Nhiều doanh nghiệp khốn đốn vì bỗng dưng bị truy thu tiền thuê đất hàng tỷ đồng

Công ty Tư vấn khảo sát và Xây dựng số 4 khốn đốn vì bỗng dưng bị truy thu tiền thuê đất gần 852 triệu đồng.

Điêu đứng vì bị truy thu tiền tỷ thuê đất

Năm 2002, Công ty Cổ phần Tư vấn khảo sát và xây dựng số 4 (Công ty) có trụ sở tại TP Quảng Ngãi ký hợp đồng thuê đất số 41/HĐ-ĐC với Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi, với thời hạn thuê là 30 năm. Đến năm 2009, Công ty được UBND tỉnh Quảng Ngãi ký lại hợp đồng thuê đất số 120/HĐ-TĐ về việc thay đổi lại đơn giá cho thuê. Với diện tích thuê 2.650m2, mỗi năm, đơn vị này đóng tiền thuê đất hơn 34 triệu đồng.

Tuy nhiên, đến tháng 2-2019, Công ty nhận được thông báo của Chi cục thuế TP Quảng Ngãi về việc nộp tiền thuê đất tăng thêm từ năm 2012 đến 2018 với số tiền gần 852 triệu đồng. Bỗng dưng bị truy thu tiền thuê đất gần tỷ đồng khiến doanh nghiệp này điêu đứng. Vì không có khả năng thanh toán, đơn vị này đã “gõ cửa” các ngành chức năng tỉnh Quảng Ngãi đề nghị giải quyết, hỗ trợ. Tuy nhiên, các phản hồi nhận được là yêu cầu đơn vị thanh toán số tiền truy thu.

Ông Hồ Trùng Dương, Giám đốc Công ty Cổ phần Tư vấn khảo sát và xây dựng số 4 cho biết, là doanh nghiệp nhỏ, vốn điều lệ chỉ vỏn vẹn 4,9 tỷ đồng, hằng năm công ty đã hạch toán khoản thuế đất vào kết quả sản xuất kinh doanh. Lợi nhuận được trích nộp thuế thu nhập doanh nghiệp cho nhà nước, chi trả cổ tức nay bị truy thu lại khiến công ty không có khả năng thanh toán.

“Chúng tôi đã hạch toán tất cả hằng năm, các khoản thuế thu nhập, cổ tức cho cổ đông, quỹ phúc lợi. Nay bị truy thu gần cả tỷ đồng thì làm sao thu hồi những khoản thuế, khoản chi từ nhiều năm trước. Doanh nghiệp nhỏ, vốn ít mà bị truy thu gần tiền tỷ chúng tôi không có khả năng chi trả, cũng như không thể hạch toán kinh doanh lại các năm trước”, ông Dương bức xúc.

Theo hợp đồng giữa Công ty Cổ phần Cơ khí và Xây lắp An Ngãi với Sở Tài nguyên và Môi trường, công ty này thuê hơn 1.000m2 làm trụ sở, văn phòng điều hành. Mỗi năm, doanh nghiệp này đóng hơn 35 triệu đồng tiền thuê đất theo thông báo của ngành thuế Quảng Ngãi. Tuy nhiên, từ đầu năm 2019, đơn vị này cũng nằm trong diện bị truy thu tiền thuê đất trong khoảng thời gian gần 19 năm với số tiền vài trăm triệu đồng.

“Chúng tôi vẫn đóng tiền thuê đất hằng năm theo yêu cầu của chi cục thuế. Họ thông báo sao thì mình nộp vậy thôi. Giờ nằm trong diện truy thu thêm tiền thuê đất thì tôi không biết được”, ông Phạm Văn Hoàng, Giám đốc Công Ty Cổ phần Cơ khí và Xây lắp An Ngãi thắc mắc.

Nguy cơ thất thoát thu ngân sách hàng chục tỷ đồng

Theo Nghị định 46 của Chính phủ, đơn giá thuê đất trả tiền hằng năm của các tổ chức, dự án sẽ được ổn định giá trong 5 năm. Hết thời hạn 5 năm, Cục trưởng Cục thuế điều chỉnh lại đơn giá thuê đất để doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ tài chính. Sở Tài nguyên và Môi trường, Cục Thuế phải rà soát thông tin, vị trí, diện tích và ký phụ lục hợp đồng thuê đất với tổ chức, cá nhân, ổn định giá cho thời gian tiếp theo. Tuy nhiên, trong thời gian dài hàng trăm doanh nghiệp ở Quảng Ngãi không làm các thủ tục điều chỉnh đơn giá thuê đất mới.

