Nỗ lực giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh

Hội KHHGĐ tỉnh tuyên truyền về chăm sóc SKSS - Giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh tại Trung tâm Tư vấn dịch vụ KHHGĐ chăm sóc SKSS.

Theo số liệu của Chi cục DS-KHHGĐ (Sở Y tế), năm 2009 tỷ số giới tính khi sinh của Quảng Ninh là 108,3 trẻ em trai/100 trẻ em gái, đến năm 2015 đã tăng lên 113/100, năm 2016 là 112,5/100, năm 2017 là 112,3/100. Đến năm 2018, tỷ số này đã giảm xuống mức 112 bé trai/100 bé gái.

Mặc dù tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh đã đạt được những tín hiệu tích cực, tuy nhiên vẫn còn ở mức cao, do tư tưởng trọng nam, khinh nữ vẫn còn tồn tại trong xã hội.

Với mục đích làm thay đổi nhận thức của người dân, đặc biệt là giới trẻ về mất cân bằng giới tính khi sinh, Sở Y tế đã chủ trì phối hợp với các địa phương cấp phát 71.400 tờ gấp có nội dung mất cân bằng giới tính khi sinh cho trung tâm y tế 13 huyện, thị xã, thành phố; 100 pano tuyên truyền 2 mặt cho một số đơn vị có tỷ số giới tính khi sinh cao; lồng ghép các nội dung về mất cân bằng giới tính khi sinh vào giảng dạy tại 6 lớp trung cấp lý luận chính trị - hành chính cho 480 chuyên viên, chuyên viên chính với thời lượng 10 tiết học/lớp đào tạo.

Trường Cao đẳng Y tế Quảng Ninh cũng phổ biến nội dung các quy định về nghiêm cấm lựa chọn giới tính khi sinh vào giảng dạy tại 6 lớp cho 480 sinh viên trước khi ra trường, thời lượng ít nhất 10 tiết học.

Truyền thông lưu động về không phân biệt giới, không lựa chọn giới tính thai nhi tại TX Quảng Yên. Ảnh: Lan Anh

Sở Y tế đã phối hợp với Sở GD&ĐT chỉ đạo 24 trường THPT, THCS trên địa bàn tổ chức hoạt động tư vấn, hướng dẫn tập trung về nội dung mất cân bằng giới tính khi sinh qua hoạt động ngoại khóa dưới hình thức sân khấu hóa, hội thi năng khiếu, thi tìm hiểu kiến thức giao lưu cho giáo viên, học sinh tại các trường với nhiều nội dung và hình thức phong phú.

Tại các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh đã tổ chức 14 buổi truyền thông nhân Ngày tránh thai thế giới (26/9) và Ngày quốc tế trẻ em gái (11/10); tổ chức 50 lớp tập huấn cho 2.250 cán bộ cơ sở về tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, những nguyên nhân hệ lụy và các giải pháp kiểm soát tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh…

Là một trong những mô hình được ngành dân số triển khai từ rất sớm, mô hình “Giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh” nhằm góp phần thay đổi tâm lý bao lâu nay của người dân là phải có con trai để nối dõi; nâng cao vai trò, vị thế của người phụ nữ trong gia đình và xã hội; từng bước thuyết phục các cặp vợ chồng không lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức. Mô hình đang được duy trì tại 177 xã, phường, thị trấn với 744 buổi sinh hoạt câu lạc bộ hằng quý.

Năm 2019, 100% xã, phường, thị trấn trong tỉnh đã tổ chức 2.223 buổi tuyên truyền nhóm nhỏ tại các thôn, khu, khe, bản; tuyên truyền trên hệ thống loa truyền thanh của xã, phường, thị trấn.

Thông qua mô hình, nhiều gia đình đã được phổ biến chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về dân số, hôn nhân và gia đình, bình đẳng giới; tư vấn, hướng dẫn cách chăm sóc sức khỏe sinh sản, sử dụng các biện pháp tránh thai…

Trung tâm Y tế huyện Đầm Hà tổ chức nói chuyện chuyên đề về mất cân bằng giới tính khi sinh trong các trường học trên địa bàn.

Theo Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh, để đạt mục tiêu đến năm 2023 đưa tỷ số giới tính khi sinh của tỉnh dưới mức 109 trẻ em trai/100 trẻ em gái, công tác tuyên truyền vận động sẽ tập trung vào những địa phương có tỷ lệ mất cân bằng giới tính cao. Đồng thời, tổ chức các lớp tập huấn phổ biến các quy định của pháp luật về nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi cho các cán bộ y tế; thường xuyên kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy định của pháp luật tại các bệnh viện, trung tâm y tế, các cơ sở cung cấp dịch vụ liên quan đến chẩn đoán giới tính thai nhi; đưa nội dung giáo dục về giới tính, sức khỏe sinh sản, bình đẳng giới vào chương trình giáo dục trong và ngoài nhà trường… để từng bước giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, góp phần nâng cao chất lượng dân số, đảm bảo an sinh xã hội.

Theo kết quả Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019 do Tổng cục Thống kê tiến hành điều tra về tỉ số giới tính khi sinh (SRB), SRB của Việt Nam có xu hướng tăng hơn so với mức sinh học tự nhiên từ năm 2006 đến nay cho thấy sự mất cân bằng giới tính khi sinh. Cụ thể, SRB năm 2019 giảm so với năm 2018 nhưng vẫn ở mức cao (năm 2018: 114,8 bé trai/100 bé gái; năm 2019: 111,5 bé trai/100 bé gái). Thực tế này cho thấy cảnh báo về hệ lụy của sự mất cân bằng giới tính khi sinh và sự quyết liệt thực hiện các chính sách nhằm xóa bỏ sự can thiệp có chủ đích trong lựa chọn giới tính thời gian qua chưa đem lại hiệu quả, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh chưa được khắc phục.

Nguyên nhân được chỉ ra vẫn là sự ưa thích sinh con trai trong bối cảnh giảm sinh, cũng như đánh giá thấp giá trị của nữ giới. Việc tiếp cận các dịch vụ y tế dễ dàng hơn trong lựa chọn giới tính thai nhi, chẩn đoán giới tính thai nhi dẫn tới nạo phá thai vì lý do lựa chọn giới tính…

Theo đánh giá, việc lựa chọn giới tính trước khi sinh phản ánh tình trạng bất bình đẳng giới sâu sắc, sự thiếu hụt số trẻ em gái dẫn đến tình trạng thiếu hụt phụ nữ ở tất cả các nhóm tuổi...

Vân Anh