Nhiều điểm mới có lợi cho người từng bị kết án tái hòa nhập cộng đồng
'Với 5 điểm đổi mới cơ bản trên chế định xóa án tích trong Bộ luật Hình sự 2015, người có án tích đã được tạo thuận lợi rất nhiều để được xóa án tích, sớm hòa nhập hoàn toàn với cộng đồng, với xã hội' – Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật Hình sự Hành chính (Bộ Tư pháp) Lê Thị Vân Anh thông tin tại Hội nghị tập huấn các quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự, Bộ luật Hình sự năm 2015 và các văn bản về lý lịch tư pháp.
Lần đầu tiên quy định 5 trường hợp không bị coi là có án tích
Hội nghị do Sở Tư pháp TP Hà Nội tổ chức cho các cơ quan tiến hành tố tụng trên địa bàn thành phố. Theo đó một trong những đổi mới cơ bản của chế định xóa án tích là lần đầu tiên, BLHS của nước Cộng hòa XHCN Việt Nam quy định các trường hợp không bị coi là có án tích. Cụ thể, Điều 69, Điều 107 BLHS 2015 đã quy định 5 trường hợp sau không có án tích: Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi bị kết án; người từ đủ 16 đến dưới 18 tuổi bị kết án về tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng hoặc tội phạm rất nghiêm trọng do vô ý; người dưới 18 tuổi bị áp dụng biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng; người đã thành niên bị kết án do lỗi vô ý về tội ít nghiêm trọng, tội nghiêm trọng; người được miễn hình phạt.
“Với quy định mới này, chế định xóa án tích thể hiện sâu sắc tinh thần nhân đạo, việc xử lý hướng thiện trong chính sách hình sự của Đảng và Nhà nước ta, tạo thuận lợi cho mọi người dân được hòa nhập cộng đồng một cách nhanh nhất, hiệu quả nhất”, Phó Vụ trưởng Lê Thị Vân Anh cho biết.
Rút ngắn thời hạn xóa án tích
Cùng với điểm mới trong quy định về các trường hợp người bị kết án không bị coi là có án tích nêu trên, BLHS 2015 cũng đã có nhiều đổi mới về hình thức, thủ tục xóa án tích, về thời điểm tính thời hạn xóa án tích, về việc rút ngắn thời hạn để xóa án tích và quy định về việc xóa án tích đối với người dưới 18 tuổi.
Trong đó thời điểm tính thời hạn xóa án tích cho người có án tích cũng là một trong những quy định mới của BLHS 2015 thể hiện rất rõ chính sách nhân đạo của Đảng và Nhà nước đối với người có án tích.
Theo bà Lê Thị Vân Anh, nếu BLHS 1999 (được sửa đổi, bổ sung năm 2009) quy định thời điểm tính thời hạn để xóa án tích cho người bị kết án là: Kể từ ngày người đó chấp hành xong toàn bộ bản án của Tòa án (bao gồm hình phạt chính, hình phạt bổ sung và các quyết định khác của bản án như bồi thường thiệt hại (nếu có), án phí… thì mới bắt đầu được tính thời hạn để xóa án tích theo quy định tại Điều 64 BLHS năm 1999.
Tuy nhiên đến BLHS 2015, thời điểm tính thời hạn xóa án tích cho người bị kết án là kể từ ngày người đó chấp hành xong hình phạt chính hoặc hết thời gian thử thách án treo (Điều 70). Còn đối với hình phạt bổ sung hay các quyết định khác của bản án (như vấn đề bồi thường thiệt hại hoặc án phí…) thì người đó sẽ thực hiện trong thời hạn được tính để xóa án tích.
Không những đổi mới về thời điểm tính thời hạn xóa án tích mà thời hạn xóa án tích cho người có án tích của BLHS 2015 cũng đã được rút ngắn cơ bản.
Cụ thể, theo quy định của BLHS 1999 thì thời hạn xóa án tích là 1 năm đối với người bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù nhưng cho hưởng án treo; 3 năm trong trường hợp hình phạt tù đến 3 năm; 5 năm trong trường hợp phạt tù từ trên 3 năm đến 15 năm và 7 năm trong trường hợp hình phạt tù từ trên 15 năm.
Đến BLHS 2015 ngoài việc giữ nguyên thời hạn là 1 năm đối với người bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù nhưng cho hưởng án treo, còn với những trường hợp khác đều rút ngắn thời hạn xóa án tích. Cụ thể, đối với trường hợp bị phạt tù đến 5 năm thì thời hạn xóa án tích là 2 năm. Trường hợp bị phạt tù từ trên 5 năm đến 15 năm thì thời hạn xóa án tích là 3 năm và trường hợp bị phạt tù trên 15 năm, tù chung thân hoặc tử hình đã được giảm án thì thời hạn xóa án tích là 5 năm.
“Như vậy, thời hạn xóa án tích đối với người bị kết án đã được rút ngắn rất nhiều. Đặc biệt có những trường hợp người bị kết án có lợi ích nhân đôi khi vừa hưởng lợi ở quy định này vừa được hưởng lợi ở quy định kia”, Phó Vụ trưởng Lê Thị Vân Anh cho biết.