Theo thống kê của Cục Thuế tỉnh Quảng Ngãi, toàn tỉnh có 238 thửa đất của 114 cơ quan đơn vị, doanh nghiệp thuê đất hết thời gian ổn định đơn giá thuê đất nhưng chưa được ký hợp đồng, chưa xác định lại đơn giá mới. Trong số 238 thửa đất, nhiều đơn vị, doanh nghiệp hết thời hạn ổn định giá nhiều năm liền, buộc phải truy thu thêm tiền thuê đất theo giá mới từ 5 đến 10 năm như Công ty Cơ khí và Xây lắp An Ngãi, Viễn thông Quảng Ngãi, Công ty khai thác vật liệu Miền Trung. Bên cạnh đó, nhiều đơn vị bị truy thu tiền thuê đất với diện tích đất thuê hàng chục ha như Công ty 706, Công ty Đường Quảng Ngãi 7ha, Công ty Thủy điện Đakring 10ha, Công ty Nông sản thực phẩm Quảng Ngãi hơn 20ha, Licogi Quảng Ngãi, Công ty Phú Điền, NBB,…

Số tiền truy thu thuê đất của nhà đầu tư, cơ quan, doanh nghiệp từ vài trăm triệu đến gần tỷ đồng, như Công ty Cổ phần Lương thực Quảng Ngãi 150 triệu đồng, Chi nhánh Viettel Quảng Ngãi gần 400 triệu đồng, Viễn thông Quảng Ngãi 819 triệu đồng,…

Đối với các nhà đầu tư, tổ chức thuê đất với diện tích lớn ở các khu kinh tế, khu công nghiệp, việc truy thu tiền đất nhiều năm liền gây rủi ro rất lớn.

Bà Nguyễn Thị Thanh Thủy, đại diện Công ty Xây dựng công trình Quảng Ngãi cho biết, hằng năm đơn vị đóng tiền thuê đất 157 triệu đồng theo thông báo của ngành thuế. “Chúng tôi thực hiện nghĩa vụ hằng năm giờ đơn vị bị truy thu tiền thêm mình cũng không hiểu vì sao”, bà Thủy băn khoăn.

Giá thuê đất tăng hằng năm, diện tích các công trình dự án lớn, vị trí đắc địa thì đơn giá thuê đất càng cao. Hàng trăm tổ chức, doanh nghiệp thuê đất không được xác định đơn giá mới gây thất thoát nguồn thu ngân sách nhà nước. Mỗi doanh nghiệp truy thu hàng trăm triệu đồng, số tiền thất thoát của nhà nước nhiều năm qua lên đến hàng chục tỷ đồng. Đối với nhiều doanh nghiệp sau thời gian thực hiện dự án dừng hoạt động và chuyển đi nơi khác, giải thể thì khó có thể truy thu số tiền thuê đất phát sinh theo khung giá mới.

Ông N.Q, một Nhà đầu tư trong lĩnh vực hạ tầng cho rằng, khi có điều chỉnh về đơn giá thuê đất thì cơ quan quản lý phải thông tin kịp thời cho tổ chức, đơn vị thuê đất để bổ sung, đóng phí kịp thời. Việc truy thu tiền thuê đất khiến nhiều doanh nghiệp không kịp trở tay, “xoay tiền” để nộp cho ngành thuế khiến doanh nghiệp, nhà đầu tư khốn khó. “Những nhà đầu tư thuê đất làm hạ tầng thì diện tích thuê tính bằng héc-ta. Nếu truy thu tiền tỷ thì làm sao trả trong thời gian ngắn. Doanh nghiệp thì lo làm ăn chứ làm sao biết được các quy định thay đổi như vậy. Cái này là đẩy rủi ro về phía doanh nghiệp, làm khổ cho đơn vị thuê đất”, ông Q. thẳng thắn.

