NSND Lý Huỳnh: Tượng đài bất hủ của điện ảnh Việt

Người nghệ sĩ đa tài

NSND Lý Huỳnh SN 1942, trong một gia đình có truyền thống võ học ở tỉnh Vĩnh Long. Không chỉ học võ cha dạy, nghệ sĩ Lý Huỳnh còn học võ cổ truyền Tây Sơn - Bình Định, quyền anh. Từ năm 1957 đến 1964, ông thượng đài 6 trận, thắng 3 trận, trong đó có trận đấm ngã đối thủ Lyauté Francoise - võ sĩ da đen vô địch quân đội Pháp. Ngoài ra, ông cũng thắng nhiều võ sĩ nổi tiếng Anh Thạch, Mạch Trung Phương…

Năm 1965, nghệ sĩ Lý Huỳnh bắt đầu mở trường dạy võ, đào tạo ra nhiều võ sĩ giỏi như: Lý Huỳnh Cường, Lý Huỳnh Yến... Các con trai của ông, trong đó có Lý Hùng cũng được cha dạy võ từ nhỏ. Trong lĩnh vực võ học, ông được đánh giá là một trong bốn ngôi sao võ thuật của miền Nam trước năm 1975. Ông còn là võ sư của lò võ Huỳnh Tiền, nổi tiếng với chiêu liên hoàn bát cước. Năm 1973, ông công khai thách đấu với Lý Tiểu Long trên truyền hình. Sự kiện này được báo chí Việt Nam và Hồng Kông đưa tin. Tuy nhiên, Lý Tiểu Long chưa kịp nhận lời thì đã qua đời sau đó không lâu.

Từ năm 1972 đến 1989, nghệ sĩ Lý Huỳnh chuyển hướng sang đóng phim. Ông cũng là người Việt đầu tiên đưa võ thuật vào điện ảnh. Các bộ phim võ thuật gắn với tên tuổi ông là: Long hổ sát đấu, Quái nữ Việt Quyền Đạo, Báu kiếm rửa hận thù, Hải vụ 709... Ông luôn quan niệm, đóng phim võ thuật không có nghĩa chỉ biểu diễn các màn võ đơn điệu mà diễn viên còn phải biết khắc họa chân dung, tích cách của nhân vật. Khi đóng phim, ông luôn tìm hiểu kỹ kịch bản, tâm lý, tính cách nhân vật, sau đó, tìm những tư liệu ngoài đời sống để hóa thân chân thật vào nhân vật.

Không chỉ thành công mảng phim võ thuật, nghệ sĩ Lý Huỳnh còn được các đạo diễn tin tưởng, mời vào các dòng phim khác nhau, với nhiều dạng vai khó. Nam nghệ sĩ cũng là một trong số ít diễn viên thời bấy giờ gặt hái nhiều thành công ở cả hai dòng vai chính diện và phản diện. Hàng loạt vai phản diện trong những phim đề tài chiến tranh cách mạng được nghệ sĩ Lý Huỳnh thể hiện thành công như: Bách phim “Đứa con bị từ chối”, Long “râu” phim “Con mèo nhung”, Thiếu tá Y Vế phim “Ngọn lửa Krông Jung”, Đại úy Long phim “Mùa gió chướng”, Trung úy Xăm gian ác trong phim “Hòn đất”. Trong đó, nhiều vai giúp ông giành giải cao tại các kỳ Liên hoan phim Việt Nam như: Đại tá Hoàng phim “Cô Nhíp”, Đinh “Ba búa” phim “Mối tình đầu”, Đại úy Long phim “Mùa gió chướng”, Trung úy Xăm phim “Hòn đất”…Đặc biệt, vai diễn lão nông tri điền Hai Lúa trong phim “Vùng gió xoáy” do NSND Hồng Sến đạo diễn đã giúp nghệ sĩ Lý Huỳnh đạt giải Diễn viên xuất sắc nhất Liên hoan phim Việt Nam lần thứ VI. Đây cũng là một trong những vai diễn của nghệ sĩ Lý Huỳnh để lại nhiều ấn tượng sâu đậm nhất trong lòng khán giả. Sau Hai Lúa, nghệ sĩ Lý Huỳnh có thêm vai diễn chính diện được khán giả đặc biệt yêu thích, trong đó có vai ông Hai Cũ trong bộ phim “Hai Cũ” cũng do NSND Hồng Sến thực hiện.

