Những mảng màu sáng, tối

Cuộc bầu cử diễn ra hồi tháng 4 ở Cuba, vốn được đánh giá là cột mốc quan trọng đối với Hòn đảo Tự do, đồng thời được cho là có tác động nhiều tới cục diện khu vực Mỹ Latinh, đã mang lại mảng màu tươi sáng cho bức tranh toàn cảnh Mỹ Latinh năm 2018. Sự kiện chính trị này đánh dấu việc chuyển giao thế hệ lãnh đạo mới tại Cuba trong bối cảnh chính quyền của Tổng thống Mỹ D. Trump có xu hướng thay đổi nhiều kết quả tích cực của tiến trình bình thường hóa quan hệ Cuba-Mỹ đạt được dưới thời cựu Tổng thống B.Obama. Với đa số phiếu ủng hộ, ông Miguel Diaz-Canel Bermudez được Quốc hội khóa IX bầu giữ chức Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cuba nhiệm kỳ 5 năm (2018-2023).

Nhà lãnh đạo mới của Cuba cam kết tiếp tục con đường mà nhân dân Cuba đã chọn, bảo vệ thành quả cách mạng Cuba. Dù các lệnh cấm vận kinh tế của Mỹ được coi là trở ngại chính thì Hòn đảo Tự do vẫn đang trên con đường phát triển khi trở thành một trong những địa chỉ hấp dẫn giới đầu tư thế giới với chính sách cập nhật hóa mô hình kinh tế, đẩy mạnh đầu tư cơ sở hạ tầng cùng sự ổn định về chính trị.

Gam màu tối chủ đạo trong bức tranh toàn cảnh Mỹ Latinh 2018 là cuộc khủng hoảng Venezuela và tình hình bất ổn ở Brazil.

Người dân Venezuela biểu tình phản đối chính quyền. Nguồn: Reuters

Venezuela hiện đang đối mặt với vô vàn khó khăn, thách thức, đặc biệt là cuộc khủng hoảng kinh tế và xã hội sâu sắc hiện nay, xuất phát từ âm mưu chống phá của lực lượng đối lập trong nước, cũng như sức ép từ bên ngoài. Là một trong những nước có trữ lượng dầu thô lớn nhất thế giới và có kim ngạch xuất khẩu với tỷ trọng đóng góp lớn của ngành khai thác dầu, nền kinh tế Venezuela dễ bị tổn thương khi phụ thuộc quá nhiều vào giá dầu. Cùng với việc giá dầu trên thị trường thế giới xuống thấp trong những năm gần đây, Venezuela rơi vào tình trạng khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng. Những khó khăn trong nước khiến người dân Venezuela đổ xô sang các nước lân cận. Làn sóng người di cư Venezuela đang làm nhức nhối trái tim Mỹ Latinh, tạo nên mối quan ngại sâu sắc về một cuộc khủng hoảng an ninh và nhân đạo trong khu vực.

Bất chấp những khó khăn phía trước, chính quyền của Tổng thống Nicolas Maduro đang tỏ rõ quyết tâm thay đổi hướng đi của “con thuyền” Venezuela khi triển khai kế hoạch hồi phục kinh tế với hy vọng vào sự tái sinh vị thế đất nước từng là một trong những nền kinh tế lớn nhất khu vực Mỹ Latinh. Trong cuộc bầu cử Tổng thống Venezuela hồi tháng 5-2018, dù không chuyển giao thế hệ lãnh đạo mới như Cuba, nhưng kết quả cuối cùng của cuộc bầu cử cũng có phần tương tự đảo quốc Caribe. Sự ủng hộ tuyệt đối cuộc Cách mạng Bolivar do cố Tổng thống Hugo Chavez khởi xướng được chứng minh bằng lá phiếu ủng hộ của người dân dành cho đương kim Tổng thống Nicolas Maduro, để ông tiếp tục chèo lái “con thuyền” quốc gia Nam Mỹ trong nhiệm kỳ 6 năm tới (2019-2025).

