến lúc nghỉ hưu năm 2006.

Ở đây, bà là một trong những ca sĩ thu âm nhiều nhất với 400 bản thu, trong đó có những ca khúc đã được phát sóng rất nhiều lần và gắn bó với tên tuổi của bà như “Tình yêu của đất và nước” (Hoàng Vân), “Con kênh ta đào”, “Khúc hát ru của người mẹ trẻ” (Phạm Tuyên), “Em chọn lối này” (An Thuyên), “Tàu anh qua núi”, “Tình yêu trên dòng sông Quan họ” (Phan Lạc Hoa), “Giữa Mạc Tư Khoa nghe câu hò Nghệ Tĩnh” (Trần Hoàn), “Bác Hồ một tình yêu bao la” (Thuận Yến), “Mùa xuân làng lúa làng hoa” (Ngọc Khuê), “Đường tàu mùa xuân” (Phạm Minh Tuấn)...

Năm 2001, bà được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân. Năm 2006, Thanh Hoa về hưu và cũng trong năm đó bà tổ chức một liveshow kỷ niệm 40 năm ca hát mang tên “Hát... thầm”.

Cuộc đời của NSND Thanh Hoa gắn với tên tuổi và nhiều đồn đoán về người chồng đầu tiên của bà là nhạc sĩ Phan Lạc Hoa. Ông đã sáng tác nhiều ca khúc tặng riêng cho bà. Nhưng cuộc hôn nhân của hai người sau đó đổ vỡ. Vài năm sau, bà kết hôn với nghệ sĩ xiếc Tôn Thất Lợi, người chồng hiện tại. Hai người có với nhau một con trai là Tôn Thất Sơn. Hiện nay, con gái bà, Phan Huyền Thư là một nữ nhà thơ trẻ khá nổi tiếng. Còn Tôn Thất Sơn là ca sĩ, thành viên nhóm 198x.

Tôi nhìn thấy niềm hạnh phúc trên gương mặt người nghệ sĩ ấy, bởi bà đã sống một cuộc đời cống hiến cho âm nhạc. Và niềm hạnh phúc đó càng được nối dài vì các thế hệ học sinh đang đi tiếp con đường của bà, một con đường được trải dài bằng tình yêu và niềm đam mê mang tiếng hát làm đẹp cho cuộc đời.

Linh Vân