Những bước phát triển tích cực trong quan hệ Đối tác toàn diện Việt Nam - Hoa Kỳ
LTS - Ngày 12-7-2020 đánh dấu 25 năm Việt Nam và Hoa Kỳ thiết lập quan hệ ngoại giao. Chặng đường phát triển một phần tư thế kỷ vừa qua chứng kiến nỗ lực của hai nước xây dựng và củng cố mối quan hệ Đối tác toàn diện, hợp tác và gắn kết vì lợi ích chung, đúng tinh thần Tuyên bố về Tầm nhìn chung Việt Nam - Hoa Kỳ là 'gác lại quá khứ, vượt qua khác biệt, phát huy tương đồng, hướng tới tương lai'.
Đại sứ Đ.Cri-ten-brinh (bên phải) tại một địa điểm rà phá bom mìn ở Quảng Trị. Ảnh: Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam
LTS - Ngày 12-7-2020 đánh dấu 25 năm Việt Nam và Hoa Kỳ thiết lập quan hệ ngoại giao. Chặng đường phát triển một phần tư thế kỷ vừa qua chứng kiến nỗ lực của hai nước xây dựng và củng cố mối quan hệ Đối tác toàn diện, hợp tác và gắn kết vì lợi ích chung, đúng tinh thần Tuyên bố về Tầm nhìn chung Việt Nam - Hoa Kỳ là “gác lại quá khứ, vượt qua khác biệt, phát huy tương đồng, hướng tới tương lai”.
Cam kết chung vì hòa bình và thịnh vượng
“Phi thường” là nhận định của Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Đ.Cri-ten-brinh về những bước tiến trong quan hệ Hoa Kỳ - Việt Nam trong 25 năm qua. Theo Đại sứ, tình hữu nghị và lòng tin là nền tảng để hai nước tiếp tục phát triển quan hệ song phương.
Đại sứ Đ.Cri-ten-brinh nhớ lại, năm 1995, khi Tổng thống Hoa Kỳ B.Clin-tơn tuyên bố, Hoa Kỳ bình thường hóa quan hệ với Việt Nam, hai nước gần như không có quan hệ về thương mại, giao lưu nhân dân còn rất hạn chế. Vượt lên khác biệt, các thế hệ người dân hai nước cùng cam kết hướng về tương lai, như những người bạn, chứ không phải những người đối đầu. Hai nước cũng nỗ lực xây dựng quan hệ đối tác tin cậy, hữu nghị, hợp tác với cam kết chung vì hòa bình và thịnh vượng.
Các cựu chiến binh và gia đình họ ở cả hai bên là những người đầu tiên xây dựng cầu nối để chính phủ hai nước có thể gắn kết thành công. Người Hoa Kỳ và người Việt Nam bắt đầu hợp tác về viện trợ nhân đạo và những vấn đề còn lại sau chiến tranh. Từ năm 1988, các nhóm công tác của Hoa Kỳ và Việt Nam hợp tác để tìm kiếm và trao trả hài cốt quân nhân. Từ năm 1989, Hoa Kỳ cấp hơn 113 triệu USD hỗ trợ người khuyết tật Việt Nam. Từ năm 1993, Hoa Kỳ đóng góp hơn 130 triệu USD giúp Việt Nam rà phá bom mìn và vật liệu chưa nổ còn sót lại sau chiến tranh...
Hai bên cũng từng bước xây dựng các hoạt động giao lưu nhân dân, như mở Chương trình Fulbright vào năm 1992, sau đó thành lập Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright (FETP) vào năm 1994… Đại học Fulbright Việt Nam (FUV) đang góp phần thúc đẩy khai thác tiềm năng to lớn của ngành giáo dục Việt Nam. Được thành lập năm 2000, Quỹ Giáo dục Việt Nam (VEF) cung cấp gần 600 suất học bổng cho sinh viên Việt Nam theo học chương trình thạc sĩ và tiến sĩ tại Hoa Kỳ trong các ngành khoa học - công nghệ, kỹ thuật và toán học. Hằng năm, hàng chục nghìn công dân trẻ Việt Nam theo học tại Hoa Kỳ, đóng góp cho chất lượng học thuật tại các trường đại học sở tại và khi trở về quê hương tiếp tục góp sức cho nền kinh tế đang tăng trưởng của Việt Nam.
