Nỗ lực hạ nhiệt căng thẳng ở Syria

Ngày 17-2, Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ cho biết, giới chức nước này đã nhấn mạnh sự cần thiết phải giảm căng thẳng ở tỉnh Idlib, Tây Bắc Syria trong cuộc hội đàm với những người đồng cấp Nga tại thủ đô Moscow của Nga. Theo tuyên bố của Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ, hai bên đã thảo luận các biện pháp có thể thực hiện nhằm triển khai đầy đủ các thỏa thuận đã đạt được trước đây về thiết lập vùng giảm căng thẳng tại Idlib, hướng tới một lệnh ngừng bắn lâu dài tại Syria.

Tỉnh Idlib là vùng lãnh thổ lớn nhất của Syria vẫn do các nhóm phiến quân và vũ trang bất hợp pháp kiểm soát kể từ năm 2015. Chiến dịch tấn công các thành trì của phiến quân tại Idlib được chính phủ của Tổng thống Syria Bashar al-Assad triển khai từ vài năm nay nhằm thực hiện mục tiêu quét sạch khủng bố và thiết lập quyền kiểm soát toàn bộ lãnh thổ đất nước. Nga ủng hộ Damascus tiến hành chiến dịch truy quét phiến quân và khủng bố tại Idlib. Trong khi đó, Thổ Nhĩ Kỳ luôn phản đối kế hoạch của Syria tấn công phiến quân tại Idlib. Đối với Ankara, Idlib không chỉ là tỉnh giáp biên giới Thổ Nhĩ Kỳ mà còn là khu vực có tính điểm tựa, giúp nước này củng cố vị trí tại miền Tây Bắc Syria.

Đoàn xe quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ ở thị trấn Hazano, gần tỉnh Idlib, Syria. Ảnh: Reuters.

Năm 2018, Nga-đồng minh quan trọng của Chính phủ Syria và Thổ Nhĩ Kỳ-quốc gia ủng hộ một số nhóm phiến quân tại Syria đã ký kết thỏa thuận thiết lập vùng giảm căng thẳng tại Idlib. Theo thỏa thuận này, hai bên nhất trí thiết lập một khu phi quân sự tại Idlib, dọc theo đường ranh giới giữa quân đội Chính phủ Syria và các nhóm vũ trang đối lập ở nước này. Lực lượng Nga và Thổ Nhĩ Kỳ sẽ tuần tra trên khu phi quân sự này nhằm ngăn chặn sự khiêu khích từ bên thứ ba, đồng thời Thổ Nhĩ Kỳ sẽ tăng cường các trạm quan sát trong khu vực phi quân sự. Bên cạnh đó, Ankara và Moscow cũng nhất trí cần loại bỏ hoàn toàn các nhóm cực đoan ra khỏi Idlib.

Trong vài tuần qua, bạo lực gia tăng tại Idlib trong bối cảnh lực lượng Chính phủ Syria đã đạt nhiều tiến triển trong chiến dịch giành lại quyền kiểm soát khu vực này, vốn được coi là thành lũy cuối cùng của phiến quân trên lãnh thổ Syria. Thổ Nhĩ Kỳ phản đối chiến dịch trên và tiến hành các cuộc tấn công đáp trả. Thậm chí, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan còn tuyên bố lực lượng quân đội nước này sẽ thực hiện các cuộc không kích hoặc tấn công trên mặt đất nhằm vào lực lượng Syria, được Nga hậu thuẫn, nếu có thêm binh lính Thổ Nhĩ Kỳ bị thương trong chiến dịch giành lại Idlib của lực lượng Syria.

Giữa lúc xung đội của Syria và Thổ Nhĩ Kỳ đang bùng phát ở "điểm nóng" Idlib, giới quan sát đánh giá cao vị thế của Nga trong việc giải quyết vấn đề Syria bởi Moscow có thể đối thoại với tất cả các bên. Một mặt, Nga là đồng minh ủng hộ Syria về quân sự và chính trị. Mặt khác, Moscow và Ankara đang có mối hợp tác chặt chẽ trong nhiều lĩnh vực như dự án đường ống dẫn khí đốt "Dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ", nhà máy điện hạt nhân Akkuyu và thỏa thuận mua tổ hợp tên lửa phòng không S-400. Sau cuộc gặp ngày 15-2 với người đồng cấp Nga Sergei Lavrov bên lề Hội nghị An ninh Munich (Đức), Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu đã nhấn mạnh, các bất đồng trong vấn đề Syria không nên ảnh hưởng tới quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Nga.

Những diễn biến phức tạp gần đây đang khiến vấn đề Idlib trở nên khó lường hơn. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov khẳng định, tại thời điểm này, Nga coi thỏa thuận ngừng bắn với Thổ Nhĩ Kỳ tại Idlib là điều quan trọng nhất. Do đó, những xung đột gần đây tại tỉnh này là không thể chấp nhận được.

LÂM ANH