Những dự án bị tác động mạnh sau khi Mỹ trừng phạt công ty TQ xây đảo trên biển Đông
Việc Mỹ trừng phạt một nhà thầu Trung Quốc đã đóng vai trò đáng kể trong hoạt động xây dựng đảo nhân tạo trên biển Đông tranh chấp có thể gây hiệu ứng dây chuyền trên khắp châu Á, các nhà quan sát nhận định.
Hình ảnh đá Vành Khăn thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam đang bị Trung Quốc nạo vét hồi năm 2015. (Ảnh: Reuters)
Công ty xây dựng truyền thông Trung Quốc (CCCC) đang có hiện diện rộng khắp từ Sri Lanka đến Philippines. Các công ty Mỹ cũng sẽ chịu tác động vì họ cần xin giấy phép trước khi xuất khẩu sản phẩm cho những dự án ở châu Á có liên quan đến CCCC.
Dự án tuyến đường sắt ven biển phía đông của Malaysia trị giá 10,5 tỷ USD, dự án thành phố cảng Colombo của Sri Lanka trị giá 1,4 tỷ USD và một dự án sân bay mới trị giá 10 tỷ USD ngoài thủ đô Manila của Philippines là những dự án lớn ở nước ngoài mà CCCC đang thực hiện.
Với sự hiện diện rộng khắp ở khu vực của CCCC, các nhà quan sát dự đoán rằng nhiều chính phủ và doanh nghiệp đang hợp tác với CCCC và các chi nhánh của tập đoàn này phải đánh giá xem quyết định trừng phạt của Mỹ sẽ gây tác động thực tế như thế nào.
CCCC hiện diện sâu rộng vào các nền kinh tế châu Á một phần vì công ty này tham gia sáng kiến Vành đai Con đường, một chương trình phát triển hạ tầng trị giá nhiều tỷ đô la của Bắc Kinh.
Hãng tư vấn rủi ro chính trị Euasia Group viết trong đánh giá đưa ra hôm 26/8 rằng CCCC đang tham gia 923 dự án ở 157 quốc gia.
Hoo Chiew Ping, một nhà nghiên cứu về quan hệ quốc tế tại ĐHGQ Malaysia, nói rằng sự tham gia của CCCC là một trong những tiêu chí để đánh giá xem dự án liên quan có thuộc sáng kiến Vành đai Con đường hay không.
Ngeow Chow Bing, một học giả khác về ngoại giao Trung Quốc, dự đoán các công ty liên quan đến dự án của CCCC sẽ đối diện với chặng đường khó khăn phía trước.
“Những biện pháp trừng phạt như thế này cho thấy bất kỳ dự án nào liên quan đến CCCC, dù hiện tại hay tương lai, cũng sẽ phải tránh các công ty Mỹ”, ông Ngeow, giám đốc Viện Nghiên cứu Trung Quốc tại ĐH Malaya, nói với SCMP. “Nó chắc chắn sẽ tạo ra nhiều phức tạp cho Malaysia, và còn phải chờ một thời gian nữa mới đánh giá được hết mức độ tác động của biện pháp trừng phạt mà Mỹ áp dụng”, ông nói.
5 chi nhánh của CCCC nằm trong số 25 công ty bị Bộ Thương mại Mỹ đưa vào danh sách đen, nghĩa là họ không được mua các mặt hàng nhất định của Mỹ nếu không có giấy phép.
Một chi nhánh của CCCC là doanh nghiệp nạo vét trên biển, được cho là đã triển khai hoạt động nạo vét và bồi đắp các cấu trúc trên biển Đông như đá Vành Khăn, đá Xu Bi và Chữ Chập thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam.
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo nói trong tuyên bố đưa ra ngày 26/8 rằng đây là một phần của quan điểm cứng rắn hơn của Washington đối với những hành vi hung hăng của Trung Quốc ở khu vực tranh chấp.
Bắc Kinh đưa ra yêu sách phi lý trên hầu khắp biển Đông, chồng lên cả những vùng biển được xác định là lãnh hải và vùng đặc quyền kinh tế của các nước Đông Nam Á dựa trên Công ước Liên Hợp quốc về Luật biển (UNCLOS) 1982.
Mỹ lên án việc Trung Quốc xây và quân sự hóa các đảo nhân tạo đe dọa tự do hàng hải và hàng không ở biển Đông.
Ông Pompeo nói rằng Trung Quốc sẽ không được phép dùng CCCC và các doanh nghiệp nhà nước khác để “thực hiện chương trình bành trướng”. Một quan chức chính quyền Mỹ được Tạp chí Phố Wall dẫn lời nói rằng CCCC được coi như “Huawei về hạ tầng”.
Giới quan sát cho rằng dù các chi nhánh của CCCC bị đưa vào danh sách đen không có hợp tác làm ăn trực tiếp trong những dự án như tuyến đường sắt ven biển phía đông của Malaysia nhưng vẫn sẽ bị ảnh hưởng.
John Lichtefeld, phó chủ tịch hãng tư vấn chiến lược The Asia Group, trụ sở tại Washington, nói rằng danh sách đen này ban đầu có thể không trực tiếp hay ngay lập tức cản trở hoạt động của CCCC trong các dự án hạ tầng lớn ở khu vực, nhưng các biện pháp bổ sung hoặc các chi nhánh bị trừng phạt sau này sẽ tạo ra trở ngại.
Drew Thompson, một cựu quan chức của Bộ Quốc phòng Mỹ và hiện công tác tại Trường Chính sách công Lý Quang Diệu thuộc ĐHQG Singapore, nhấn mạnh rằng CCCC còn liên quan đến một số dự án không thuộc Vành đai Con đường, như các dự án xây dựng nhà ở ở Singapore.
Ông Thompson cho rằng các công ty Mỹ như nhà sản xuất thiết bị hạng nặng Caterpillar (trụ sở ở Illinois) có thể chịu tác động vì có hoạt động hợp tác với CCCC.
