Nhiều nơi mất cảnh giác với các hồ, đập nhỏ

Hội nghị giải trình về "An ninh nguồn nước phục vụ sản xuất, sinh hoạt và quản lý an toàn hồ, đập" được Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường (KHCNMT) của Quốc hội tổ chức tại Nhà Quốc hội, sáng nay 17-8.

Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển chủ trì hội nghị.

Hội nghị giải trình về "An ninh nguồn nước phục vụ sản xuất, sinh hoạt và quản lý an toàn hồ, đập", sáng 17-8-2020. Ảnh: VTV

Tại hội nghị, Phó Chủ nhiệm Ủy ban KHCNMT Nguyễn Vinh Hà cho biết, trong tháng 7-2020, Ủy ban này đã tổ chức 2 đợt khảo sát về nội dung này tại 14 tỉnh, thành phố tiêu biểu cho các khu vực Bắc Trung bộ; duyên hải Miền Trung; Nam Trung bộ; Đồng bằng sông Cửu Long và Tây Bắc.

Đoàn khảo sát đã nhận thấy một số đặc điểm rất đáng lưu ý. Theo dự báo của Bộ NN-PTNT, trong khoảng 20 - 30 năm tới thì nhiều tỉnh sẽ thiếu nước nghiêm trọng, đặc biệt là cho sản xuất nông nghiệp. Ví dụ như tại tỉnh Nghệ An, hiện có 1.061 hồ chứa lớn, nhỏ với tổng dung tích 537 triệu m3 nhưng mới chỉ đảm nhiệm được 55% diện tích tưới. Tại tỉnh Thanh Hóa, có 610 hồ chứa thủy lợi, trong đó có hồ chứa lớn như Cửa Đạt, dung tích 793,7 triệu m3 nhưng chỉ đáp ứng được 70% diện tích tưới (86,8 ngàn ha); hoặc tại tỉnh Hà Tĩnh với hệ thống thủy lợi Ngàn Trươi - Cẩm Trang mới đưa vào hoạt động, cấp nước tưới cho trên 32.000 ha cũng có kế hoạch mở rộng hệ thống kênh dẫn để tăng cường diện cấp nước.

Riêng với các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long, hệ thống thủy lợi được đầu tư đồng bộ bảo đảm điều tiết nước của sông Tiền, sông Hậu qua hệ thống cống, trạm bơm và mạng lưới kênh dẫn đã phục vụ tốt cho cấp nước sinh hoạt, công nghiệp, sản xuất lúa và cây ăn trái nhiều năm qua. Tuy nhiên, thời gian gần đây, lượng mưa ít, lũ về chậm, mực nước lòng sông thấp nên lượng nước không đủ cho sinh hoạt, sản xuất và tưới cho cây trồng.

Đợt hạn năm 2019 - 2020, mặn vào sâu tới đến 135km (sông Vàm cỏ tây, huyện Mộc Hóa, Long An), nồng độ mặn cao đến 18%o (huyện Ba Tri, Giồng Trôm, Bến Tre) đã gây thiệt hại trên 1.600 tỷ đồng; tại tỉnh Kiên Giang cũng có 1.500 ha bị nhiễm mặn.

“Các vấn đề này cần được nghiên cứu khoa học và dựa trên cơ sở quy hoạch tốt hệ thống thủy lợi cho 20 – 30 năm tới”, đại diện cơ quan thẩm tra nhấn mạnh.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban KHCNMT Nguyễn Vinh Hà báo cáo kết quả khảo sát tại hội nghị

Liên quan đến quản lý an toàn hồ, đập, Phó Chủ nhiệm Ủy ban KHCNMT đặc biệt lưu ý đến tình trạng đập, hồ chứa quan trọng, hồ chứa nước lớn có thì độ an toàn cao do được kiểm soát tốt từ khâu xây dựng, có quy trình vận hành, có tổ chức quản lý đủ điều kiện, được duy tu, bảo dưỡng thường xuyên. Song những đập, hồ chứa nước vừa và nhỏ có nguy cơ mất an toàn cao do bị hư hỏng, xuống cấp. Nhiều hồ, đập được xây dựng cách đây 30 – 50 năm điều kiện thiết kế, thi công còn hạn chế, chủ yếu là đập đất nên khả năng mất an toàn cao. Nhiều hồ, đập không có quy trình vận hành khi thiết kế; không được kiểm định trước mùa mưa lũ; không có trang thiết bị quan trắc, giám sát an toàn.

Mặc dù các tỉnh đều quan tâm bố trí nguồn vốn để duy tu bảo dưỡng công trình nhưng do số lượng hồ, đập bị hư hỏng lớn nên vẫn có một số lượng hồ đập lớn hư hỏng nghiêm trọng chưa được sửa chữa, không bảo đảm an toàn trong mùa mưa lũ. Ví dụ, ở Thanh Hóa còn 50% hồ xuống cấp cần phải tu sửa, trong đó có 90 hồ trong tình trạng hư hỏng nặng, 78 hồ chứa mất an toàn; Hà Tĩnh có 90 hồ hư hỏng, xuống cấp, 57 hồ có nguy cơ mất an toàn cao; Hòa Bình 544 hồ chứa có 192 hồ hư hỏng xuống cấp…

ANH PHƯƠNG