Những lợi ích lớn khi chuyển sang xã hội không tiền mặt

Thụy Điển là một trong những nước đi đầu về nỗ lực xóa bỏ tiền mặt trong lưu thông. Nhiều năm nay, xe buýt không dùng tiền mặt để thanh toán. 900 trên 1600 ngân hàng tại đây không chấp nhận tiền gửi là tiền mặt. Tác động của thanh toán phi tiền mặt không giới hạn ở Thụy Sỹ. Nhiều khu vực trên thế giới, trong đó có Việt Nam, cho thấy giao dịch phi tiền mặt ngày càng tăng trong các năm qua.

Thanh toán không dùng tiền mặt phổ biến tại Việt Nam. (Ảnh: Du Lam)

Theo ghi nhận từ hệ thống của Công ty cổ phần Thanh toán quốc gia Việt Nam (NAPAS), giao dịch qua hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử trong 6 tháng đầu năm nay tăng 94% về số lượng và 114,6% về giá trị so với một năm trước.

Số liệu từ Ngân hàng Nhà nước đến tháng 4/2022 chỉ ra giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt tăng 69,7% về số lượng, 27,5% về giá trị; giao dịch qua Internet tăng tương ứng 48,39% và 32,76%; qua điện thoại di động tăng tương ứng 97,65% và 86,68%; qua QR code tăng tương ứng 56,52% và 111,62% so với cùng kỳ năm 2021; tổng số ví điện tử đã kích hoạt tăng 10,37% so với cuối năm 2021. Trong khi đó, tỷ lệ người dân trưởng thành có tài khoản thanh toán đạt xấp xỉ 66%.

Xã hội phi tiền mặt là khái niệm hay tình trạng kinh tế, nơi mọi giao dịch diễn ra thông qua công nghệ thông tin thay vì tiền giấy hay tiền xu. Nếu nhìn vào lịch sử, chúng ta có thể thấy xã hội phi tiền mặt tồn tại từ khi loài người còn ở thuở sơ khai. Nhiều phương thức trao đổi thông qua hệ thống trao đổi hàng hóa. Ngày nay, thanh toán phi tiền mặt khả thi là nhờ vào các loại thẻ tín dụng, thẻ ghi nợ, ví điện tử, POS, ngân hàng điện tử…

Có nhiều hình thức để mọi người lựa chọn. Phổ biến nhất có thể là thẻ ghi nợ, thẻ tín dụng của các ngân hàng. Nó có nhiều lợi ích như thanh toán an toàn, thuận tiện. Người dùng có khả năng lưu thông tin thẻ trong các ví điện tử hay ứng dụng thanh toán để thanh toán không dùng tiền mặt. Ngoài ra, thẻ ngân hàng còn dùng để mua sắm qua mạng, thanh toán qua máy POS, giao dịch trực tuyến…

USSD lại là hình thức thanh toán phi tiền mặt cho những ai không có smartphone. Thuận lợi của hình thức này là người dùng sẽ thanh toán mà không cần đến điện thoại thông minh hay kết nối Internet.

Các ứng dụng ví điện tử cũng ngày một phổ biến nhờ tính nhanh nhạy, bảo mật và thuận tiện. Có nhiều app dành cho mọi người gửi, nhận và tiết kiệm tiền. Một người dùng có thể nạp tiền vào ví bằng cách liên kết với thẻ ngân hàng, hoặc chuyển cho bạn bè, người thân bằng cách nhập số điện thoại, email, ID hay quét mã QR. Hơn nữa, họ còn thanh toán cho cửa hàng, trả các dịch vụ tiện ích như tiền điện, tiền nước, điện thoại… trực tiếp từ app.

Mã QR cũng là một hình thức thanh toán không dùng tiền mặt được ưa chuộng. QR là viết tắt của Quick Response (phản hồi nhanh). Nó bao gồm các ô vuông đen trắng được sắp xếp trong khung hình vuông. QR được đọc bằng camera trên thiết bị như smartphone. Chỉ cần quét mã QR, người dùng đã trả tiền một cách nhanh chóng đúng như tên gọi của nó.

Ngoài ra, còn có thanh toán không chạm, trong đó người dùng chạm thẻ ngân hàng gần một máy POS. Thẻ có thể là thẻ tín dụng, thẻ ghi nợ hay thẻ thông minh dựa trên công nghệ NFC hay RFID. Thanh toán không chạm đặc biệt tiện lợi vì không cần chữ ký hay PIN. Bạn cũng có thể thanh toán không chạm qua điện thoại hỗ trợ NFC được kết nối với ví điện tử.

Nhìn chung, thanh toán không dùng tiền mặt mang đến nhiều lợi ích cho người dùng và xã hội. Nó giúp doanh nghiệp loại bỏ các rủi ro như bị nhân viên trộm tiền, tiền giả, cướp, đồng thời giảm chi phí bảo mật, rút tiền từ ngân hàng, vận chuyển, kiểm kê… Thanh toán phi tiền mặt cũng tiết kiệm thời gian cho cả người bán và người mua.

Các lợi ích khác còn có thanh toán quốc tế mượt mà, thu thập dữ liệu kinh tế tốt hơn, là công cụ hiệu quả chống tham nhũng, loại bỏ nhân vật trung gian. Dù có thể còn nhiều năm nữa, chúng ta mới tiến tới xã hội phi tiền mặt, không thể phủ nhận những ưu điểm của các phương thức này.