Ngoài đóng phim, NSND Lý Huỳnh cũng đồng thời tham gia liên kết sản xuất phim khá thành công. Thập niên 1990, ông tiên phong trong vai trò sản xuất, tự bỏ vốn làm phim và hợp tác với Hong Kong trong các phim Kế hoạch 99, Hồng hải tặc… Bộ phim cuối cùng ông tham gia với vai trò đạo diễn là Tây Sơn hào kiệt. Năm 2012, ông được phong tặng danh hiệu NSND.

Trong suốt nhiều năm cống hiến cho nghệ thuật, NSND Lý Huỳnh đã tham gia gần 60 bộ phim ở cả vai trò diễn viên lẫn đạo diễn. Vai trò nào ông cũng làm hết mình, chỉ mong cống hiến cho khán giả nhiều vai diễn hay, bộ phim chất lượng. Khi còn sống, NSND Lý Huỳnh từng chia sẻ, trong gia tài phim ảnh đã đóng, ông thích nhất 4 vai diễn là ông trùm “Ba búa” trong phim “Mối tình đầu” (đạo diễn Hải Ninh), ông Hai Cũ, Đại úy Long và đặc biệt là Hai Lúa.

Những vai diễn của nghệ sĩ Lý Huỳnh để lại nhiều ấn tượng sâu đậm nhất trong lòng khán giả. Ảnh tư liệu

Người nghệ sĩ, người cha đầy ắp yêu thương

Mặc dù tuổi cao sức yếu nhưng NSND Lý Huỳnh vẫn tích cực tham gia các hoạt động thiện nguyện, đặc biệt là giúp đỡ các nghệ sĩ cao tuổi gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống. Ông luôn dạy các con cháu sống tốt đời đẹp đạo, siêng năng trong công việc, giúp đỡ những người nghèo khó.

NSND Lý Huỳnh có 6 người con, trong đó có 2 người con là Lý Hùng và Lý Hương theo đuổi con đường nghệ thuật. Lý Hùng cũng có sự nghiệp điện ảnh rực rỡ vào những năm 1990 khi là một trong những tài tử nổi tiếng nhất của màn ảnh Việt. Trong nghệ thuật, NSND Lý Huỳnh là người rất nghiêm khắc. Ông luôn bên cạnh, tận tình hướng dẫn con diễn xuất từ những điều nhỏ nhặt nhất. Nhờ tình cảm yêu thương và nghiêm khắc của ba, Lý Hùng luôn dặn lòng mình phải nỗ lực hết mình trên con đường nghệ thuật.

Lý Hùng chia sẻ những năm cuối đời sức khỏe không được tốt khi phải chạy thận liên tục. Tuy nhiên, đối mặt với cơn bạo bệnh, ông vẫn rất lạc quan. Ông luôn ước mong mình được sống lâu hơn để làm tiếp những bộ phim lịch sử mà mình tâm huyết.

Ông mất vào sáng 22-10, hưởng thọ 78 tuổi. Trước khi về với thế giới bên kia, nam nghệ sĩ đã căn dặn các con, nhất là Lý Hùng phải chăm lo cho mẹ. Thứ nữa, ông mong muốn Lý Hùng theo đuổi nghề nghiệp một cách vững vàng, như tính cách mạnh mẽ của con nhà võ.

Lễ viếng NSND Lý Huỳnh bắt đầu từ 15g ngày 22-10 tại Nhà tang lễ Bộ Quốc phòng (quận Gò Vấp, TP HCM). Lễ động quan vào 10g ngày 24-10. Linh cữu ông sẽ được an táng tại nghĩa trang Phúc An Viên (quận 9, TP HCM).

An Nhiên