Những giấc mơ sách thức tỉnh đời phạm nhân

Sách thức tỉnh lương tri

Sau thành công của cuộc thi “Viết thư gửi lời xin lỗi”, các cuộc thi “Kể chuyện theo sách” và “Viết cảm nhận về sách” dành cho phạm nhân tiếp tục được phát động. Đây là những sân chơi mở, cũng là cơ hội để những người đã một thời lầm lỡ, được lên tiếng từ tâm của mình. Thời gian này, cuộc thi “Viết cảm nhận về sách” đang được các trại giam trong cả nước tổ chức tổng kết và trao thưởng.

Đánh giá về hiệu quả của cuộc thi, Đại tá Hoàng Xuân Du - Phó Cục trưởng Cục giáo dục cải tạo và hòa nhập cộng đồng, Bộ Công an cho rằng, dưới cảm nhận của phạm nhân, đặc biệt thông qua các hình thức sân khấu hóa, hùng biện và viết cảm nhận, từng cuốn sách đều có những giá trị giáo dục, nhân văn rất đặc biệt.

Ở từng đơn vị trại giam mà Đại tá Hoàng Xuân Du đã có dịp được tham dự, chứng kiến phạm nhân trình bày hiểu biết của mình về sách, ông đều đánh giá cao sự sáng tạo, am hiểu và cả hình thức truyền đạt, truyền cảm của phạm nhân về sách. Đó là những giá trị từ sách mang lại góp phần vào công tác cảm hóa, giáo dục và cải tạo phạm nhân.

Đã có rất nhiều phạm nhân khi mới vào trại, tư tưởng rất hoang mang, chưa xác định được hướng cải tạo, nhưng sau một thời gian được sự hướng dẫn, quan tâm động viên kịp thời của cán bộ quản giáo, đặc biệt là qua sự tiếp xúc với sách, đã có định hướng và cải tạo tiến bộ rõ rệt.

Trao thưởng cho các cá nhân đạt thành tích xuất sắc tại hội thi “Viết cảm nhận về sách” tại Trại giam số 6.

Phạm nhân Đỗ Thị Thanh Hương (41 tuổi, trú tại phường Quang Trung, quận Hà Đông, Hà Nội), hiện đang thụ án mức 15 năm tù về tội danh lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Với bài dự thi dài hơn 6 trang giấy khổ A4, Hương chia sẻ: “Bản thân tôi sinh ra và lớn lên trong một gia đình gia giáo, với một sự nghiệp ổn định và một mái ấm bình dị bên người chồng rất mực thương yêu vợ và hai đứa con ngoan hiền. Nhưng sức hút mãnh liệt của đồng tiền, của lòng tham đã cuốn tôi vào vòng xoáy tội lỗi, phải rời xa tổ ấm gia đình mà không ít người phải ganh tỵ, mơ ước. Bản án 15 năm tù cho tội danh lừa đảo, chiếm đoạt tài sản đã khiến tôi đánh mất tất cả: Gia đình, sự nghiệp, danh dự bản thân, song nỗi đau lớn nhất là bỏ lại hai đứa con thơ phải sống thiếu hơi ấm, tình thương của người mẹ.

Suốt 7 năm qua, tôi chưa một lần được gặp lại con, được nghe tiếng con gọi “Mẹ ơi”! Trong nỗi trăn trở, day dứt tội lỗi và cả sự băn khoăn, liệu ngày trở về con có còn nhận ra gương mặt của mẹ, có chấp nhận tội lỗi để gọi mẹ?”. Những lúc như vậy, Hương chỉ biết tìm niềm an ủi duy nhất vào những cuốn sách tại thư viện của trại giam. Đọc sách về những trường hợp từng một thời lầm lỗi đã cải tạo thành người có ích cho xã hội, Hương tự nhủ phải cố gắng hoàn lương để trở về với các con, làm tròn trách nhiệm của người mẹ.

Hay như phạm nhân Nguyễn Hữu Vinh (55 tuổi, quê ở huyện Hưng Nguyên, Nghệ An), là thạc sĩ văn học, từng là giảng viên rất nổi tiếng tại Đại học Vinh. Mờ mắt vì tiền và sa ngã vì tình, Vinh phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, chịu mức án 9 năm tù giam. Thụ án tại Trại giam số 3, ban đầu phạm nhân Vinh cũng như bao người lầm lỡ khác, chán nản, tuyệt vọng và bất hợp tác. Nhưng rồi đắm chìm vào sách, cựu giảng viên này đã nhận thức được những việc mình làm là sai trái và sự trả giá là điều không thể tránh khỏi nên đã chuyên tâm cải tạo.

