Nỗ lực 'vượt bão'

Tỷ lệ lạm phát ở Thổ Nhĩ Kỳ đã ở mức cao nhất trong vòng 15 năm qua. Theo Cục Thống kê Thổ Nhĩ Kỳ, trong tháng 9 vừa qua, giá tiêu dùng ở nước này đã tăng gần 25% so cùng kỳ năm 2017 và 6% so tháng trước đó. Khó khăn kinh tế đã buộc Thổ Nhĩ Kỳ phải hạ mức dự báo tăng trưởng trong năm 2018 và năm tới. Trong “Chương trình kinh tế trung hạn mới” được công bố, Bộ trưởng Tài chính Thổ Nhĩ Kỳ B.An-bay-rắc nêu rõ, tăng trưởng của nước này, vốn lên tới mức ấn tượng 7,4% hồi năm ngoái, sẽ chỉ đạt 3,8%, và 2,3% lần lượt vào năm 2018 và 2019, thấp hơn nhiều so mức dự báo 5,5% trước đó. Theo dự báo của chương trình này, lạm phát sẽ tăng lên 20,8% vào cuối năm nay và giảm nhẹ xuống mức 15,9% vào năm 2019.

Những tín hiệu không lạc quan của nền kinh tế đã khiến Ngân hàng trung ương Thổ Nhĩ Kỳ phải điều chỉnh lãi suất cơ bản với mức tăng là 6,25% nhằm kiềm chế lạm phát. Lạm phát ở Thổ Nhĩ Kỳ trong tháng 7 vừa qua đã lên tới 17,9%, mức cao kỷ lục trong vòng 15 năm trở lại đây. Tổng thống T.Éc-đô-gan cũng đưa ra các biện pháp “thắt lưng buộc bụng”, theo đó sẽ ngừng các khoản đầu tư lớn mới nhằm kiểm soát chi tiêu công. Một loạt dự án lớn đầy tham vọng như sân bay quốc tế I-xtan-bun mới, đường hầm Á - Âu và cây cầu bắc qua eo biển Bô-xpho-rớt ở I-xtan-bun phải tạm thời gác lại bởi tiêu tốn quá nhiều ngân sách đang eo hẹp. Bên cạnh đó, Tổng thống T.Éc-đô-gan còn phát động phong trào tiết kiệm toàn diện trong lĩnh vực công với hy vọng từ nay đến cuối năm sẽ để ra được khoảng sáu tỷ lira (975 triệu USD). Nhằm khôi phục lòng tin của giới đầu tư đối với chính sách tài chính, tiền tệ, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ T.Éc-đô-gan mới đây cũng đã bổ nhiệm ba cố vấn của mình và một vị giáo sư thần học vào Ủy ban Chính sách kinh tế mới, trong bối cảnh An-ca-ra tìm cách trấn an các nhà đầu tư nước ngoài lo ngại đồng lira mất giá và lạm phát cao tại nước này.

Một trong những nguyên nhân khiến giá trị đồng lira tụt dốc là do những căng thẳng gia tăng trong quan hệ giữa Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ liên quan vụ An-ca-ra bắt giữ mục sư người Mỹ A.Brăn-xơn với cáo buộc khủng bố và gián điệp. Ðể tháo ngòi nổ “quả bom hẹn giờ” trong quan hệ với Mỹ, tòa án Thổ Nhĩ Kỳ đã ra phán quyết trả tự do cho mục sư A.Brăn-xơn, vốn là tâm điểm của cuộc khủng hoảng ngoại giao giữa An-ca-ra và Oa-sinh-tơn. Trong phiên tòa ngày 12-10 vừa qua tại thành phố A-li-a-ga, tỉnh I-xmia, tòa án Thổ Nhĩ Kỳ đã quyết định hủy bỏ các hạn chế pháp lý đối với ông Brăn-xơn. Dù đã tuyên mức án phạt ba năm tù giam đối với mục sư này, song tòa nêu rõ mục sư sẽ không phải thụ án do một phần thời hạn tù đã được chấp hành từ khi ông này bị bắt giữ và có tính tới thái độ hợp tác trong quá trình xét xử. Với các nội dung của phán quyết, mục sư Brăn-xơn được tự do rời Thổ Nhĩ Kỳ. Mặc dù Tổng thống Mỹ Ð.Trăm bác bỏ thông tin về một “thỏa thuận ngầm” với phía Thổ Nhĩ Kỳ trong vụ việc này, song không tránh khỏi những hoài nghi về khả năng thỏa hiệp của An-ca-ra nhằm đổi lại việc Oa-sinh-tơn nới lỏng các biện pháp trừng phạt vốn khiến đồng nội tệ lira của Thổ Nhĩ Kỳ tụt dốc.

Quan hệ vốn rạn nứt giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ, hai đồng minh trong NATO, có thể sẽ được hàn gắn phần nào sau khi khép lại “hồ sơ” liên quan vụ việc bắt giữ và xét xử mục sư Brăn-xơn. Ngoài các biện pháp siết chặt quản lý tiền tệ, kinh tế, Thổ Nhĩ Kỳ cũng đã có những bước cải thiện quan hệ đáng kể với các đồng minh châu Âu sau các chuyến công du của Tổng thống T.Éc-đô-gan tới Ðức và Hung-ga-ri mới đây. Những nỗ lực ngoại giao vừa giúp hạ nhiệt căng thẳng trong quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ với các đồng minh trong NATO, vừa hạn chế những tác động tiêu cực đối với nền kinh tế đang rơi vào giai đoạn khó khăn của quốc gia này. “Cơm sôi, bớt lửa” là một lựa chọn thích hợp trong bối cảnh hiện nay đối với quốc gia nằm ở hai lục địa Á - Âu. Tổng thống T.Éc-đô-gan đang tìm mọi cách chèo lái nhằm đưa con thuyền Thổ Nhĩ Kỳ vượt “bão khủng hoảng”.

THÁI AN