Về mối quan hệ thương mại giữa Hoa Kỳ và Việt Nam, Đại sứ Đ.Cri-ten-brinh tin tưởng rằng “đi cùng nhau”, các doanh nghiệp hai nước càng lớn mạnh. Từ chỗ gần như không có giao thương, tới nay kim ngạch thương mại hai chiều đạt hơn 77 tỷ USD. Nhiều công ty lớn của Hoa Kỳ đầu tư lớn vào khu vực sản xuất và cơ sở hạ tầng ở Việt Nam. Đại sứ tin rằng, sự hợp tác nhằm bảo đảm lưu thông hàng hóa, đầu tư tự do và công bằng giữa hai bên tiếp tục đóng góp cho sự thịnh vượng chung của cả hai nước.
Hoa Kỳ và Việt Nam đang cùng thế giới ứng phó những thách thức nghiêm trọng và cấp bách từ đại dịch Covid-19. Hai bên đã phát huy kết quả hợp tác trong lĩnh vực y tế, hỗ trợ lẫn nhau tăng cường năng lực ứng phó đại dịch. Phái đoàn ngoại giao Hoa Kỳ tại Việt Nam đã huy động các nguồn lực để hỗ trợ cuộc chiến chống dịch, trong đó có hỗ trợ kỹ thuật trực tiếp cho các đối tác Việt Nam trong bối cảnh khoa học - công nghệ thay đổi nhanh chóng...
Đại sứ Đ.Cri-ten-brinh cho rằng, những kết quả đạt được trong quan hệ Hoa Kỳ - Việt Nam ngày nay là điều kỳ diệu, song không phải là ngẫu nhiên. Quan hệ đối tác toàn diện vững mạnh hôm nay là kết quả của rất nhiều hoạt động, dựa trên dũng khí, thiện chí và nỗ lực của cả hai nước. Thế hệ hôm nay có trách nhiệm tiếp tục xây dựng quan hệ dựa trên lòng tin và tình hữu nghị, vốn là nền tảng cho hợp tác giữa hai nước.
Phát huy tiềm năng, dư địa hợp tác Việt Nam - Hoa Kỳ
Trả lời phỏng vấn của Báo Nhân Dân, Đại sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ HÀ KIM NGỌC (trong ảnh) đã nhấn mạnh về những kết quả nổi bật và triển vọng hợp tác giữa hai nước. Đại sứ tin tưởng, với quyết tâm và thiện chí của cả hai nước, quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ có cơ sở vững chắc để tiếp tục phát triển.
Phóng viên (PV): Quan hệ Đối tác toàn diện Việt Nam - Hoa Kỳ với những bước tiến tích cực là minh chứng sống động cho nỗ lực của hai nước phát huy tiềm năng hợp tác song phương trong suốt 25 năm qua. Đại sứ có thể nêu những yếu tố cốt lõi của nền tảng mối quan hệ hai nước?
Đại sứ Hà Kim Ngọc: Sau 25 năm, quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ đã có những bước phát triển ấn tượng, thể hiện quyết tâm chính trị và tầm nhìn chiến lược của các thế hệ lãnh đạo, cũng như sự ủng hộ mạnh mẽ của nhân dân ở cả hai nước. Có một số yếu tố cốt lõi trong mối quan hệ hai nước.
Thứ nhất, đây là một mối quan hệ dựa trên nguyên tắc tôn trọng Hiến chương Liên hợp quốc, tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và thể chế chính trị của nhau. Với hai nước có nền tảng văn hóa, lịch sử, trình độ phát triển, chế độ chính trị - xã hội khác nhau, lại từng trải qua nhiều năm chiến tranh, những nguyên tắc này càng cần được thể hiện xuyên suốt, không chỉ trong các văn kiện song phương, mà còn trong mọi hoạt động hợp tác giữa
hai nước.
