Những chiếc đèn của ký ức

Từ mấy ngày trước, vợ tôi đi xe máy ra ngoại ô Hà Đông mua tre. Nhưng thấy có vẻ loại tre đó đã khô khó làm, thế là tôi gọi điện cho họa sỹ Thành Chương để xin ông mấy khúc tre tươi. Và cho dù trời đang mưa sậm sùi cả ngày, người giúp việc cho họa sỹ Thành Chương ở tận Việt Phủ trên Sóc Sơn vẫn đi xe máy chở mấy khúc tre tươi về Hà Đông cho tôi.

Nhớ hồi còn nhỏ, cứ đến Rằm trung thu là cha tôi lại chặt tre làm đèn ông sao cho anh chị em chúng tôi. Hồi đó trong làng đâu đâu cũng có tre nhưng giấy bóng kính thì ở thôn quê chẳng làm sao mà kiếm được. Cha tôi dùng giấy pơ luya và nếu không có giấy pơ luya thì dùng giấy trắng từ vở học sinh và thấm dầu hỏa vào cho giấy trong để khi thắp đèn sẽ sáng. Hồi đó cha tôi công tác ngoài thành phố. Cho nên có những năm sát ngày Rằm trung thu cha tôi mới về được. Để kịp có đèn ông sao cho các con, ông đã thức cho đến gần sáng làm đèn rồi chỉ kịp ăn mấy củ khoai luộc , uống bát nước chè xanh lại đạp xe trở về thành phố.

Khi có con, năm nào tôi cũng làm đèn ông sao và ông tiến sỹ cho các con tôi. Mỗi khi vót tre làm đèn, ký ức về những Rằm trung thu hồi tôi còn bé lại hiện về. Có lúc vừa dán đèn cho con vừa nhớ cha tôi đã khuất mà không cầm được nước mắt. Những năm học ở nước ngoài, tôi vẫn viết thư về cho vợ tôi và dặn nhớ làm đèn ông sao cho con. Cách đây dăm năm, khi tôi xây lại ngôi nhà, chiếc đèn ông sao tôi làm cho các con tôi thuở trước đã bị mối mọt. Tôi không thể giữ được chiếc đèn ông sao nên đành phải bỏ đi. Thế mà lòng cứ vấn vương mãi về chuyện ấy.

Năm nay tôi đã ngoài 60, vợ tôi cũng về hưu được mấy năm rồi. Hai ông bà già cùng con trai, con dâu, con gái, con rể lúi húi làm đèn cho cháu như đang chuẩn bị một lễ hội trọng đại. Cả một ngày gia đình tôi tấp nập. Người làm khung tre, người dán giấy, người cắt hoa văn, người vẽ...Chúng tôi còn làm một chiếc đèn khác tặng cho hai cháu bé sinh đôi con của những người bạn . Mỗi mặt đèn đều dán tên của mỗi cháu để hai anh em cháu gắn bó nhau mãi mãi và cùng nhau tỏa sáng.

Trong lúc làm đèn, tôi kể cho con rể là người nước ngoài của tôi về Tết trung thu ở Việt Nam, về những chiếc đèn ông sao, về những điều đẹp đẽ và thiêng liêng trong đời sống người Việt Nam mà tôi không bao giờ có thể quên được. Tôi cũng nói với con rể tôi rằng: tôi có thể chạy ù ra phố mua một lúc dăm mười chiếc đèn trung thu các loại. Nhưng tôi muốn những người trong gia đình trong đó con rể tôi làm đèn cho cháu. Tôi muốn con rể tôi một ngày nào đó nói với con gái mình rằng: “ Vào một ngày ở một đất nước xa xôi, cha đã cùng mọi người làm chiếc đèn cho con ". Tất cả những việc làm đặc biệt ấy là cách để chúng tôi nhớ về ông bà, cha mẹ mình và những người thân yêu đã khuất và để làm ra một nghi lễ thực sự trong đời sống tưởng như còn quá ít những gì có thể xúc động và thiêng liêng.

Và vào một buổi tối, chúng tôi đã thắp thử chiếc đèn lên. Lúc đó, bao ký ức đẹp đẽ và thổn thức xa xưa hiện về trong lòng mỗi thành viên gia đình chúng tôi. Cháu tôi còn bé chưa nhận biết được những gì đang diễn ra quanh mình lúc đó. Nhưng sau này lớn lên, xem lại những bức ảnh ghi lại những ngày này cháu tôi sẽ nhận ra trong đời mình đã có một ngày thực sự lộng lẫy và ngập tràn yêu thương như thế. Và chiếc đèn ông sao sẽ thắp sáng mãi mãi trong tâm hồn của cháu một điều gì đó thật đẹp đẽ cho dù cháu sống ở một đất nước khác biệt về văn hóa với nền văn hóa của đất nước mẹ cháu. Nhưng khi mọi điều khác biệt đã trở thành cái đẹp thì mọi khác biệt ấy sẽ được xóa đi mọi gianh giới và hòa vào làm một.

Làm đèn trung thu cho cháu - Vẽ mặt nạ, vẽ hình cún con vì cháu sinh năm Tuất - các chi tiết của những chiếc đèn

Thị xã Hà Đông, một ngày thu năm 2018

Nguyễn Quang Thiều |