Nhật - Ấn tập trận, gửi tín hiệu mạnh mẽ đến Trung Quốc

Các nhà phân tích cho biết cuộc tập trận chung giữa Hải quân Ấn Độ và lực lượng Phòng vệ biển Nhật Bản (JMSDF) vào cuối tuần trước cho thấy 2 nước đang tiến gần hơn để đối mặt với những gì họ cho là mối đe dọa từ Trung Quốc, South China Morning Post cho biết.

Cuộc tập trận chung giữa Ấn Độ và Nhật Bản không phải là hiếm, nhưng hoạt động mới nhất diễn ra trong bối cảnh cả hai đang căng thẳng với Trung Quốc.

Tàu chiến Ấn Độ và Nhật Bản trong cuộc tập trận chung. Ảnh: JMSDF.

Ấn Độ và Trung Quốc đang bị cuốn vào cuộc đối đầu dọc theo khu vực tranh chấp biên giới trên dãy Himalaya, nơi 20 binh sĩ Ấn Độ thiệt mạng trong cuộc ẩu đã với binh sĩ Trung Quốc. New Delhi và Bắc Kinh đều đổ lỗi cho nhau trong vụ ẩu đã.

Đại sứ Trung Quốc tại Ấn Độ Sun Weidong đổ lỗi cho quân đội Ấn Độ đã vượt qua đường kiểm soát thực tế. Đáp lại, Đại sứ Ấn Độ tại Trung Quốc, Vikram Misri cảnh báo về làn sóng và hậu quả trong quan hệ ngoại giao vì Bắc Kinh đang cố gắng thay đổi hiện trạng trên mặt đất.

Trong khi đó, Nhật Bản và Trung Quốc vướng vào cuộc chiến ngôn từ về động thái của Tokyo nhằm thay đổi tên quần đảo Senkaku đang tranh chấp mà Bắc Kinh gọi là Điếu Ngư.

Thái Bình Dương đang dậy sóng

Cuộc tập trận là dấu hiệu cho thấy cuộc cạnh tranh địa chính trị đang nóng lên ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Trong tháng này, Hải quân Mỹ đã thực hiện 3 cuộc tập trận ở biển Philippines và Biển Đông.

Hai trong số đó được thực hiện bởi 3 tàu sân bay USS Nimitz, USS Ronald Reagan và USS Theodore Roosevelt, cuộc tập trận thứ 3 đang được diễn ra với JMSDF.

ASEAN hôm 27/6 đã ban hành tuyên bố mà nhiều chuyên gia xem là một khẳng định mạnh mẽ chống lại các yêu sách của Trung Quốc trên Biển Đông, khi tuyên bố Công ước Liên hợp Quốc về Luật biển năm 1982 sẽ là cơ sở quyết định các yêu sách lãnh thổ trong khu vực.

Trong diễn biến khác liên quan đến tranh chấp chủ quyền quần đảo Senkaku/Điếu Ngư, Bộ Quốc phòng Nhật Bản đã thành lập một nhóm mới để thúc đẩy mối quan hệ hàng hải tốt hơn với Mỹ, Ấn Độ, Australia và Đông Nam Á.

Các nhà phân tích cho rằng việc Trung Quốc ngày càng hung hăng ở Biển Đông và biển Hoa Đông thúc đẩy Ấn Độ và Nhật Bản xích lại gần nhau hơn. Trong chuyến thăm Ấn Độ vào năm 2007, Thủ tướng Nhật Bản Zhinzo Abe kêu gọi xây dựng mối quan hệ hàng hải mạnh mẽ hơn giữa hai nước.

Kể từ đó, hai nước đã tăng cường hợp tác quân sự, tham gia các sự kiện chung như tập trận trên đất liền Dharma Guardian, cuộc tập trận trên không Shinyu Maitr và cuộc tập trận 3 bên Malabar với Mỹ.

Thủ tướng Abe và người đồng cấp Narendra Modi đã gặp nhau thường xuyên hơn. Nhà phân tích C Uday Bhaskar, một tình báo Hải quân Ấn Độ nghỉ hưu, hiện là Giám đốc Hiệp hội Nghiên cứu chính sách ở New Delhi, cho biết Trung Quốc đã lờ mờ nhận ra mối quan hệ này.

Tuy vậy, ông Bhaskar cho rằng trong khi Ấn Độ và Nhật Bản chia sẻ mối quan ngại về Trung Quốc, hai bên đều tỏ ra thận trọng về việc xây dựng mối quan hệ chiến lược an ninh mạnh mẽ hơn.

Rajiv Bhatia, cựu đại sứ Ấn Độ, cho biết cuộc tập trận hải quân báo hiệu cho Trung Quốc về nhu cầu ngoại giao hơn là gây hấn. Các tín hiệu không phải là sự leo thang xung đột, trên thực tế nó là lời nhắc nhở rằng việc gắn bó với các kênh ngoại giao sẽ là điều tốt nhất cho Trung Quốc.

Bộ tứ Mỹ, Ấn, Nhật và Australia

Một số nhà phân tích khác cho biết sự gia tăng hoạt động quân sự ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương liên quan đến bộ tứ được gọi là Quad, nhóm quân sự chiến lược không chính thức giữa Mỹ, Ấn Độ, Nhật Bản và Australia.

Sĩ quan và thủy thủ Nhật Bản vẫy tay chào tạm biệt các thủy thủ Ấn Độ sau khi kết thúc tập trận chung. Ảnh: JMSDF.

Trong tháng này, nhóm đã tổ chức hội nghị trực tuyến, trong đó Ấn Độ và Australia đã ký thỏa thuận hỗ trợ hậu cần, cho phép quân đội hai nước chia sẻ hậu cần tại các căn cứ của nhau.

Cựu đại sứ Bhatia, thành viên cao cấp tại nhóm cố vấn có trụ sở ở Mumbai, cho biết sự quyết đoán ngày càng tăng của Trung Quốc đã thúc đẩy QUAD gia tăng sức mạnh. Tín hiệu rõ ràng nhất là khi Trung Quốc càng gây rắc rối cho khu vực, các quốc gia bị ảnh hưởng, đặc biệt là QUAD buộc phải xích lại gần nhau hơn.

Ông Bhatia cho biết sự tăng cường hợp tác quân sự giữa quân đội 4 nước cho thấy điều đó. Tuy vậy, ông cho rằng QUAD cần phải làm nhiều hơn nữa, từ việc kết nối các quốc gia Đông Nam Á đến tiến hành các cuộc tập trận chung.

“Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương sẽ là chiến trường cạnh tranh chiến lược giữa Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Trung Quốc trong thập kỷ tới và hơn thế nữa. Trung Quốc dường như đã nhận thức được điều này trước các quốc gia khác trong khu vực”, nhà phân tích Bhaskar nói.

Ở New Delhi đang nhận ra rằng sức mạnh hàng hải sẽ là chìa khóa để chống lại sự quyết đoán đang gia tăng của Trung Quốc. Nhiều sĩ quan Hải quân Ấn Độ nghỉ hưu thúc dục chính phủ đẩy mạnh sự hiện diện trên biển.

“Sức mạnh hàng hải cung cấp một số tùy chọn nhất định để giảm bớt các chiến thuật leo thang xâm lược của Trung Quốc, cho dù liên quan đến Ấn Độ hay bất kỳ quốc gia nào khác ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Trung Quốc từ lâu đã lo lắng việc các cường quốc kiểm soát eo biển Malacca, tuyến vận tải biển đặc biệt quan trọng đối với kinh tế Trung Quốc”, nhà phân tích Bhaskar nói.

Trung Hiếu