Thứ hai, hai bên chia sẻ nhiều điểm đồng về lợi ích, nhờ đó quan hệ Đối tác toàn diện Việt Nam - Hoa Kỳ phát triển mạnh mẽ trên tất cả trụ cột hợp tác. Cùng với các chuyến thăm, tiếp xúc của lãnh đạo cấp cao, hai bên hình thành nhiều cơ chế hợp tác, đối thoại và ngày càng đạt độ tin cậy cao. Quan hệ kinh tế, thương mại và đầu tư luôn là điểm sáng, khi kim ngạch thương mại hàng hóa hai chiều tăng hơn 170 lần sau 25 năm, lên 77,6 tỷ USD vào năm 2019. Hoa Kỳ hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Hợp tác an ninh - quốc phòng phát triển vững chắc, mở rộng từ hợp tác giải quyết hậu quả chiến tranh sang đào tạo quân y, cứu trợ nhân đạo, khắc phục thảm họa thiên tai, gìn giữ hòa bình, chống khủng bố, an ninh mạng... Giao lưu nhân dân không ngừng được mở rộng, với 800 nghìn lượt khách du lịch Hoa Kỳ thăm Việt Nam hằng năm và 31 nghìn học sinh, sinh viên Việt Nam đang học tập tại Hoa Kỳ. Hai nước cũng tăng cường phối hợp tại các diễn đàn khu vực và quốc tế.
Thứ ba, xuất phát từ những điểm đồng về lợi ích và những bước phát triển trong xây dựng lòng tin giữa hai nước, sau 25 năm, quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ đang tạo nền tảng vững chắc cho tương lai, không chỉ có ý nghĩa quan trọng với nhân dân hai nước, mà còn đóng góp tích cực duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác và tôn trọng luật lệ tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương và trên thế giới. Có thể thấy rất rõ sự ủng hộ lưỡng đảng, giới học giả, doanh nhân và nhân dân Hoa Kỳ đối với việc thúc đẩy quan hệ Hoa Kỳ - Việt Nam. Việt Nam hoan nghênh những nỗ lực của Hoa Kỳ tăng cường hợp tác với khu vực; tích cực tham gia nhiều sáng kiến chung với Hoa Kỳ và các đối tác để thúc đẩy liên kết kinh tế, củng cố chuỗi cung ứng, nhất là trong bối cảnh đại dịch Covid-19 hiện nay.
PV: Đại sứ đánh giá thế nào về triển vọng hợp tác Việt Nam - Hoa Kỳ và sự phối hợp giữa hai nước trong giải quyết các thách thức chung ở khu vực và trên thế giới?
Đại sứ Hà Kim Ngọc: Trong chuyến thăm chính thức Hoa Kỳ tháng 7-2015, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từng nhấn mạnh, không có lĩnh vực nào mà hai nước không thể hợp tác. Tình hình thế giới, khu vực diễn biến nhanh và phức tạp, đan xen những thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống. Cùng các nước, các đối tác trong khu vực và trên thế giới, Việt Nam và Hoa Kỳ cần đẩy mạnh hợp tác giải quyết những thách thức chung. Có thể thấy những tín hiệu hợp tác hiệu quả, khi hai nước cùng các nước và các đối tác hợp tác xử lý dịch Covid-19 và phục hồi kinh tế sau đại dịch.
Bên cạnh đó, Việt Nam và Hoa Kỳ chia sẻ lợi ích chung trong việc duy trì một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương hòa bình, ổn định, hợp tác, thịnh vượng và tôn trọng luật pháp quốc tế. Trên cơ sở đó, hai bên ngày càng tăng cường trao đổi, phối hợp tại diễn đàn quốc tế và khu vực, như Liên hợp quốc, ASEAN, ADMM+, EAS, APEC, nhất là khi Việt Nam đảm nhận vai trò Chủ tịch ASEAN năm 2020 và Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, nhiệm kỳ 2020 - 2021. Hai nước cũng có nhiều cơ hội để trao đổi về các vấn đề quan trọng hàng đầu của khu vực. Triển khai chính sách ngoại giao đa phương với chủ trương đóng vai trò “nòng cốt, dẫn dắt, trung gian, hòa giải”, Việt Nam mong muốn phát huy hơn nữa tiềm năng và dư địa hợp tác với Hoa Kỳ.
