Những di sản của Thủ tướng Shinzo Abe

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe tại cuộc họp báo ở Tokyo ngày 28/8/2020

Các quan ngại về vấn đề sức khỏe của Thủ tướng Shinzo Abe đã xuất hiện từ đầu tháng này. Nguồn tin từ nội bộ đảng Dân chủ tự do (LDP) cầm quyền cho biết Thủ tướng Abe đã làm việc gần 150 ngày liên tục, kể từ cuối tháng 1 đến cuối tháng 6, và chỉ nghỉ 3 ngày vào các ngày 23, 25 và 26/7. Ông bị kiệt sức vì phải liên tục chỉ đạo cuộc chiến chống dịch viêm đường hô hấp cấp COVID-19 và xử lý hậu quả do thảm họa mưa lũ gây ra ở nhiều khu vực của Nhật Bản.

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe tại phiên họp Quốc hội ở Tokyo ngày 6/3/2020

Thủ tướng Abe, người đang giữ chức Chủ tịch Đảng Dân chủ Tự do (LDP), lên nắm quyền vào tháng 12/2012 sau khi LDP giành thắng lợi áp đảo trong cuộc bầu cử Hạ viện. Trên cương vị thủ tướng, ông đã triển khai chính sách kinh tế mới với tên gọi Abenomics. Đây là một tập hợp các biện pháp cải cách tiền tệ, tài chính, cơ cấu kinh tế hướng tới thúc đẩy tăng trưởng và đưa Nhật Bản thoát khỏi tình trạng giảm phát kéo dài trong nhiều thập kỷ.

Abenomics đã trải qua hai giai đoạn, trong đó giai đoạn một bắt đầu từ cuối năm 2012 và kết thúc vào tháng 8/2015; giai đoạn hai bắt đầu từ tháng 9/2015 đến nay. Việc triển khai Abenomics đã mang lại nhiều kết quả đáng khích lệ như đưa nền kinh tế lớn thứ ba thế giới thoát khỏi vòng xoáy giảm phát và tăng trưởng liên tục trong vòng 71 tháng, tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống mức thấp nhất trong 26 năm qua.

Trong thời gian Thủ tướng Abe nắm quyền, chỉ số Nikkei đã tăng gấp đôi, từ 10.000 điểm vào tháng 12/2012 lên hơn 20.000 điểm. Điều này phản ánh niềm tin của các nhà đầu tư vào các chính sách kinh tế của Chính phủ Nhật Bản.

Nhật Bản có thể sẽ tiếp tục duy trì chính sách Abenomics

Tuy nhiên, kể từ giữa năm 2018 đến nay, đà tăng trưởng kinh tế của Nhật Bản bắt đầu có dấu hiệu chững lại. Đến tháng 10/2018, thời kỳ tăng trưởng liên tục dài thứ 2 trong thời hậu chiến đã kết thúc. Kể từ đầu năm nay, nền kinh tế đã rơi vào suy thoái do tác động của dịch COVID-19 và tác động của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung cùng với việc tăng thuế tiêu dùng vào đầu tháng 10/2019.

Nền kinh tế rơi vào suy thoái do tác động của dịch COVID-19 và tác động của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung cùng với việc tăng thuế tiêu dùng

Trong thời gian cầm quyền, Thủ tướng Abe cũng đã giúp củng cố và nâng cao hiệu quả của bộ máy hành chính nhà nước. Bên cạnh đó, ông đã đóng góp rất lớn vào việc thay đổi cách diễn giải Hiến pháp hiện hành nhằm cho phép Lực lượng Phòng vệ (SDF) của Nhật Bản tham gia hoạt động phòng thủ tập thể để bảo vệ đồng minh trước các cuộc tấn công vũ trang. Đây được coi là bước ngoặt quan trọng trong chính sách an ninh của Nhật Bản thời hậu chiến.

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe và Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) tại cuộc gặp ở New York, Mỹ, ngày 25/9/2019.

Trên mặt trận ngoại giao, ông đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, trong đó có việc củng cố quan hệ đồng minh chiến lược với Mỹ, vốn đã bị rạn nứt dưới thời các chính quyền của Đảng Dân chủ Nhật Bản (DPJ).

Đối với LDP, dưới sự lãnh đạo của Thủ tướng Abe, liên minh cầm quyền giữa LDP với Đảng Công minh giành thắng lợi trong 6 cuộc bầu cử Hạ viện liên tiếp.

Ngày 24/8, ông Abe được ghi danh là thủ tướng có thời gian tại nhiệm liên tục lâu nhất Nhật Bản với 2.799 ngày cầm quyền liên tiếp, vượt qua kỷ lục của Thủ tướng Eisaku Sato, người đã từng giữ vị trí này trong 2.798 ngày liên tiếp từ 9/11/1964 đến 7/7/1972.

