Những ai 'góp siêu tốc' 3.597 tỷ đồng vào Saigon Co.op?

HTX thương mại Thị Nghè vốn điều lệ 2,53 tỷ đồng, lỗ hơn 163 triệu đồng nhưng góp hơn 244 tỷ đồng.

Như Thanh Niên đã thông tin, Liên hiệp Hợp tác xã (HTX) thương mại TP. HCM (Saigon Co.op) hình thành có phần hỗ trợ từ ngân sách (vốn công trợ) trong hình thành tài sản của đơn vị. Sau 31 năm thành lập đã trở thành nhà bán lẻ hàng đầu VN, vào Top 500 nhà bán lẻ hàng đầu khu vực châu Á - Thái Bình Dương, Saigon Co.op luôn dẫn đầu thị phần kênh siêu thị với tỷ lệ khoảng 43%, gấp khoảng 4 lần so với doanh nghiệp đứng thứ 2. Trên phạm vi cả nước, hệ thống siêu thị, đại siêu thị, các chuỗi cửa hàng thực phẩm, bách hóa hiện đại... nằm ở nhiều vị trí đắc địa và giá trị thương mại cao.

Theo số liệu công bố của Saigon Co.op, có hơn 1 triệu lượt khách hàng đến hệ thống của Saigon Co.op tham quan và mua sắm mỗi ngày; lợi nhuận cao, đạt từ 26 - 39% trên vốn góp; doanh thu năm 2019 đạt hơn 35.000 tỷ đồng. Lợi nhuận sau thuế của Saigon Co.op được duy trì ổn định qua các năm, dao động 800 - 1.500 tỷ đồng/năm. Đặc biệt hơn, tổng tài sản của Saigon Co.op theo sổ sách kế toán ghi nhận năm 2019 lên đến hơn 16.000 tỷ đồng. Chính vì vậy, Saigon Co.op được ví là “gà đẻ trứng vàng” của tổ chức kinh tế HTX theo nguyên tắc xác lập sở hữu tập thể...

Ào ạt huy động vốn ngoài để thâu tóm “gà đẻ trứng vàng”?

Theo tìm hiểu của PV Thanh Niên, quá trình hoạt động của Saigon Co.op từ 1999 đến tháng 1/2020 có 9 lần tăng vốn điều lệ: Từ hơn 1 tỷ đồng năm 1999 tăng lên 3.200 tỷ đồng (lần thứ 8) vào năm 2015 và tăng vọt lên hơn 6.797 tỷ đồng (lần thứ 9) vào tháng 1.2020.

Khi vào cuộc, Thanh tra TP. HCM kết luận việc tăng vốn điều lệ lần thứ 9 tại Saigon Co.op không đúng quy định pháp luật, “có dấu hiệu bị thâu tóm, chiếm đoạt vốn, xâm phạm đến quyền sở hữu tài sản chung và tài sản nhà nước, ảnh hưởng đến an ninh kinh tế của TP. HCM nói riêng và cả nước nói chung”.

Thanh tra TP. HCM cũng cho rằng nếu để Saigon Co.op bị thâu tóm, thì “gà đẻ trứng vàng” này “sẽ bị chi phối bởi các tổ chức, cá nhân bên ngoài và không giữ được nguyên tắc tổ chức, hoạt động”.

Đáng lưu ý, dù xác định việc tăng vốn có nhiều dấu hiệu bất thường, nhưng trong quá trình thanh tra theo luật định, Thanh tra TP. HCM chưa thể làm rõ những dấu hiệu bất thường này vì các HTX thành viên đã “không cung cấp cho đoàn thanh tra các hồ sơ liên quan đến việc góp vốn”. Vì vậy, sau khi kết luận thanh tra được đưa ra, dư luận đặt nghi vấn phải chăng có thế lực ngầm đứng sau dòng tiền hàng ngàn tỷ đồng góp vốn vào Saigon Co.op?

Theo tìm hiểu của PV, thời điểm tháng 1/2020 tăng vốn điều lệ (được cơ quan thanh tra đánh giá là bất thường), trong 26 HTX thành viên của Saigon Co.op có 6 HTX thành viên không góp vốn, gồm: thương mại dịch vụ Tân Bình, thương mại P.14 (Q.3), thương mại dịch vụ Bàu Cát, thương mại Q.3, thương mại dịch vụ Gia Định và thương mại LP 6 - 7.

Trong 20 HTX thành viên góp 3.597 tỷ đồng bằng tiền mặt vào Saigon Co.op, HTX nông nghiệp Xuân Lộc góp ít nhất với 50 triệu đồng; có 11 HTX vốn điều lệ nhỏ (tính đến thời điểm cuối năm 2019, tổng vốn chỉ hơn 46 tỷ đồng), thậm chí có HTX kinh doanh thua lỗ, nhưng đã góp hàng trăm tỷ đồng mỗi đơn vị.

