Nhiều thành tựu quan trọng, toàn diện từ vùng 'năm nhất'

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Đỗ Văn Chiến

Sáng 23-10, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Đỗ Văn Chiến, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Báo cáo tóm tắt đánh giá kết quả 3 năm thực hiện các chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi.

Từ năm 2016 đến nay, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành 41 văn bản đề cập đến việc ưu tiên phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi (DTTS và MN), trong đó có 15 đề án, chính sách dân tộc. Hiện nay có 54 chính sách còn hiệu lực hỗ trợ phát triển vùng DTTS và MN và hỗ trợ cho đồng bào DTTS.

Đánh giá 3 năm thực hiện chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS và MN (giai đoạn 2016 - 2018) cho thấy các cấp, các ngành và cả hệ thống chính trị đã nỗ lực cao độ cho công tác giảm nghèo ở vùng DTTS và MN, đạt kế hoạch Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững đề ra.

Từ năm 2016 đến năm 2018, Chương trình 135 đã đầu tư 9.106 công trình, duy tu, bảo dưỡng 3.295 công trình; hỗ trợ trực tiếp cho 1,512 triệu hộ nghèo, cận nghèo. Tập huấn cho 103 nghìn người, dạy nghề cho 720 nghìn người DTTS, góp phần giúp con em tìm kiếm việc làm. Ngân hàng CSXH đã cho 1,4 triệu hộ DTTS vay 45.194 tỷ đồng (chiếm 24,7% tổng dư nợ), bình quân dư nợ một hộ là 30,5 triệu đồng (bình quân toàn quốc là 27 triệu đồng/hộ) để phát triển sản xuất, tăng thu nhập. Tỷ lệ hộ nghèo cuối năm 2017 ở các huyện nghèo giảm xuống còn dưới 40% (giảm khoảng 5% so với cuối năm 2016); tỷ lệ hộ nghèo ở các xã đặc biệt khó khăn giảm 3-4%. Có tám huyện thoát khỏi huyện nghèo theo Quyết định 30a của Thủ tướng Chính phủ; 14 huyện ra khỏi diện hưởng chính sách như huyện nghèo; 34 xã đủ điều kiện ra khỏi diện đầu tư theo chương trình 135.

Bên cạnh đó, các giải pháp thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới được triển khai đồng bộ đã đạt kết quả bước đầu quan trọng; công tác bảo vệ và phát triển rừng ở vùng DTTS và MN có bước chuyển biến tích cực.

Đến tháng 8-2018, đã có 1.052 xã vùng DTTS, MN được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới, đạt tỷ lệ 22,29 % (toàn quốc đạt tỷ lệ 38,32%). Năm 2017, diện tích rừng bị thiệt hại giảm 68% so với năm năm 2016; chín tháng năm 2018, rừng bị thiệt hại giảm 22,2% so với chín tháng năm 2017, về cơ bản rừng tự nhiên đã được quản lý tốt hơn.

Công tác đầu tư phát triển giáo dục, đào tạo ở vùng DTTS, MN tiếp tục được quan tâm, cơ bản đáp ứng nhu cầu học tập của con em đồng bào DTTS. Hiện nay 100% xã vùng DTTS và MN có trường THCS, trường tiểu học, hầu hết các xã có trường, lớp học mầm non…

Công tác chăm sóc sức khỏe cho đồng bào DTTS chuyển biến tích cực, có mặt tiến bộ. Tiếp tục đầu tư xây dựng 433 trạm y tế xã vùng DTTS và MN, vùng KTXH đặc biệt khó khăn. Từ năm 2016 đến 2018 đã cấp miễn phí thẻ BHYT cho 20,705 triệu lượt đồng bào DTTS…

Bên cạnh đó, công tác bảo tồn, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp của các DTTS được chú trọng hơn; Thông tin, tuyên truyền vùng DTTS và MN phát triển nhanh, cơ bản đáp ứng nhu cầu thông tin, liên lạc của nhân dân; Đã thật sự quan tâm xây dựng, ban hành chính sách đối với đồng bào DTTS rất ít người; Tiếp tục quan tâm đào tạo, bồi dưỡng, bố trí sử dụng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức người DTTS; Thực hiện tốt chính sách hỗ trợ đột xuất, bảo đảm an sinh xã hội, không để người nào bị thiếu đói không được trợ giúp; Đã quan tâm hơn việc bố trí ngân sách Trung ương hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS, MN và thực hiện chính sách đối với đồng bào DTTS và MN; Cơ sở hạ tầng vùng DTTS và MN được đầu tư xây dựng, từng bước đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