Tuy nhiên, kể từ đầu năm nay, tỷ lệ ủng hộ nội các của Thủ tướng Abe liên tục giảm, một phần do sự ứng phó thiếu quyết liệt của chính phủ trước sự bùng phát của dịch COVID-19, một phần do tác động của các vụ bê bối liên quan tới một số bộ trưởng trong nội các, trong đó đáng chú ý là nghi án mua phiếu bầu trong cuộc bầu cử Thượng viện tháng 7/2019 của vợ chồng cựu Bộ trưởng Tư pháp Katsuyuki Kawai và vụ bắt giữ Hạ nghị sĩ Tsukasa Akimoto của LDP với cáo buộc nhận hối lộ từ một doanh nghiệp Trung Quốc. Bên cạnh đó, những lùm xùm xung quanh chương trình cấp khẩu trang vải miễn phí cho các hộ gia đình để phòng chống dịch COVID-19 (thường được gọi là Abenomask) cũng gây tổn hại tới uy tín của Thủ tướng Abe.

Thủ tướng Abe từng hy vọng việc tham dự Hội nghị thượng đỉnh G7, dự kiến diễn ra ở Mỹ trong tháng 8 này, có thể giúp phục hồi uy tín của ông, nhưng hội nghị đó đã bị hoãn lại. Trong khi đó, nền kinh tế Nhật Bản vẫn gặp khó khăn bất chấp các biện pháp ứng phó của chính phủ. Đã có dự đoán về khả năng Thủ tướng Abe cải tổ nội các và Ban Chấp hành LDP vào tháng tới nhằm củng cố quyền lực và bố trí nhân sự chuẩn bị cho giai đoạn sau khi nhiệm kỳ của ông kết thúc. Tuy nhiên, cuối cùng, ông đã lựa chọn việc từ chức để nhường lại chiếc ghế “nóng” cho người khác do vấn đề sức khỏe.

Di sản của Thủ tướng cầm quyền lâu nhất Nhật Bản

Những gương mặt tiềm năng thay thế khi Thủ tướng Nhật Bản từ nhiệm

Theo giới phân tích, một số gương mặt sáng giá có khả năng thay thế Thủ tướng Abe gồm cựu Bộ trưởng Quốc phòng Shigeru Ishiba, 63 tuổi; Bộ trưởng Quốc phòng đương nhiệm Taro Kono, 57 tuổi; cựu Bộ trưởng Ngoại giao Fumio Kishida, 63 tuổi; Chánh Văn phòng Nội các Yoshihide Suga, 71 tuổi; và Bộ trưởng Tài chínhTaro Aso, 79 tuổi.

Đảng cầm quyền Nhật Bản cân nhắc bầu chọn lãnh đạo mới

Dự kiến, vào đầu tháng tới, LDP sẽ tiến hành bầu cử chủ tịch đảng mới, người sau đó sẽ được Quốc hội bầu để giữ chức thủ tướng. Người đứng đầu chính phủ mới chắc chắn sẽ đối mặt với không ít khó khăn khi phải xử lý “núi công việc” dang dở mà Thủ tướng Abe để lại như khống chế dịch COVID-19, vực dậy nền kinh tế đang suy thoái, giải quyết vấn đề già hóa dân số cũng như hàng loạt vấn đề đối ngoại khác.

Thủ tướng Abe Shinzo đóng góp quan trọng đối với sự phát triển quan hệ Việt Nam - Nhật Bản

Ngày 28/8/2020, trả lời các câu hỏi của phóng viên liên quan đến việc Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo tuyên bố từ chức, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng nhấn mạnh:“Ngài Abe Shinzo đã được nhân dân Nhật Bản tín nhiệm nhiều năm ở cương vị Thủ tướng Nhật Bản, là nhà lãnh đạo có nhiều đóng góp cho sự phát triển của đất nước Nhật Bản và thúc đẩy hợp tác trên các lĩnh vực ở khu vực và thế giới.Việt Nam đánh giá cao những đóng góp quan trọng của ngài Thủ tướng Abe Shinzo đối với sự phát triển của quan hệ Việt Nam - Nhật Bản, vì lợi ích của nhân dân hai nước, vì hòa bình, thịnh vượng, hợp tác và phát triển ở khu vực và quốc tế.Việt Nam chúc ngài Thủ tướng Abe sức khỏe, hạnh phúc, tiếp tục có nhiều đóng góp quan trọng cho sự phát triển của đất nước Nhật Bản cũng như quan hệ hợp tác, hữu nghị giữa Việt Nam và Nhật Bản./.”