Tôi tin rằng, với những thành tựu đạt được trong 25 năm qua, cùng quyết tâm và thiện chí của cả hai bên, quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ có cơ sở vững chắc để tiếp tục vươn lên tầm cao mới.
Những dấu mốc quan trọng
Năm 1995: Thủ tướng Việt Nam Võ Văn Kiệt và Tổng thống Hoa Kỳ B.Clin-tơn thông báo quyết định bình thường hóa quan hệ hai nước (ngày 12-7).
Năm 2000: Tổng thống Hoa Kỳ B.Clin-tơn thăm chính thức Việt Nam (từ ngày 16 đến 19-11).
Năm 2005: Thủ tướng Phan Văn Khải thăm chính thức Hoa Kỳ (từ ngày 19 đến 25-6).
Năm 2006: Tổng thống Hoa Kỳ G.Bu-sơ thăm chính thức Việt Nam, dự Hội nghị cấp cao APEC (từ ngày 17 đến 20-11).
Năm 2007: Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết thăm chính thức Hoa Kỳ (từ ngày 18 đến 23-6).
Năm 2008: Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng thăm chính thức Hoa Kỳ (từ ngày 23 đến 26-6).
Năm 2013: Chủ tịch nước Trương Tấn Sang thăm chính thức Hoa Kỳ (từ ngày 24 đến 26-7).
Năm 2015: Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm chính thức Hoa Kỳ (từ ngày 6 đến 10-7).
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng thăm chính thức Hoa Kỳ (từ ngày 31-8 đến 9-9).
Năm 2016: Tổng thống Hoa Kỳ B.Ô-ba-ma thăm chính thức Việt Nam (từ ngày 22 đến 25-5).
Năm 2017: Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc thăm chính thức Hoa Kỳ; dự kỷ niệm 40 năm quan hệ Việt Nam - Liên hợp quốc (từ ngày 29 đến 31-5).
Tổng thống Hoa Kỳ Đ.Trăm thăm cấp nhà nước tới Việt Nam; dự Hội nghị cấp cao APEC (từ ngày 11 đến 12-11).
Năm 2018: Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc dự Phiên thảo luận cấp cao Đại hội đồng Liên hợp quốc khóa 73, tại Hoa Kỳ (từ ngày 26 đến 27-9).
Năm 2019: Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng hội đàm; Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc hội kiến Tổng thống Hoa Kỳ Đ.Trăm nhân dịp Hội nghị cấp cao Hoa Kỳ - Triều Tiên được tổ chức tại Việt Nam (ngày 27-2).
Năm 2020: Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc điện đàm với Tổng thống Hoa Kỳ Đ.Trăm, thảo luận về phối hợp phòng, chống dịch Covid-19 (ngày 6-5).
Chủ tịch Hội Việt - Mỹ Nguyễn Tâm Chiến:
Những hoạt động giao lưu nhân dân gia tăng sự hiểu biết giữa hai dân tộc, thúc đẩy tình hữu nghị và hợp tác tương xứng quan hệ Đối tác toàn diện Việt Nam - Hoa Kỳ. Từ lòng tin và hiểu biết sâu rộng, hợp tác sẽ hiệu quả.
Giám đốc điều hành Quỹ Hòa giải và phát triển Hoa Kỳ (FRD) G.Mắc-ô-líp:
Sự hiểu biết, những mối dây gắn kết giữa nhân dân hai nước không ngừng được tăng cường. Ngày càng có nhiều bạn trẻ Hoa Kỳ tới Việt Nam du lịch và tìm kiếm cơ hội hợp tác với các đối tác Việt Nam.
Nguyên Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam (VUFO) Vũ Xuân Hồng:
Quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ có những bước phát triển mạnh mẽ, sâu sắc, trong đó có lĩnh vực đối ngoại nhân dân. Song vẫn cần làm mới nội dung hợp tác, tăng cường thông tin, để nhân dân Việt Nam và Hoa Kỳ hiểu nhau hơn.
Chuyên gia Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế Hoa Kỳ M.Mi-clau-xít:
Quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ ngày càng phát triển và nồng ấm. Có thể nói, đây là một trong những biểu hiện thành công trong quan hệ quốc tế gần đây, là minh chứng cho việc các nước vượt qua khác biệt, hướng tới tương lai tốt đẹp.