Brazil đang phải trải qua giai đoạn đầy biến động với những vụ bê bối chính trị lớn, mâu thuẫn giữa các đảng phái, chia rẽ trong xã hội, suy thoái kinh tế và tình hình bạo lực gia tăng, khiến người dân hoang mang và mất lòng tin. Năm 2018, Brazil-nền kinh tế lớn nhất Mỹ Latinh vẫn duy trì tốc độ phục hồi kinh tế chậm như năm 2017, sau khi trải qua cuộc khủng hoảng kinh tế trầm trọng năm 2015 và năm 2016 với tổng sản phẩm quốc nội (GDP) tăng trưởng âm.

Trong bối cảnh đó, cuộc bầu cử hồi tháng 10 ở Brazil với chiến thắng của một đảng cực hữu được cho là “cơn địa chấn” trong lịch sử chính trị của xứ sở Samba. Đây là kết quả việc nhiều người dân Brazil không tiếp tục ủng hộ đảng Lao động (PT) sau 13 năm nắm quyền. Khi lòng tin vào đảng truyền thống đang bị suy giảm ở một bộ phận cử tri, việc ứng cử viên của Đảng Xã hội tự do (PSL) cực hữu Jair Bolsonaro đắc cử Tổng thống Brazil nhiệm kỳ 4 năm (2019-2023) với cam kết về một “bàn tay sắt” để xử lý vấn đề tham nhũng và tình trạng tội phạm có tổ chức ngày một gia tăng, cũng như cải thiện bức tranh kinh tế ảm đạm trong những năm qua tại quốc gia Nam Mỹ này, được kỳ vọng sẽ mang lại luồng gió mát cho Brazil.

Nhìn vào bức tranh kinh tế khu vực Mỹ Latinh 2018, người ta thấy những mảng màu sáng, tối đan xen. Những năm qua, trong khi mối quan hệ giữa Mỹ và các nước Mỹ Latinh không được “xuôi chèo, mát mái” thì các đầu tàu kinh tế thế giới khác, như: Nga, Trung Quốc đang mở rộng sự hiện diện và thúc đẩy đầu tư tại tây bán cầu do nhận thấy những tiềm năng của khu vực này. Dù có một số dấu hiệu chậm lại trong năm 2018, Mỹ Latinh vẫn đang duy trì xu hướng tăng trưởng tích cực. Theo Ngân hàng thế giới (WB), khu vực Mỹ Latinh sẽ đạt tốc độ tăng trưởng 2,3% trong năm 2019 nhờ vốn đầu tư và nhu cầu tiêu dùng cá nhân tăng.

Tuy có những tín hiệu tốt lành trong phát triển kinh tế nhưng khu vực Mỹ Latinh hiện nay, vốn từng được ví như "ngôi sao đang lên" của thế giới trong giai đoạn phát triển vàng 2003-2013, vẫn đang gánh chịu nỗi đau đói nghèo.“Vết thương” đói nghèo tại khu vực này khó có thể nhanh chóng “liền da” bởi cuộc chiến chống đói nghèo đã bị chững lại trong những năm gần đây. Điều này làm dấy lên nguy cơ khu vực này khó có thể hoàn thành cam kết xóa nghèo theo Mục tiêu Phát triển bền vững đến năm 2030 của Liên hợp quốc.

Việc tìm ra chìa khóa để phát triển tiềm năng của khu vực rộng lớn với hơn 600 triệu dân này đặt ra không ít thách thức đối với các nhà lãnh đạo khu vực Mỹ Latinh, khi vẫn phải đối mặt với cuộc chiến chống tham nhũng và đói nghèo. Trong khó khăn bủa vây, những nhiệm vụ trên có thể là chất xúc tác để các nước trong khu vực xích lại gần nhau, cùng bắt tay, tăng cường sự đồng thuận để vượt qua giông bão. Hy vọng, các nhà lãnh đạo khu vực sẽ đưa ra những định hướng, chính sách phù hợp với tình hình thế giới nhiều biến động hiện nay, cũng như nhiều điều chỉnh đột phá để tạo đà tăng trưởng khởi sắc cho khu vực này, giúp bức tranh Mỹ Latinh 2019 tươi sáng hơn.

THÙY LINH