Những xu hướng

Âm nhạc là một trong số lĩnh vực nghệ thuật gắn bó chặt chẽ với đời sống con người. Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, âm nhạc luôn có khả năng thể hiện tâm tư, tình cảm của cá nhân hay là tiếng nói của một quốc gia, dân tộc trong một giai đoạn lịch sử nào đó.

Có thể nói, từ khi dịch bệnh COVID - 19 bùng phát cho đến nay, âm nhạc là một trong số loại hình nghệ thuật hàng đầu chia sẻ và phát huy được vai trò hữu ích của mình với đời sống con người. Với đặc trưng thể loại dễ tác động tới số đông công chúng, âm nhạc đã trở thành một trong những phương tiện hữu hiệu để tuyên truyền nâng cao ý thức phòng chống dịch bệnh.

Thời gian qua, những nghệ sĩ hoạt động trong lĩnh vực âm nhạc Việt Nam đã cho thấy trách nhiệm xã hội, ý thức công dân của mình trong sáng tạo nghệ thuật. Thậm chí, họ còn tạo nên một trào lưu âm nhạc đặc biệt, riêng có của thời kỳ COVID đó là những ca khúc mang nội dung phòng chống dịch bệnh.

Với giai điệu tươi vui, nội dung phù hợp, những tác phẩm đó góp phần động viên các lực lượng trên tuyến đầu chống dịch và nhắc nhở người dân nâng cao ý thức, góp phần sớm đẩy lùi dịch bệnh ra khỏi đời sống.

Những sáng tác của Lê Cát Trọng Lý luôn đậm tính nhân văn.

Dịch bệnh mang đến cho đời sống con người những hậu quả khó lường về sức khỏe, sụt giảm kinh tế... Đó là những điều có thể nhìn thấy được. Nhưng dịch bệnh còn gây nên những ảnh hưởng về mặt tinh thần, tâm lý cũng không hề nhỏ.

Chính vì thế, bên cạnh đề tài muôn thuở như tình yêu, quê hương đất nước... thì một xu hướng khá rõ nét trong âm nhạc hiện nay là hướng đến giá trị nhân văn, mong chữa lành những tổn thương trong tâm hồn con người dưới ảnh hưởng của dịch bệnh.

Không thể phủ nhận, đại dịch khiến cuộc sống con người thay đổi khá nhiều. Thay vì ra đường, mọi người có xu hướng ở nhà nhiều hơn, tìm về với thiên nhiên, chọn cảm xúc lắng đọng thay vì sự nhộn nhịp, vội vã. Âm nhạc đã kịp thời chia sẻ những tâm tư ấy cùng với con người. Điều này chúng ta có thể dễ dàng nhìn thấy trong không ít dự án của ca sĩ, nhạc sĩ Việt thời gian gần đây.

Ca sĩ trẻ Amee đã ra mắt dự án "Dreamee acoustic show" với sự kết hợp của ca khúc mới và cũ theo phong cách acoustic mộc mạc. Ca sĩ trẻ này muốn mang đến cho công chúng một thứ âm nhạc mộc mạc, thuần chất, tự nhiên nhất. Đặc biệt, âm nhạc của cô còn thực hiện trong bối cảnh phố núi Đà Lạt đã mang lại cảm giác vô cùng dễ chịu cho người nghe.

Với Amee, cô thực hiện dự án này với suy nghĩ khi cuộc sống của con người quá nhiều khó khăn, căng thẳng, mệt mỏi thì âm nhạc sẽ đến một cách tự nhiên, thoải mái nhất.

Cùng ý tưởng đó, nhạc sĩ Nguyễn Minh Cường đang ấp ủ dự án hợp tác cùng ca sĩ Nguyên Hà ra mắt album mang phong cách nhân văn, với hy vọng mang lại sự bình yên trong tâm hồn con người.

Nhạc sĩ, ca sĩ Lê Cát Trọng Lý cũng không đứng ngoài dòng chảy thời cuộc này. Concert "Chúng ta đang thở kìa" của cô gửi gắm khá nhiều thông điệp trong đó nổi bật là mong muốn con người có được thật nhiều những phút giây thư giãn, giữ được sự trong trẻo, hồn nhiên trong cảm xúc. Những ca khúc của cô như "Nghèo", "Đừng mua nhà nhiều hơn mình cần"... hướng con người đến lối sống tối giản, tìm hạnh phúc, sự an yên từ chính bên trong con người mình.

Thay vì nói về tình yêu hay những điều cao siêu, những MV thu hút được nhiều sự quan tâm của công chúng hơn cả lại nói về những điều bình dị trong cuộc sống. Việc MV "Đi về nhà" của Đen và JustaTee "làm mưa làm gió" trên các trang nghe nhạc trực tuyến với gần một trăm triệu lượt xem, hơn 1,2 triệu lượt yêu thích... đặc biệt thường xuyên được nhắc đến trong đời sống đã cho thấy MV đã chạm đến được tới đông đảo trái tim người nghe nhạc.

Không nói về những điều xa xôi, ca từ của ca khúc mang người nghe về với tuổi thơ, với phần ký ức tươi đẹp trong mỗi con người. Ca khúc như một lời an ủi, vỗ về: bất luận cuộc sống thế nào thì vẫn có nhà, chốn bình yên của mình chờ đón.