Cụ thể, HTX thương mại dịch vụ P.6 (Q.4) vốn điều lệ 3,21 tỷ đồng, góp hơn 202 tỷ đồng; HTX thương mại dịch vụ - sản xuất Long Xương vốn điều lệ hơn 2 tỷ đồng, góp hơn 241 tỷ đồng; HTX thương mại P.8 (Q.3) vốn điều lệ 3,213 tỷ đồng, góp hơn 242 tỷ đồng; HTX thương mại Bình Hòa vốn điều lệ 3,101 tỷ đồng, góp hơn 242 tỷ đồng; HTX thương mại Thị Nghè vốn điều lệ 2,53 tỷ đồng, lỗ hơn 163 triệu đồng nhưng góp hơn 244 tỷ đồng; HTX thương mại Đô Thành vốn điều lệ 9,117 tỷ đồng, lỗ hơn 721 triệu đồng nhưng góp hơn 247 tỷ đồng; HTX thương mại dịch vụ Bến Nghé vốn điều lệ 2,055 tỷ đồng, góp hơn 281 tỷ đồng; HTX thương mại dịch vụ Phú Thịnh vốn điều lệ 1,96 tỷ đồng, góp hơn 282 tỷ đồng; HTX tiêu dùng P.14 (Q.8) vốn điều lệ 4,012 tỷ đồng, góp hơn 283 tỷ đồng; HTX thương mại dịch vụ Q.11 vốn điều lệ 12,3 tỷ đồng, đã góp hơn 306 tỷ đồng; HTX thương mại dịch vụ Linh Tây vốn điều lệ 3,105 tỷ đồng, lỗ gần 49 triệu đồng và góp đến hơn 952 tỷ đồng.

Đối với HTX thương mại Thị Nghè đã góp hơn 244 tỷ đồng, đơn vị này huy động vốn theo hợp đồng hợp tác vốn đầu tư số tiền 242,1 tỷ đồng. Trong đó, từ Công ty TNHH MTV Anh Tú Thy 240 tỷ đồng, từ bà Nguyễn Thị Hoàng Oanh 2 tỷ đồng, từ ông Văng Vĩnh Nguyên 100 triệu đồng.

Đối với HTX thương mại dịch vụ Phú Thịnh (góp hơn 282 tỷ đồng), theo báo cáo của UBND Q.Phú Nhuận (TP. HCM) về thực hiện chức năng quản lý đối với hoạt động kinh tế tập thể trên địa bàn, thì phần HTX này huy động vốn từ nguồn lực bên ngoài 280,6 tỷ đồng; trong đó, từ hợp đồng hợp tác góp vốn với Công ty Cổ phần đầu tư phát triển Đô Thị Mới 280 tỷ đồng; từ cá nhân hợp tác với HTX 600 triệu đồng...

Đồng loạt xin rút vốn khi bị phanh phui

Cũng theo tìm hiểu của PV, tại nhiều HTX tăng đột biến góp vốn vào Saigon Co.op, thành viên HĐQT đã bị điều chỉnh bởi có thêm tên những cá nhân mới góp vốn vào. Và chiếu theo điều lệ của Saigon Co.op, những “nhân tố” này sẽ chiếm lấy quyền chi phối, phân chia lợi nhuận của “gà đẻ trứng vàng” Saigon Co.op. Đây chính là mấu chốt của vấn đề “có dấu hiệu bị thâu tóm, chiếm đoạt vốn, xâm phạm đến quyền sở hữu tài sản chung và tài sản nhà nước, ảnh hưởng đến an ninh kinh tế của TP. HCM nói riêng và cả nước nói chung” như Thanh tra TP. HCM kết luận.

Ngày 10/7 vừa qua, Phòng Đăng ký kinh doanh (Sở KH-ĐT TP. HCM) có văn bản thông báo về việc Saigon Co.op đăng ký tăng vốn điều lệ, đã vi phạm vào các hành vi bị cấm theo quy định của luật HTX năm 2012: “Các hành vi bị cấm: ... Kê khai không trung thực, không chính xác nội dung đăng ký HTX, liên hiệp HTX”.

Cụ thể, đại hội thành viên bất thường của Saigon Co.op thống nhất phương án huy động vốn từ các HTX thành viên để tăng vốn điều lệ theo Nghị quyết số 12/NQ-ĐHTV ngày 30/1/2020, trong khi việc góp vốn tăng thêm của các HTX thành viên đã được hoàn tất từ ngày 20/1/2020 (trước 10 ngày so với ngày đại hội thành viên Saigon Co.op thông qua phương án huy động vốn). Đáng chú ý, tất cả 3.597 tỷ đồng mà 20 HTX thành viên góp vào Saigon Co.op, tài khoản mở chuyển đều từ 1 ngân hàng, tài khoản nhận của Saigon Co.op cũng mở tại chính ngân hàng này. Việc chuyển tiền góp vốn cùng lúc diễn ra chỉ trong vài ngày.

Sau khi phi vụ tăng vốn điều lệ bất thường bị phanh phui và có thông báo vi phạm từ Sở KH-ĐT TP. HCM, nhiều HTX thành viên góp vốn đồng loạt có đơn gửi đại hội thành viên, HĐQT Saigon Co.op xin rút một phần vốn góp.

Trong đó, HTX tiêu dùng P.14 (Q.8) xin rút 280 tỷ đồng; HTX thương mại dịch vụ Linh Tây xin rút 950 tỷ đồng; HTX thương mại Thị Nghè xin rút 242,6 tỷ đồng; HTX thương mại dịch vụ Bến Nghé xin rút 280 tỷ đồng; HTX thương mại dịch vụ - sản xuất Long Xương xin rút 240 tỷ đồng; HTX thương mại Bình Hòa xin rút 240 tỷ đồng; HTX thương mại dịch vụ P.6 (Q.4) xin rút 200 tỷ đồng; HTX thương mại Đô Thành xin rút 240 tỷ đồng...

Điều lạ, nhiều đơn xin rút hàng trăm tỷ đồng vốn góp, đều có chung lý do: “Hiện nay, do nhu cầu hoạt động sản xuất kinh doanh, đầu tư của HTX, HTX chúng tôi có nhu cầu, kế hoạch rút một phần số vốn đã góp vào Saigon Co.op...”. Các “đơn xin rút” này cũng đều đề nghị Saigon Co.op “thực hiện trong thời gian sớm nhất”. Tuy nhiên, đến ngày 27/10, chưa có một HTX thành viên nào được rút vốn.

Nhật Mai

Theo Thanh niên