Những vị thần nắm giữ mùa đông

Dân gian tin rằng, cứ mỗi độ đông về, khi gió bấc reo ngoài cửa và những bông tuyết trắng đầu mùa rơi lả tả, là lúc hai vị thần xuất hiện, ban phát cái lạnh se sắt. Ấy là lúc để vạn vật được nghỉ ngơi, tĩnh dưỡng sau cả một năm lao động vất vả, náo nhiệt.

Tuy nhiên, nếu không thích, ai nấy vẫn có thể ra ngoài làm việc, song sẽ bị rét cóng, thậm chí lạc lối trong rừng do mọi ngả đường đều ngập chìm trong tuyết. Thế nhưng, họ vẫn sẽ được Ded Moroz và Snegurochka bảo vệ.

Sự tin yêu vào hai tôn thần này xuất phát từ chính lãnh thổ bao la, bát ngát của Nga, trong đó Siberia là một vùng có thể nói quanh năm tuyết phủ, và vào đông tuyết rơi dày đặc đến nỗi mờ cả trời đất, nhiệt độ tháng giêng thường dưới âm 25 độ C. Cư dân ở đây vốn chủ yếu sống bằng nghề săn bắt, hái nấm, chặt củi… trong rừng, nên từ lâu đã tưởng tượng ra những vị thần tiên trong rừng. Mà nổi bật là hai Ông Moroz: Một thấp lùn bé nhỏ, có bộ râu dài xám bạc, đi lại thoăn thoắt, tới đâu là băng giá lan theo đến đó.

Ông thường chạy qua các cánh đồng, hơi thở gấp gáp, làm thành những cơn gió ào ào khiến nhà cửa rung chuyển. Và một cao to khổng lồ, râu dài trắng muốt, tuy đồ sộ song đi lại khoan thai, mỗi khi nói là gió tuyết phun ra lãng đãng và mỗi lúc tức giận thì vân vũ dựng cuồn cuộn. Tất cả là vì ông là vua của mùa đông và hiện thân của các vị thần trong tín ngưỡng Slav cổ, gồm thần gió Pozvizd, thần băng Zimnik và thần sương giá Korochun.

Xưa kia, dân gian truyền rằng, qua các trận bão tuyết, ông sẽ bắt cóc những đứa trẻ hư cho vào bao mang đi, song khi có truyền thống Orthodox, ông đã trở thành một hiền vương, chuyên đi phát quà cho trẻ nhỏ trên khắp đế chế.

Đại thể Ded Moroz có một khuôn mặt hết sức phúc hậu, với cái mũi đỏ, gò má đỏ, nụ cười nhân từ và thường vận một chiếc áo dài caftan, kiểu Thổ Nhĩ Kỳ, cầm một cây trượng cao bằng đá gắn một ngôi sao và vắt trên lưng một cái bao to đựng hàng nghìn món quà.

Vì thế, người Nga thường đồng hóa ông với Santa Claus - Ông già Noel của phương Tây. Thế nhưng, ở Nga, nhất là vùng Siberia có tới 7 Santa Claus. Mỗi người có một dáng vẻ, trang phục riêng từ trắng, đỏ tới xanh, tạo nên một đặc điểm nhận diện khác biệt với Ông già Noel của cả thế giới.

Ded Moroz luôn có một phụ tá là cô cháu gái nhí nhảnh xinh xắn – Snegurochka, một nhân vật rất được trẻ em Nga yêu mến, vì đồng tuổi, lại dễ thương - ngộ nghĩnh. Cô bé chính là biểu tượng của băng tuyết, sự trong sáng, tinh khiết và dĩ nhiên là những trò chơi vui nhộn, vang tiếng cười của mùa đông như ném tuyết chẳng hạn.

Trong cái tên Snegurochka, sneg chính là tuyết. Cô bé rất xinh đẹp với làn da trắng như tuyết, mái tóc dài bồng bềnh vàng rực và một chiếc váy trắng muốt hoặc xanh tựa mây trời, mà trong thần thoại Slav chính là một hóa thân của nữ thần sắc đẹp, hôn nhân và sinh sản.

Điều ấy càng dễ hiểu hơn khi Snegurochka hay chơi cùng bầy trẻ, giúp Ded Moroz đem quà đến tặng mỗi em. Cô bé cũng luôn được thấy bên những con chim, sóc, chuột, hươu, nai… trong khi Ded Moroz ở cạnh những con gấu, sói, cáo, cú như thể hai mặt đối lập dịu êm và dữ dội của tự nhiên. Cả hai cũng luôn có mặt trong các trò chơi, lễ hội mùa đông và Yolkas - Ngày Tết Nga.

Trong đó ngoài trưng tranh, ảnh tượng Ded Moroz và Snegurockha, mọi người còn đóng vai họ nhảy múa, ca hát và chúc Tết nhau. Ai nấy đều cầm trên tay những giỏ quà và vác lủng liểng trên vai những bao tải quà khác. Người Nga xem việc được cho quà và nhận quà từ Ông già Mùa đông, Cô bé Tuyết là một vinh hạnh, cho thấy thiên nhiên đã ưu ái mình. Những ai dù không có quà, song gặp họ từ xa hay gần cũng được tin sẽ nhiều may mắn. Ded Moroz và Snegurochka do vậy đã trở thành hình ảnh vui vẻ, tốt lành của mùa đông, Lễ Giáng Sinh và Ngày Tết Nga.