Nhiều hợp tác xã vẫn chưa 'lột xác'
Khoảng 60% các hợp tác xã nông nghiệp đang gặp khó khăn, hoạt động cầm chừng trong đó một số đã bất động do không có nguồn thu và chưa chủ động trong việc phát triển các dịch vụ là thực trạng không chỉ ở huyện Quốc Oai, TP Hà Nội mà còn chung của nhiều địa phương tại miền Bắc.
Thành viên HTX Cấn Hạ cân thóc tươi để bán.
Đã 7 năm thực hiện theo Luật Hợp tác xã (HTX) mới 2012, bề ngoài tất cả các HTX đều là kiểu mới nhưng thực tế không hẳn như vậy. Quốc Oai có 72 HTX thì trong đó có 50 HTX nông nghiệp. Nhìn chung đều là những HTX toàn thôn hay toàn xã, với số lượng thành viên đông cả trăm, cả ngàn người nhưng lợi ích để xã viên gắn bó lại rất chung chung.
Trước đây các HTX này phụ thuộc vào các nguồn thu chính thứ nhất là được giao quỹ đất để đấu thầu nhưng từ năm 2013 diện tích này được giao UBND xã quản lý. Thứ hai là được thầu điện để làm dịch vụ nhưng giờ không còn nữa. Thứ ba là dịch vụ thủy lợi cũng phải bàn giao lại cho công ty thủy lợi quản lý.
Thực chất sau khi chuyển đổi theo Luật mới, hoạt động của HTX mang tính chất doanh nghiệp nhiều hơn, ngoài các dịch vụ đồng điền như trước đây còn phải mở rộng nhiều dịch mới nhưng lại bản thân đội ngũ quản trị lại bị động trong việc này. Bởi thế mà năm 2018 tổng doanh thu của các HTX nông nghiệp trên địa bàn Quốc Oai chỉ đạt 20,1 tỉ đồng, tổng lãi 2,7 tỉ, thu nhập bình quân của cán bộ khoảng 1 triệu/tháng, có ít nhất 3 HTX đang chờ phá sản.
Đơn cử như xã Cấn Hữu có 3 HTX thì Cấn Hạ đã hai vụ nay mất vai trò hoàn toàn do bộ máy quản trị bị dân bãi nhiệm, không có ai chỉ đạo sản xuất. Kênh mương hỏng hóc không người sửa, nước nôi bơm lên tràn lan ai tranh được thì tranh không lại chảy xuống mương, máng, dự tính dự báo sâu bệnh không có nên kẻ phun đúng lứa, kẻ phun trượt. Vụ vừa qua, một số hộ vì sâu bệnh, chuột bọ phá hoại quá, năng suất chỉ đạt 20-30kg/sào nên không thu hoạch nữa mà để mặc cho chủ máy gặt được bao nhiêu thì lấy bấy nhiêu.
HTX Thái Thượng Khê cũng yếu kém tương tự, mấy lần định tuyên bố phá sản nhưng dân chưa đồng ý nên vẫn phải cố lay lắt duy trì. Chỉ còn HTX Cấn Thượng là mạnh nhất, tuy nhiên có trên 1.000 hộ dân giờ cũng chỉ còn có khoảng 400 thành viên nhờ không phải đóng góp 100.000-200.000đ/người như ở các nơi do quỹ thầu hoa ngư (một vụ cấy, một vụ nước ngập cá vào tự do, cuối năm thì thu hoạch) ở đồng ngoài đê mỗi năm thu được 360 triệu đã tạm đủ...
Làm ruộng thu nhập thấp lại không có HTX đứng ra đảm bảo những dịch vụ tối thiểu nên vụ mùa vừa rồi Quốc Oai có khoảng trên dưới 1.000 ha bỏ trắng trên tổng diện tích lúa 5.000 ha. Những diện tích bỏ trắng này HTX không thu được một đồng nào cho những dịch vụ như bảo vệ đồng điền, dẫn nước… nên hoạt động ngày một khó khăn. HTX hoạt động yếu lại khiến cho nông dân ngày càng chán ruộng, dự báo thời gian tới, tốc độ bỏ sẽ mỗi lúc một tăng.
Chị Nguyễn Thị Sắc, Phó trưởng Phòng Kinh tế huyện cho biết: Quốc Oai nằm ở cuối nguồn nước trong khi đó xí nghiệp thủy lợi không đủ người, đủ lực để vận hành hệ thống công trình từ đầu kênh cấp ba đến ruộng. Mương máng không được nạo vét, hư hỏng không được sửa chữa, người dẫn nước không có, công nhân chỉ hoạt động theo giờ hành chính nên thủy lợi mỗi lúc một khó khăn…
Mục tiêu của huyện sắp tới sẽ tập trung củng cố nâng cao hoạt động của các HTX hiện có, giải thể các HTX hoạt động kém hiệu quả và giao UBND xã, thị trấn xây dựng lộ trình thành lập lại theo hướng gọn nhẹ, hiệu quả.
Tổ chức đào tạo bồi dưỡng năng lực quản lý cho các thành viên hội đồng quản trị, kế toán, hỗ trợ các hoạt động xúc tiến thương mại và liên kết trong sản xuất. 100% HTX phải thực hiện đủ 5 khâu dịch vụ thủy lợi nội đồng, vật tư nông nghiệp, giống, bảo vệ thực vật, bảo vệ đồng điền ngoài ra có thể nghiên cứu đảm nhận quản lý, khai thác thêm một số dịch vụ công ích khác.
Địa phương cũng sẽ hỗ trợ 2-3 HTX làm điểm thực hiện việc thuê lại đất nông nghiệp của thành viên để sản xuất tập trung hoặc tích tụ cho các tổ chức, cá nhân thuê lại đất để sản xuất…