“Khi nghe tòa tuyên án 9 năm tù, bản thân tôi không lý giải được vì sao lại như vậy. Hàng vạn, hàng ngàn câu hỏi được đặt ra, cố tìm một nguyên nhân để bao biện cho tội lỗi đời mình nhưng đều không hóa giải được. Bản thân đã buông xuôi, chán nản kể từ khi bị bắt đến lúc vào trại giam, đến khi tiếp cận với sách tại thư viện của phân trại, tôi đã tìm lại được chính mình và chấp nhận số phận, không có cái gì là ngẫu nhiên, mà hệ quả hôm nay là cái kết đắng của những sai lầm trong quá khứ, phải trả giá âu cũng là điều đương nhiên”, phạm nhân Vinh chia sẻ.

Việc đưa sách vào trại giam đã tạo nên phong trào đọc sách trong phạm nhân.

Từ một người tù mặc cảm thân phận, bất hợp tác, Nguyễn Hữu Vinh đã tu tâm cải tạo, tìm được những giá trị đích thực trong các cuốn sách hữu ích, không chỉ cho mình, Vinh còn tham gia đứng lớp, giảng dạy xóa mù cho những phạm nhân không biết chữ. Đến nay, sau nhiều năm miệt mài thụ án, Nguyễn Hữu Vinh đã 3 lần được giảm án, cơ hội làm lại cuộc đời đang rộng mở đối với phạm nhân này.

Phạm nhân Nguyễn Chính Biên (43 tuổi, quê Bắc Ninh), hiện đang thụ án chung thân tại Trại giam số 6 về tội vận chuyển, buôn bán trái phép chất ma túy. Trước khi sa chân vào tội lỗi, Biên là thầy giáo dạy văn, cán bộ quản lý giáo dục, có địa vị và gia đình êm ấm. Nhưng rồi mờ mắt vì tiền, Biên đã vào Nghệ An để ôm “hàng trắng”, bị bắt năm 2006. Vào thụ án tại trại giam, Biên tích cực tham gia phát động phong trào đọc sách, kể chuyện theo sách trong toàn thể phạm nhân, ban đầu tại phân trại số 1, sau lan rộng ra các phân trại khác.

Ngoài ra, cựu thầy giáo này còn giúp cán bộ “đứng lớp”, dạy chữ cho những phạm nhân mù chữ biết đọc, biết viết. Chia sẻ về những việc làm của mình, phạm nhân Biên xin được mượn câu thơ của nhà thơ Phùng Quán để nói về bản thân, rằng “Có những phút ngã lòng, tôi vịn câu thơ mà đứng dậy”. Cuộc đời của Biên, đã bắt đầu đứng dậy sau những vấp ngã, nhờ những trang sách và vần thơ mà anh này tiếp cận trong trại giam.

Niềm tin hướng thiện

Thông qua “viết cảm nhận về sách” và “kể chuyện theo sách”, song hành cùng những phận đời hao khuyết, là những cảm thụ rất tinh tế về thế giới sách của từng phạm nhân. Nhiều trường hợp, sách chính là sự cứu rỗi, là bạn đồng hành và là thứ để thức tỉnh lương tri, lương năng trong phần “người” còn sót lại, để giúp họ mạnh dạn đứng lên, cải tạo tốt làm lại cuộc đời bằng niềm tin và ý chí, nghị lực phía trước.

Phạm nhân Lê Ngọc Quý, hiện đang thụ án tại Phân trại số 2, Trại giam số 3 khi cảm nhận về cuốn sách “Sự hối hận và niềm tin hướng thiện” (NXB CAND) đã viết rất xúc động: “Cuốn sách là những tự truyện cảm động, mang tính giáo dục và nhân văn sâu sắc, là suy nghĩ của mỗi phạm nhân khi biết nhận ra lỗi lầm, hối hận mới giúp con người đủ tự tin, ý chí nghị lực để vượt lên khó khăn, hướng đến cuộc sống lương thiện, bình yên, hạnh phúc. Thông qua những trang viết, chúng ta đã thấy những giọt nước mắt hối hận, nỗi đau xé lòng để nhận ra đâu là phải trái, là thiện ác. Trong những trang sách ấy, chúng ta còn nhận ra được những gửi gắm tâm sự, tình cảm, hi vọng và trăn trở về cuộc sống, mong được sự thứ tha, chấp nhận...”.

