Những cậu bé kẽm và nỗi ám ảnh chiến tranh
Nỗi ám ảnh đằng sau mỗi cuộc chiến của những người đã từng trực tiếp tham gia như cơn dư chấn có thể khiến họ không thể quay lại cuộc sống bình thường. Nữ nhà văn Svetlana Alexievich đã 'tạo nên một loại văn xuôi khác, văn xuôi của lời nói' bằng tập hợp hồi tưởng đầy ám ảnh của những người tham chiến ở Afghanistan trong Những cậu bé kẽm.
Đây là thiên thứ ba trong loạt 5 cuốn của bộ văn xuôi tư liệu Những giọng nói không tưởng, đã mang về cho bà giải Nobel Văn học năm 2015, gồm: Những nhân chứng cuối cùng, Chiến tranh không có một khuôn mặt phụ nữ, Những cậu bé kẽm, Lời nguyện cầu Chernobyl, Thời second hand.
Những cậu bé kẽm là một biên bản chiến tranh về lứa thanh niên mười tám đôi mươi người Nga, căng tràn sức sống, rời vòng tay của gia đình để ra đi làm “nghĩa vụ quốc tế” tại chiến trường Afghanistan những năm 1979 - 1989. Và rồi trở về, hoặc là trong những chiếc quan tài kẽm kín bưng - “hàng vận chuyển 200”, hoặc mang theo những sang chấn tâm lý không thể phục hồi. “Hội chứng Afghanistan” đã khiến họ như quên thực tại, không bao giờ có thể quay lại cuộc sống của một người bình thường.
Svetlana Alexievich đã thực hiện hơn 500 cuộc phỏng vấn với những người sống sót trở về từ Afghanistan và của thân nhân những người đã mất, để dựng nên Những cậu bé kẽm. Người đọc thậm chí cảm thấy run sợ, bàng hoàng khi từng hồi ức khốc liệt, thống khổ, đẫm nước mắt và máu dần hiện lên, để từ đó từng trang sách phơi bày nỗi đau chiến tranh, nhất là qua lăng kính, ký ức của những người trẻ.
Những cậu bé kẽm đã khuấy lên một giai đoạn lịch sử đầy những tổn thương đau đớn bằng một góc nhìn trước nay chưa từng được công bố. Bởi thế, ngay khi được in lần đầu vào năm 1989, những trang văn xuôi tư liệu này đã khiến dư luận nổi sóng, và năm 1993, tác giả của cuốn sách đã phải ra hầu tòa với cáo buộc “xúc phạm danh dự và phẩm giá” của những người lính đã chết trong cuộc chiến tranh Afghanistan. Từ những dòng văn xuôi tư liệu về chiến tranh dẫn đến một phiên tòa xử án văn chương đã là hy hữu, càng đặc biệt hơn khi gần 20 năm sau, những cuốn sách ấy lại đưa tác giả lên bục nhận giải Nobel Văn học danh giá.
Các tác phẩm của Svetlana Alexievich, trong đó có Những cậu bé kẽm, đã được dịch ra hơn 35 thứ tiếng, được dựng thành nhiều bộ phim điện ảnh, kịch sân khấu và kịch truyền thanh trên khắp thế giới, giành nhiều giải thưởng quốc tế. Bản tiếng Việt Những cậu bé kẽm của dịch giả Phan Xuân Loan, do NXB Phụ nữ giới thiệu, cũng mang đến cho bạn đọc một phiên bản đầy đủ của cuốn sách và các văn bản liên quan đến phiên tòa liên quan tới cuốn sách.
Những cậu bé kẽm vừa ra mắt bạn đọc trong tháng 6-2020.
