Nhành hoa trên đường hướng thiện

Xuống xe của lực lượng CA vào nơi xét xử, Pả Tân hoang mang hụt bước nên loạng choạng gần ngã, tìm điểm bấu vịn khiến nhành hoa trong đôi tay vướng còng bỗng văng xuống vạt cỏ bên sân tòa. Pả Tân hoảng hốt. Trong giây lát ấy, chiến sĩ CA trẻ làm nhiệm vụ dẫn giải bị cáo vội bước đến nhặt nhành hoa, nâng nhẹ lên thổi lấy cọng cỏ khô vừa kịp bám vào. “Văng mạnh rứa mà không rụng bông mô hết hè!” - câu nói tếu khiến Pả Tân bớt lo lắng, đón lấy nhành hoa.

Pả Tân mang nhành hoa đến phiên tòa chờ tặng con gái.

Pả Tân người dân tộc Vân Kiều sinh sống tại vùng Lìa (Hướng Hóa, Quảng Trị). Dù chỉ mới 24 tuổi nhưng Pả Tân đã là bố của 2 đứa trẻ (bé gái 4 tuổi, bé trai 2 tuổi). Trước khi bị bắt về tội “Vận chuyển trái phép vật liệu nổ”, ông bố trẻ này chưa từng vi phạm pháp luật, ngày tháng cần mẫn trên nương trên rẫy lo cho vợ con. Chính vì thế, tin Pả Tân phạm tội khiến nhiều người ngỡ ngàng. Vào cuối tháng 8-2018, khi vụ án Pả Tân được TAND tỉnh Quảng Trị đưa ra xét xử, bà con dân bản đón xe vượt chặng đường hơn 100km từ vùng biên ải về dự khán rất đông. Vợ Pả Tân và 2 con nhỏ cũng có mặt. Trong vụ án của Pả Tân còn có Pả Thời (36 tuổi, trú vùng Lìa) và Nguyễn Văn Trị (47 tuổi, trú Gio Linh) nhưng bị truy tố về tội “Mua bán trái phép vật liệu nổ”. Làm bố khi mới thành niên nên con đầu Pả Thời nay cũng đã 18 tuổi, sau còn thêm 2 đứa nữa. Khác với Pả Tân, Pả Thời đang có tiền án. Cụ thể, vào tháng 10-2010, TAND tỉnh Quảng Trị tuyên phạt Thời 8 năm tù về tội “Mua bán trái phép chất ma túy”, chấp hành xong án và vừa trở về chưa lâu, chưa được xóa án tích. Còn Trị, năm 2016 bị tuyên án 9 tháng tù về tội “Gá bạc”, cũng chưa được xóa án tích. Quá trình cải tạo, cả Trị và Pả Thời đều hiểu nếu phạm tội mới khi còn tiền án sẽ chịu tình tiết tăng nặng.

Không nhiều “kinh nghiệm” như 2 đồng phạm, Pả Tân tỏ rõ sự lo lắng dù phiên tòa chưa diễn ra. Tân liên tục ngoái tìm ánh mắt người thân. Khi bắt gặp bước chân đứa con gái bé bỏng đang hướng về mình, Pả Tân đưa tay lên như muốn vẫy, muốn khoe món quà tặng con gái nhưng nửa chừng đã thả ngay xuống như sợ con thấy màu sáng chiếc còng mà ám ảnh. Một lần nữa, Pả Tân nhờ chiến sĩ CA mang nhành hoa đến tặng con gái nhỏ. Đứa bé hồn nhiên đón lấy rồi tung tăng ra khoe với đám trẻ nhỏ ngoài hiên tòa. Sự rạng rỡ của con khiến Pả Tân bật khóc. Pả Tân kể những ngày bị tạm giam nhớ con đến quay quắt ruột gan, cũng thương vợ phải một mình chèo chống cuộc sống nên rất hối hận. Nhiều đêm Pả Tân thức trắng, bao nhiêu hình ảnh cuộc sống giản dị cứ tìm về. Lại nhớ mỗi lần trên rẫy trở về, vợ chồng Pả Tân thường ngắt hoa rừng tặng con. Nghĩ đến đây, Pả Tân dốc lòng đan hoa từ những sợi dây nhựa để chờ ngày ra tòa làm quà cho con. Điều đó lý giải phần nào trong khi nhiều bị can đan hình tôm, cá thì Pả Tân lại chọn nhành hoa, vất vả, kỳ công hơn nhiều. Vì bàn tay quen lên rẫy đã chai sần, Pả Tân phải mất nhiều thời gian để uốn, nắn cho những bông hoa trở nên mềm mại, thanh thoát. Pả Tân cho biết, sau 5 ngày mới hoàn thành được quà tặng đặc biệt này. “Chỉ muốn con vui, và mong con thấy được gần hơn” - Pả Tân chùng giọng lại khi hình dung đến khung hình đang đối mặt.