Phạm nhân Nguyễn Hữu Thương (30 tuổi, trú tại phường Văn Miếu, TP Nam Định), hiện đang chấp hành án phạt 11 năm tù về tội danh “Giết người”, với chủ đề “Ánh sáng trong tôi”, Thương đã chia sẻ cảm nhận của đời mình từ khi lầm lỡ, ra tay cướp đi mạng sống của người khác đến khi vào trại giam là chuỗi ngày tăm tối, tuyệt vọng và bất hợp tác. Nhưng từ khi thụ án tại Đội 35, Phân trại số 2 - Trại giam số 6, Thương đã tìm lại được chính mình từ sau khi được tiếp cận với những cuốn sách hướng thiện, hoàn lương trong tủ sách của trại giam.

Những tấm gương vượt qua chính mình của các phạm nhân trong cuốn sách “Sự hối hận và niềm tin hướng thiện” đã tiếp thêm sức mạnh, nghị lực cho Thương nói riêng và các phạm nhân khác nói chung, quyết tâm rũ bỏ quá khứ, đứng lên để từng bước làm lại cuộc đời. Những cú hích ấy, nói như Trung tá Nguyễn Thành Trung - Đội trưởng Đội giáo dục - hồ sơ Trại giam số 6 thì, nó như liều thuốc từ trái tim. Có những trường hợp cán bộ quản giáo tìm mọi cách để giáo dục, từ chung đến riêng và ngược lại nhưng không hiệu quả bằng việc hướng họ đến đọc một bức thư, hay lướt qua những câu chuyện về niềm tin hướng thiện.

Một bài dự cuộc thi “Viết cảm nhận về sách” được phạm nhân đầu tư công phu.

Đại tá Phan Đình Thành, Giám thị Trại giam số 3 chia sẻ: Hội thi “Viết cảm nhận về sách” dành cho phạm nhân là hoạt động giáo dục có ý nghĩa bổ trợ rất lớn trong công tác giáo dục, cải tạo phạm nhân. Thông qua các phần thi được sáng tạo, biến tấu linh hoạt, phạm nhân đã chuyển tải trọn vẹn những cảm xúc cũng như nhận thức của mình về sách đối với đời sống con người và xã hội, là món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống xã hội nói chung và môi trường trại giam nói riêng.

Cùng với hoạt động giáo dục khác, các hoạt động liên quan đến sách cũng như hội thi “Viết cảm nhận về sách” là món quà đầy ý nghĩa, góp phần khích lệ phong trào thi đua học tập cải tạo trong phạm nhân. Thông qua sách, đã cứu rỗi không ít phạm nhân, giúp họ nhận ra giá trị thực của cuộc sống, từ đó giúp họ cải tạo tiến bộ, để sớm nhận được sự khoan hồng của Đảng và Nhà nước, sớm trở về với gia đình và xã hội, trở thành công dân có ích.

Ông Dương Duy Tiến, Giám đốc thư viện tỉnh Nghệ An - đơn vị trong nhiều năm qua đã cung cấp, luân chuyển hàng ngàn đầu sách các loại cho Trại giam số 3 và Trại giam số 6 - là hai đơn vị trực thuộc Cục Cảnh sát quản lý trại giam, cở sở giáo dục bắt buộc, trường giáo dưỡng - Bộ Công an, cho biết thêm, bản thân ông là trưởng ban giám khảo tại 2 cuộc thi do các đơn vị này tổ chức.

Thông qua các phần thi viết cảm nhận, triển lãm trưng bày và sân khấu hóa (gồm phần chào hỏi và diễn thuyết, hùng biện), các thí sinh là những phạm nhân, mặc dù đang phải khoác trên mình bộ quần áo sọc để trả giá cho lỗi lầm quá khứ nhưng các phạm nhân đã thể hiện được sự hiểu biết khá chuyên sâu về nhiều cuốn sách. Qua lời kể, lời giới thiệu và cả sự cảm nhận của họ, nhiều cuốn sách đã trở nên rất mới mẻ, hấp dẫn và mang ý nghĩa rất nhân văn, mới mẻ.

Thông qua cuộc vận động, đã góp phần định hướng cho phạm nhân trong việc lựa chọn những đầu sách có ích cho bản thân trong quá trình rèn luyện, giúp họ có thêm niềm tin và nghị lực phấn đấu, cải tạo tốt, sớm trở về hòa nhập với gia đình và xã hội.

Thiên Thành