Những con đường anh đi rồi cũng đưa anh về bên... sách
Sau một tuần Hội sách TP.HCM, những chỉ tiêu đề ra coi như đã thắng lợi hơn mong đợi.
Hội sách lần thứ 10 năm 2018 đã có hơn 1 triệu lượt người đến tham quan và mua sắm, tăng 10% so với Hội sách TP.HCM lần thứ 9. Tổng doanh thu toàn bộ gian hàng đạt khoảng 60 tỉ đồng, tăng 20% so với lần hội sách trước.
Thành công có thể là do hội sách đã có một bề dày lịch sử tổ chức. Được biết cách đây 20 năm, Hội sách TP.HCM xuất phát từ ý tưởng của NXB Tổng hợp TP.HCM, Công ty Fahasa, NXB Trẻ nhanh chóng nhận được sự ủng hộ của các sở, ban ngành, UBND TP.
Ngay từ khi ra đời, hội sách đã nhận được sự chung tay của các công ty, nhà xuất bản khắp cả nước chứ không riêng TP.HCM. Và một thuận lợi rất cơ bản đó là Hội sách TP.HCM được sự ủng hộ của công chúng, người đọc sách.
Trong những yếu tố thành công của Hội sách TP.HCM, có một yếu tố không nhỏ đó là truyền thống mê sách của người Sài Gòn ngày xưa và TP.HCM hôm nay.
Trước năm 1975, trong hoàn cảnh chiến tranh nhưng những khu trung tâm của Sài Gòn đã có rất nhiều tiệm sách và những con đường sách tự phát do nhu cầu của người mua và người bán. Những học trò, những chàng, nàng sinh viên, những người mê sách… thường tìm đến con đường Lê Văn Duyệt (Cách Mạng Tháng Tám ngày nay) trước cổng Trường Trường Sơn, gần rạp Nam Quang để mua những quyển sách giáo khoa giá rẻ, được mua đi bán lại từ nhiều đời học sinh.
Khu bán sách này cũng bán sách tiểu thuyết mới ra lò giá hạ do những tay đầu nậu in sách lậu tuồn ra, hệt như sách in lậu bán đầy ở lề đường bây giờ. Nếu ngon lành hơn thì ra đường Lê Lợi để tìm mua sách mới ở các nhà sách “uy trấn giang hồ” như Khai Trí (nay là Fahasa) của ông Nguyễn Hùng Trương và một dọc các nhà sách chạy dài từ góc Nguyễn Trung Trực lên Pasteur như nhà sách Thanh Tuân, Phúc Thành, Vân Hữu, Nguyễn Trung, Vĩnh Bảo…
Trong khoảng thời gian này, con đường bán đủ loại sách thượng vàng hạ cám mà dân mê sách đều biết đó là đoạn lề đường Lê Lợi cắt ngang Công Lý và Pasteur, đối diện nhà sách Khai Trí, sau lưng bờ tường Bộ Công chánh (Sở Giao thông vận tải ngày nay).
Trên lề đoạn đường sách ngắn ngủn này, hai dãy quầy sách đấu mặt vào nhau và người mua sách đi giữa hai hàng, ngó qua ngó lại để tìm những quyển sách mình thích thuộc nhiều thể loại như truyện, sách triết học, ngoại văn, sách giáo khoa với giá rẻ vì là sách cũ. Và phải kể đến một loại sách bán lén lút là Playboy, Penthouse, đàn ông con trai cứ ra đây là được “nghía” thoải mái.
Sở dĩ có đoạn đường sách này là vì thời năm 1954, nghề bán sách cũ đã xuất hiện ở lề đường Tôn Thất Đạm thông ra đường Nguyễn Huệ, lề đường Phạm Ngũ Lão kéo sang bến ô tô buýt, kéo dài xuống tận ngã tư Ký Con, sau đó tiến vào đường Lê Lợi, giới hạn từ bót cảnh sát Lê Văn Ken (cạnh BV Sài Gòn) đến đường Pasteur.
Sau 30-4-1975, khu sách lề đường Lê Lợi biến mất và một số chủ quầy trải sách trên các tấm nylon ở đầu đường Lê Lợi gần thư viện Abraham Lincoln (khu Rex bây giờ) để… có gì thì chạy cho dễ. Thời đầu khó khăn như vậy nhưng vẫn có nhiều người mua sách. Người bán và người mua sách tụ tập lai rai nơi đây một thời gian và sau này tập trung vào khu đường sách Đặng Thị Nhu. Đây chỉ là một con đường nhỏ, dài chừng 200 m nối liền hai đường Ký Con và Calmette, có những sạp chứa đầy sách, đối diện nhau qua một lối đi bộ. Khu đường sách Đặng Thị Nhu là một con đường sách nổi tiếng mà dân mê sách, các nhà văn, nhà nghiên cứu Hà Nội, Sài Gòn không thể không biết.
Ngày nay, số lượng tiệm sách, số lượng tác giả và sách in đã phát triển rất lớn so với trước đây vì nhu cầu đọc sách của người dân TP ngày càng tăng cao. Nhưng không thể phủ nhận Sài Gòn ngày xưa đã từng có những con đường sách, từ đó góp phần xây dựng và để lại dấu ấn trong tâm hồn những người đọc sách, mê sách và những người làm sách hôm nay.