Pả Tân khác hẳn các bị cáo với nhành hoa trên tay.

Tiếng chuông báo phiên xét xử bắt đầu. Pả Tân cũng như Pả Thời đều có trợ giúp viên pháp lý bào chữa miễn phí vì là người dân tộc thiểu số, hộ nghèo. Cả quá trình xét xử, cả hai đều tỏ rõ sự thành khẩn, ăn năn và nhiều lần khẩn cầu HĐXX giảm nhẹ hình phạt. Xét về nội dung vụ án cho thấy, Trị sau khi chấp hành xong án tội “Gá bạc” thì lên Hướng Hóa buôn bán mưu sinh thì gặp Pả Thời nên hỏi mua thuốc nổ. Hai bên cho số điện thoại để trao đổi. 1 tuần sau, Pả Thời lên rẫy làm thì phát hiện 1 quả bom còn lại sau chiến tranh. Nhớ lại lời đề nghị của người dưới xuôi, Pả Thời nổi tham. Trước hết, tự bản thân tháo bom lấy thuốc nổ, sau khi vượt qua quy trình vô cùng nguy hiểm, Pả Thời gọi ngay cho Trị để thỏa thuận giá cả 100 ngàn đồng/kg. Để tránh bị phát hiện, Pả Thời tìm thuê Pả Tân chở về xuôi với giá 20 ngàn đồng/kg. Nghĩ đến khoản tiền hơn 1,5 triệu đồng, khá lớn so với thu nhập của gia đình, Pả Tân đồng ý. Tuy nhiên, khi vừa đến điểm hẹn giao hàng thì cả 3 đối tượng bị CAX Hải Thái (H. Gio Linh) tuần tra bắt quả tang. Lúc đó là 23 giờ ngày 23-3-2018. Với tang vật phạm pháp số lượng lớn, các đối tượng phải chịu khung hình phạt cao từ 7 đến 15 năm tù, đặc biệt Pả Thời và Trị phải chịu tình tiết tăng nặng do tái phạm.

Tuy nhiên, các bị cáo đều có nhiều tình tiết giảm nhẹ, đặc biệt Pả Tân lần đầu phạm tội, vai trò thấp, thể hiện thành khẩn, ăn năn nên tòa tuyên 36 tháng tù. Đối với Pả Thời, lãnh 84 tháng tù; Trị 90 tháng tù. Một lần nữa, vụ án lại gợi đến điều nhức nhối liên quan đến tội phạm mua bán, vận chuyển vật liệu nổ xảy ra nhiều năm qua tại Quảng Trị mà rất nhiều đối tượng trong đó là người đồng bào thiểu số dính án, một phần do nhận thức hạn chế, phần do kinh tế khó khăn mà bất chấp. Điều đặc biệt, đa phần đều như Pả Tân, khi hỏi hành vi phạm tội có thể gây những hậu quả khôn lường, họ chỉ nghĩ đơn giản thuốc nổ dùng cho đánh cá, khai thác vàng, bản thân nếu bị bắt sẽ tù tội, còn lại những vấn đề nghiêm trọng như thuốc nổ rơi vào tay kẻ xấu, dã tâm, đối tượng có mục đích phá hoại... thì gần như không nghĩ đến. “Đến khi bị bắt, tôi mới nhận ra mình đã quá nông nổi” - lời chia sẻ thành tâm ấy khiến chúng tôi thêm cơ sở để tin vào nghị lực chuộc lỗi của Pả Tân, tích cực hướng thiện xây lại cuộc đời.

BẢO HÀ