Nhiệt điện than và những vấn đề liên quan đến sức khỏe con người

Việt Nam hiện có 21 nhà máy nhiệt điện than đang hoạt động, với tổng công suất lắp đặt khoảng 14.310 MW. Ảnh internet.

Ảnh hưởng sức khỏe con người

Tọa đàm “Nhiệt điện than và vấn đề an ninh năng lượng, môi trường và sức khỏe con người” do Báo Đại biểu nhân dân tổ chức ngày 16/11, ông Nghiêm Vũ Khải, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) đánh giá: Xu thế chung của thế giới về nhiệt điện than sẽ giảm và sẽ được thay thế bằng các loại năng lượng khác. Tuy nhiên, dựa trên thực tiễn nhu cầu về năng lượng than ở Việt Nam từ 10 – 15 năm nữa vẫn sẽ tăng.

Ông Khải thông tin, ở Việt Nam, hiện có trên 20 nhà máy nhiệt điện công suất 14.000 MW và đến năm 2030 sẽ tăng lên 65 nhà máy, tương đương 400.000 MW. Tính sơ bộ 1.000 MG điện tiêu thụ từ 3 đến 3,5 triệu tấn than, trong đó lượng xỉ than chiếm 1/3. “Đến năm 2030 chúng ta sẽ sản xuất bao nhiêu điện, dùng bao nhiêu than và xử lí bao nhiêu tấn xỉ than. Dư luận cũng có những ý kiến khác nhau về vấn đề nhiệt điện than nhưng nhu cầu về than, nhu cầu về năng lượng nhất định phải có”, ông Khải cho biết.

Tuy nhiên, vấn đề lo ngại đối với nhiệt điện than là khói và vấn đề xỉ than ảnh hưởng đến sức khỏe con người bởi bụi ở trong khói và bụi trong xỉ than chứa rất nhiều bụi độc, đặc biệt là loại bụi siêu nhỏ. Ông Nguyễn Trọng An, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Đào tạo Phát triển Cộng đồng (RTCCD) cho biết: Tổ chức Y tế Thế giới cho rằng, chỉ cần 10 hạt bụi loại siêu nhỏ, tức kích thước chỉ bằng 1/30 sợi tóc này có trong 1m3 không khí trong vòng 24 giờ là ngưỡng, quá ngưỡng đó là nguy hiểm. Vì bụi này gây ra rất nhiều loại bệnh thông qua sự tiếp xúc, đặc biệt nó nhỏ quá nên sẽ chui qua cuống phổi, phế quản, tiểu phế quản vào phế nang gây ra rất nhiều bệnh như huyết áp, tim mạch, viêm phổi tắc nghẽn, hen, nhồi máu cơ tim, và kể cả bệnh về tâm thần thần kinh, giảm trí nhớ. Và gần đây một báo cáo đưa ra là vấn đề thai chết lưu và quái thai ở trẻ em cũng do các loại bụi.

Ông An cũng đưa ra bài toán: “Chúng ta nói giá nhiệt điện than rẻ, nhiệt điện mặt trời, thủy điện bằng sóng, gió điện giá đắt hơn. Nhưng nếu tính vào mỗi năm chúng ta phải chi cho việc điều trị 135.000 ca ung thư thôi chưa nói viêm phổi tắc nghẽn, huyết áp, đột quỵ,.. và gần 75.000 người chết với nhiều nguyên nhân về thức ăn, thực phẩm nhưng một trong những nguyên nhân đó là do khói bụi từ nhiệt điện than, từ giao thông và những vấn đề khác”.

Ông An cũng thông tin thêm, theo nghiên cứu của các chuyên gia quốc tế về gánh nặng bệnh tật do nhiệt điện than ở Đông Nam Á, đặc biệt là Quy hoạch Điện VII ở Việt Nam được công bố vào tháng 1/2017, thì số ca tử vong sớm ở Việt Nam do ô nhiễm nhiệt điện than sẽ tăng từ 4.300 ca năm 2011 lên đến 15.700 ca năm 2030. Đây là một tài liệu có uy tín được công bố vào tháng 1/2017.

Theo ông An, thực tế tại Việt Nam chưa có những nghiên cứu đánh giá về vấn đề sản xuất nhiệt điện than ảnh hướng sức khỏe như thế nào đến con người. Nhưng theo báo cáo của trạm y tế xã Hải Hà (Tĩnh Gia - Thanh Hóa) cạnh nhà máy nhiệt điện Nghi Sơn toàn bộ xã và những người dân sinh sống cách cột khói 200 mét từ 18 - 20 km xung quanh thì số người tử vong do ung thư phổi, gan, ung thư dạ dày của xã chiếm số lượng cao nhất trong tổng số những cái bệnh tật người chết hàng năm.

Người dân mắc các bệnh như đột quỵ, các bệnh về phổi tâm thần những năm gần đây trong xã cũng tăng cao. Số ca tử vong do ung thư của xã Hải Hà trong 5 năm liền từ 2013 – 2017 tăng từ 8 - 15 ca/năm, chiếm 30% - 40% trong tổng số chết chung. Đặc biệt, bắt đầu từ năm 2014 số ca tử vong do ung thư tăng vọt, chiếm gần 45%, tức là trong một năm có 15 người chết do ung thư phổi, gan, dạ dày trong tổng số từ 34 đến 55 người chết của xã. Bên cạnh đó, người dân ở xã rất đông bệnh nhân về tâm thần, nghễnh ngãng và các vấn đề sức khỏe khác tăng cao. “Cho nên, chúng ta phải tính toán kỹ lưỡng an ninh năng lượng vẫn phải đặt vấn đề an toàn là đầu tiên, sức khỏe là đầu tiên, sự sống còn đầu tiên, con người phải sống khỏe mạnh và phát triển”, ông An nhấn mạnh.

Vấn đề ở khâu vận hành

Trước những thông tin về ô nhiễm nhiệt điện than ảnh hưởng đến sức khỏe con người, ông Trương Duy Nghĩa, Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật Nhiệt Việt Nam cho rằng, làm bất kỳ sản xuất công nghiệp gì cũng gây ô nhiễm, vấn đề phải xem xử lý ô nhiễm như thế nào. “Tôi cho rằng, trong các loại hình nhà máy công nghiệp sử dụng than thì nhiệt điện than là một trong những nhà máy có công nghệ sử dụng công nghệ xử lý tro sỉ tốt nhất. Hiện không có nhà máy nhiệt điện nào của chúng ta là không có lọc bụi tĩnh điện”, ông Nghĩa nhấn mạnh.

Từ những ý kiến của ông Nghĩa, ông Ngô Đức Lâm, Chuyên gia năng lượng thông tin: Hiện nay, trong Tổng sơ đồ điện VII, riêng về vấn đề môi trường là 3,4 tỉ đô la cho năm 2030, trong đó chưa kể đến chi phí đền bù cho y tế, còn đền bù cho nông nghiệp, đền bù cho các công trình xây dựng. Bên cạnh đó, công nghệ lọc bụi của các nhà máy nhiệt điện thì đảm bảo, nhưng khi xây dựng vận hành để đảm bảo tính kỷ luật theo công nghệ đó thì tốn kém, tính kỷ luật của con người kém.

Do đó, PGS.TS Bùi Thị An, Viện trưởng Viện Tài nguyên môi trường và phát triển cộng đồng cho rằng, Quốc Hội, Chính phủ cần phải có đánh giá thẩm định, rõ ràng về việc nhiệt điện than ảnh hưởng như thế nào tới sức khỏe con người và môi trường.

Đỗ Hòa