Vô trách nhiệm trong điều hành, quản lý gây thất thoát ngân sách nhà nước, rủi ro cho nhà đầu tư, doanh nghiệp. Tùy theo quy mô nếu diện tích đất thuê lớn, số tiền truy thu nhiều thì ảnh hưởng đến dòng tiền của doanh nghiệp. “Công ty cổ phần thì doanh thu trừ các chi phí, thuế thu nhập doanh nghiệp, còn lại là lợi nhuận và chia cổ tức. Tắc trách của ngành chức năng sẽ đẩy phần rủi ro cho nhà đầu tư rất nhiều. Số tiền truy thu hàng tỷ đồng ảnh hưởng đến dòng tiền, nguồn đầu tư tái sản xuất của doanh nghiệp”, đại diện nhà đầu tư phân tích.

Chưa xác định được trách nhiệm

Ông Võ Hùng, Phó Cục trưởng Cục thuế Quảng Ngãi cho biết, hằng năm cơ quan thuế rà soát và có văn bản đề nghị Sở Tài nguyên và Môi trường xác định các trường hợp hết hạn ổn định giá đất, thông tin địa chính để ngành thuế có cơ sở điều chỉnh giá thuê đất. Tuy nhiên công tác phối hợp giữa các sở ngành không hiệu quả.

“Vụ việc kéo dài lâu, gây bức xúc, ảnh hưởng đến công tác thuế, không minh bạch, không kịp thời. Truy thu thì doanh nghiệp phải chịu. Thất thu thuế kéo dài nhiều năm. Truy thu rất khó vì số tiền lớn sau khi điều chỉnh giá đất. Điều này ảnh hưởng đến nghĩa vụ tài chính của nhà đầu tư vào tỉnh”, ông Võ Hùng khẳng định.

Là cơ quan trực tiếp ký hợp đồng thuê đất với các tổ chức, doanh nghiệp nhưng Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi không rà soát, thông tin kịp thời để điều chỉnh thuê đất theo quy định. Ông Đỗ Minh Hải, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi thừa nhận, công tác quản lý, điều hành còn yếu nên xảy ra tình trạng truy thu tiền đất nhiều năm liền.

“Khối lượng công việc, hồ sơ nhiều nhưng việc ứng dụng công nghệ thông tin, quản lý yếu kém đã gây thất thoát nguồn thu của tỉnh, ảnh hưởng đến doanh nghiệp, nhà đầu tư. Chúng tôi đang khẩn trương rà soát lại và thực hiện ký lại phụ lục hợp đồng cho các đơn vị thuê đất. Đúng là có nhiều thiếu sót, chậm trễ trong chuyện này”, ông Đỗ Minh Hải thừa nhận.

Để vụ việc kéo dài hàng chục năm, ngân sách nhà nước thất thu, hàng trăm doanh nghiệp chịu ảnh hưởng, gây bất an cho nhà đầu tư nhưng cho đến nay chưa sở ngành, cá nhân nào chịu trách nhiệm.

“Nếu doanh nghiệp trốn thuế hay chủ trương chính sách khúc mắc thì xác định đúng sai là chuyện khác. Còn cái này chúng tôi thực hiện đúng mà giờ truy thu thêm nhiều năm kéo dài thì phải xem lại trách nhiệm của cơ quan quản lý. Phải xác định rõ là lỗi của ngành nào, lĩnh vực nào chứ không thể để doanh nghiệp gánh mãi. Tất cả chi phí đưa vào giá thành thì cuối cùng vẫn là người dân gánh hết”, đại diện doanh nghiệp khẳng định.

Cải cách hành chính là khâu đột phá được tỉnh Quảng Ngãi xác định và thực hiện trong nhiều năm qua. Tuy nhiên, sự điều hành yếu kém, tắc trách của ngành chức năng đã làm cho cơ quan, doanh nghiệp điêu đứng, để lại nhiều hệ lụy như thất thu ngân sách nhà nước, và khiến nhà đầu tư lao đao. Trong khi đó, các ngành chức năng thì vẫn “đổ lỗi lẫn nhau” với lý do chưa xác định trách nhiệm để xử lý sai phạm trong quản lý.

ĐÔNG HUYỀN