Ca sĩ trẻ Mỹ Anh, con gái của nhạc sĩ Anh Quân và ca sĩ Mỹ Linh cũng đã mang đến MV "Lời cảm ơn" như một thông điệp gửi tới các lực lượng ở tuyến đầu chống dịch. Mặc dù mang yếu tố thời sự nhưng vẫn nổi bật giá trị nghệ thuật.

Trong sự "lên ngôi" của nhạc Rap, công chúng nhận thấy, thay vì phản ánh những câu chuyện cá nhân, người làm nhạc Việt đã mở rộng ra những vấn đề của cuộc sống, hướng đến những thông điệp nhân văn, tích cực. Đáng mừng là những ca khúc mang nội dung đó đều được đông đảo khán giả trẻ yêu thích, điều này sẽ góp phần hình thành lối sống văn minh, vì cộng đồng.

Bên cạnh xu hướng nhân văn, một xu hướng nổi bật của nhạc Việt 2021 là sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại. Tiêu biểu phải kể tới Album "Tình đàn" của Ngô Hồng Quang sử dụng nhiều chất liệu âm nhạc bản địa Việt Nam. Không gian âm nhạc của "Tình đàn" mộc hoàn toàn với điểm nhấn là sự tham gia của 2 nghệ sĩ quốc tế. Trước đó, MV "Giấc mơ trên lưng" của nghệ sĩ Ngô Hồng Quang cũng kết hợp giữa dân ca Tây Bắc và tiết tấu hiện đại.

Ca sĩ Nguyễn Ngọc Hà (Hà Myo) với "Xẩm Hà Nội", "Xẩm xuân xanh" mang đến sự kết hợp táo bạo giữa Xẩm với nhạc Rap và nhạc điện tử. Đây là lần đầu nghệ thuật Xẩm truyền thống được kết hợp ăn ý với Rap và nhạc điện tử cùng vũ đạo diện đại. Chính điều này đã khiến cho MV nhận được sự hưởng ứng nồng nhiệt của đông đảo công chúng trẻ tuổi.

Chia sẻ với báo chí, Hà Myo cho biết: "Tôi mong sự kết hợp này góp phần đưa âm nhạc truyền thống đến gần hơn với khán giả trẻ, đồng thời cũng là động lực để các nhạc sĩ có thêm những sáng tác mới dựa trên chất liệu truyền thống".

MV “Xẩm Hà Nội” của Hà Myo kết hợp giữa Xẩm với nhạc EDM và Rap.

Trước đó, khoảng 40 nghệ sĩ âm nhạc dân tộc, jazz, đàn dây, kèn đồng đã cùng tham gia trình diễn trong chương trình "Dân gian trên jazz - Dân gian trên dây" diễn ra tại Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam. Chương trình giới thiệu những tác phẩm tinh hoa của nghệ thuật tuồng, chèo, cải lương hay âm nhạc mang âm hưởng miền núi Tây Bắc trong sự kết hợp với đàn dây và kèn đồng trong giao hưởng.

Liveshow và album "Con người" của Tùng Dương cũng cho thấy sự kết hợp giữa giao hưởng và nhạc điện tử đã mang đến thành công ngoài mong đợi. Những thử nghiệm này không chỉ khiến mỗi loại hình trở nên mới mẻ, hấp dẫn hơn với đông đảo công chúng mà còn mang đến sự phong phú cho đời sống nghệ thuật.

Ngoài ra, những sản phẩm nghệ thuật đương đại mang đậm bản sắc Việt này sẽ góp phần mang âm nhạc Việt Nam đến gần hơn với khu vực và quốc tế. Tuy nhiên, con đường này không hề dễ dàng, đòi hỏi ở các nghệ sĩ khả năng sáng tạo, sự đam mê và tinh thần dám dấn thân. Chỉ những nghệ sĩ tài năng, có sự hiểu biết chuyên sâu ở mỗi thể loại mới tạo nên sự kết hợp ăn ý, nhuần nhuyễn chứ không phải là sự kết hợp sống sượng, gượng ép.

Những thay đổi trong bức tranh âm nhạc hiện đại cho thấy âm nhạc luôn song hành với đời sống con người. Khi xuất hiện những vấn đề lớn khiến đời sống thay đổi thì âm nhạc cũng không ngừng vận động, thay đổi để phù hợp với nhu cầu thưởng thức của con người.

Xu hướng nhân văn trong đời sống nhạc Việt hiện nay là một tín hiệu vui, cho thấy các nghệ sĩ không chỉ tài năng mà còn ý thức được trách nhiệm công dân của mình trong lao động nghệ thuật. Đội ngũ ấy không chỉ có những nghệ sĩ lão làng mà còn ngày càng xuất hiện nhiều "tân binh".

Các nghệ sĩ trẻ nhưng đã sớm ý thức được vai trò của sáng tạo nghệ thuật trong đời sống. Những tác phẩm âm nhạc đã đề cập đến những vấn đề gần gũi thiết thực với con người thông qua hình thức nghệ thuật hấp dẫn.

Ngoài ra, xu thế kết hợp giữa âm nhạc truyền thống và hiện đại không chỉ góp phần gìn giữ những nét tinh hoa truyền thống mà còn giúp định hình nhạc Việt trên bản đồ âm nhạc khu vực và quốc tế. Bằng cách đổi mới nhưng giữ lại những giá trị cốt lõi, âm nhạc dân tộc có thể tồn tại và phát triển trong đời sống hiện đại.

Khánh Thảo