Như một hòn bi xanh
Tôi chắc nhiều bạn đọc đã biết đến bài hát 'Trái đất này là của chúng mình', do nhạc sĩ Trương Quang Lục phổ thơ Định Hải. Số ít hơn, có lẽ, chắc đã nghe 'Như một hòn bi xanh' của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Một rộn ràng, nhí nhảnh (nhưng không kém phần 'chính trị' rất khéo); một giàu chất suy tưởng và đằm thắm. Nhưng điểm chung của cả hai (và có lẽ của các tác phẩm khác có nhắc đến Trái Đất) là đều mô tả hành tinh của chúng ta có màu xanh của nước.
Thực tế là vậy. Nếu không sợ nhà thơ Xuân Diệu giận, ta có thể mượn giai điệu câu thơ của ông cho dễ nhớ: “Trái Đất ba phần tư là nước”. (Nguyên văn câu thơ ấy thế này: Trái đất ba phần tư nước mắt/ Đi như giọt lệ giữa không trung – bài thơ “Lệ”, được ông sáng tác năm 1957).
Tuy thế, giờ đây khi nói đến những nỗ lực “tô màu xanh” cho Trái Đất, ấy là ta đang nói đến màu xanh cây lá, một biểu tượng phổ quát nhất của sự sống. Năm 1970, nhìn thấy sức khỏe của Trái Đất đang bị đe dọa nghiêm trọng bởi những hoạt động thiếu kiểm soát của nhân loại, cuộc vận động đầu tiên kêu gọi lựa chọn một ngày để tổ chức các hoạt động nhằm mục đích bảo vệ môi trường như tuyên truyền kêu gọi mọi người chung sức bảo vệ môi trường sống, tổ chức trồng cây xanh, thu gom rác thải, bảo vệ môi trường sống xanh sạch đẹp… đã được khởi xướng từ nước Mỹ. Sau này, Tổng thư ký Liên hợp quốc U Thant đã công bố lựa chọn ngày 22/4 là Ngày Trái đất Quốc tế. Năm 2019, chủ đề được lựa chọn cho ngày này là “Hãy bảo vệ các giống loài của chúng ta”. Loài người, hơn 7 tỷ cá thể, cũng chỉ là một trong số các giống loài đó. Điều cần nhấn mạnh là yêu cầu “bảo vệ các giống loài” đang trở nên ngày càng khó thực hiện hơn trong bối cảnh biến đổi khí hậu, khi mà chỉ trong vòng 50 năm trở lại đây, trên Trái Đất đã không còn sự hiện diện của xấp xỉ 40% số loài.
Trong khi bầu khí quyển là lý do tuyệt vời để Trái Đất trở thành hành tinh duy nhất của hệ mặt trời đến nay được xác định có sự sống – nó hấp thụ các bức xạ tia cực tím của mặt trời và tạo ra sự thay đổi về nhiệt độ giữa ngày và đêm – thì chiếc áo này đang rách lỗ chỗ.
Không nghi ngờ gì nữa, nhân loại phải sống có trách nhiệm với bầu khí quyển hơn, vì chính chúng ta và vì muôn loài. Bằng rất nhiều cách, nhưng cách đơn giản nhất mà ai cũng có thể làm được là kiểm soát tiêu dùng của chính mình: sử dụng năng lượng, nhiên liệu, thậm chí cả túi nilon… ở mức độ vừa đủ. Bầu khí quyển được giảm tải, an dưỡng sẽ thực sự lại là “hòn bi xanh” dễ thương.
“Như một hòn bi xanh
Trái đất này quay tròn
Căn nhà ta nằm nhỏ
Trong một lòng quê hương (…)
Đất già cho đời trẻ
Nên đời được yêu luôn
Như một hòn bi xanh
Trái đất này quay tròn.
Nơi này ta cùng gặp
Những ngày buồn vui chung”.