Báo cáo chỉ ra một số hạn chế, bất cập tại một số địa phương khiến khó có thể lồng ghép các chương trình, dự án để thực hiện chính sách dân tộc, do vậy không đạt được mục tiêu các đề án, chính sách đã được phê duyệt. Chất lượng giáo dục, y tế, văn hóa ở vùng DTTS và MN tuy đã được nâng lên nhưng so với mặt bằng chung vẫn còn thấp, mức độ tiếp cận các dịch vụ còn nhiều khó khăn. Vẫn còn khoảng 21% người DTTS trên 15 tuổi chưa đọc thông, viết thạo tiếng Việt: Tỷ lệ được cấp thẻ BHYT cao nhưng tỷ lệ khám, chữa bệnh còn thấp. Tỷ lệ cán bộ, công chức, viên chức là người DTTS trong cơ quan nhà nước các cấp có xu hướng giảm…

Báo cáo thẩm tra đánh giá 3 năm thực hiện các chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi do Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Hà Ngọc Chiến trình bày, đánh giá báo cáo của Chính phủ đã phản ánh đậm nét cơ bản về kết quả đạt được trên các lĩnh vực cũng như hạn chế, vướng mắc, nguyên nhân trong việc thực hiện chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS và MN, giai đoạn 2016 - 2018; đồng thời, đề ra một số nhiệm vụ trọng tâm và đề xuất, kiến nghị về công tác dân tộc và thực hiện chính sách dân tộc thời gian tới.

Trong ba năm qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành và một số địa phương đã có nhiều nỗ lực trong việc xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện các chính sách nhằm hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội đối với vùng DTTS và MN. Theo báo cáo của Chính phủ, đã ban hành được 41 chính sách, trong đó có 15 chính sách trực tiếp cho vùng DTTS và MN, 26 chính sách chung gián tiếp cho đồng bào DTTS. Thống kê cho đến nay có tổng cộng 118 chính sách, trong đó có 54 chính sách trực tiếp và 64 chính sách gián tiếp.

Hội đồng Dân tộc thống nhất với nhận định của Chính phủ, hiện nay hệ thống chính sách DTTS và MN ngày càng đồng bộ, toàn diện, bao phủ hầu hết các lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội. Nguồn ngân sách và huy động nguồn lực đầu tư phát triển vùng DTTS và MN ngày càng tăng. Phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS và MN đã đạt được kết quả quan trọng. Kết cấu hạ tầng từng bước hoàn thiện. Tỷ lệ hộ nghèo của đồng bào DTTS giảm mỗi năm 4% (hiện còn 28,45%). Đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào các dân tộc được cải thiện hơn trước. Đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cơ sở đã được đào tạo, bồi dưỡng đáp ứng ngày càng tốt hơn nhiệm vụ quản lý, điều hành ở địa phương.

Báo cáo thẩm tra của Hội đồng Dân tộc cho rằng, trong thành tựu đạt được, điểm nổi bật là an ninh, quốc phòng vùng DTTS và MN được giữ vững, trật tự an toàn xã hội được bảo đảm, khối đại đoàn kết các dân tộc được tăng cường và củng cố. Mặc dù đời sống còn nhiều khó khăn nhưng đồng bào các dân tộc vẫn giữ vững niềm tin với Đảng, Nhà nước. Thành quả trên có được là nhờ vào sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, các Bộ, ngành, địa phương và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, nỗ lực cố gắng vươn lên của đồng bào các DTTS, cùng sự sẻ chia của nhân dân cả nước, cộng đồng các doanh nghiệp và bạn bè quốc tế đối với sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS và MN.

Bên cạnh đó, Hội đồng Dân tộc cũng chỉ ra: Đánh giá 3 năm nhưng báo cáo chưa tách bạch và nêu rõ kết quả cụ thể trong việc thực hiện chính sách trên một số lĩnh vực như: giải quyết đất ở, đất sản xuất cho đồng bào; giao đất, giao rừng; sắp xếp ổn định dân cư; giải quyết nước sinh hoạt, trong giai đoạn 2016-2018.

Về những khó khăn, thách thức, Hội đồng Dân tộc đánh giá đây vẫn là vùng có “năm nhất” so với mặt bằng chung của cả nước: khu vực có điều kiện tự nhiên khó khăn nhất; chất lượng nguồn nhân lực thấp nhất; kinh tế - xã hội phát triển chậm nhất; tiếp cận các dịch vụ, phúc lợi xã hội cơ bản kém nhất; tỷ lệ nghèo cao nhất.

LÊ HÀ - Ảnh: DUY LINH