Nhận diện kẻ bạo hành, xâm hại trẻ em: Sửa luật để trừng trị
Các hành vi xâm hại tình dục trẻ em cần có mức hình phạt thật nặng. Phải xem hành vi này là loại tội phạm đặc biệt nghiêm trọng với mức hình phạt thấp nhất trên 15 năm tù
Tình trạng xâm hại tình dục (XHTD) trẻ em gia tăng đến mức báo động ngoài nguyên nhân đạo đức xuống cấp còn do hệ thống pháp luật đang bị chậm hơn thực tiễn cuộc sống.
Cần có bộ phận chuyên trách
Chưa có lúc nào mà hành vi XHTD trẻ em được thông tin nhiều như thời gian gần đây. Có vẻ như bất cứ lúc nào, ở đâu, trẻ em cũng đã và đang đứng trước nguy cơ bị XHTD, trở thành đối tượng dễ bị tổn thương.
Thế nhưng, tiến độ xử lý các tin báo về tội phạm loại này lại khá chậm. Điển hình là vụ việc nguyên Phó Viện trưởng VKSND TP Đà Nẵng Nguyễn Hữu Linh. Dư luận sốt ruột đếm ngược từng ngày cơ quan tố tụng khởi tố ông Linh về tội "Dâm ô đối với người dưới 16 tuổi". Vẫn biết thận trọng trong việc xử lý tội phạm là cần thiết nhưng với hành vi khá rõ ràng của ông Linh mà mất đến 20 ngày sau, cơ quan tố tụng mới khởi tố thì quá chậm.
Quy trình xử lý đối với loại tội phạm XHTD hiện nay đã bộc lộ sự bất cập. Khi nhận tin báo tố giác tội phạm về XHTD, nhất là liên quan đến trẻ em, thì các cơ quan bảo vệ pháp luật vẫn áp dụng quy trình như những loại tội phạm khác. Án XHTD hầu hết thuộc trường hợp truy xét, ít có trường hợp bị bắt quả tang nên cơ quan tố tụng dè dặt, đôi khi thận trọng quá mức cần thiết. Trong khi đó, việc thu thập tinh dịch, mẫu ADN, giám định pháp y… cần phải tiến hành nhanh chóng, chạy đua với thời gian. Chưa kể, quy trình từ trình báo qua cơ quan công an đến khi giám định mất nhiều ngày.
Đối với người bị hại là trẻ em, việc trình báo với cơ quan chức năng hết sức khó khăn, nói gì đến việc thu thập, lưu giữ dấu vết để giúp cơ quan chức năng truy bắt hung thủ. Lấy lý do người bị hại khai báo không nhất quán, chứng cứ, dấu vết mờ, cơ quan tố tụng không dám khởi tố vụ án, khởi tố bị can khiến nhiều vụ XHTD trẻ em bị kéo dài, thậm chí không xử lý được kẻ biến thái.
Vì vậy, cần phải thay đổi quy trình, nhân sự tiếp nhận tin báo tố giác tội phạm XHTD, bởi loại tội này mang tính đặc thù. Cần thành lập bộ phận chuyên trách tiếp nhận tin báo tố giác tội phạm XHTD từ trung ương đến địa phương với nhân sự là đội ngũ bác sĩ tâm lý, bác sĩ chuyên khoa phụ sản, các nữ cảnh sát đã được đào tạo chuyên sâu về tâm lý trẻ em. Khi có tin báo tội phạm, bộ phận này sẽ trực tiếp tiếp nhận, xử lý thông tin ban đầu; thăm khám, giám định pháp y, thu thập dấu vết, vật chứng và kết luận có hay không dấu hiệu XHTD. Kết quả giải quyết của bộ phận này là căn cứ để cơ quan điều tra khởi tố vụ án, khởi tố bị can.
Bị cáo Hoàng Văn Tính bị tuyên phạt 10 năm tù về hành vi hiếp dâm trẻ em Ảnh: Di Lâm
Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng
Bộ Luật Hình sự (BLHS) 2015 so với BLHS 1999 đã có những thay đổi theo hướng tích cực hơn trong việc bảo vệ người bị XHTD, nhất là trẻ em. Tuy nhiên, nếu nhìn vào thực tiễn, các tội danh liên quan đến XHTD của BLHS 2015 vẫn chưa bao quát hết, một số hành vi tấn công tình dục vẫn còn bị bỏ ngỏ, chưa bị xem là tội phạm.
Cụ thể, hành vi quấy rối tình dục hiện nay vẫn mới dừng lại ở mức xử phạt hành chính từ 100.000 - 300.000 đồng. Một mức phạt quá nhẹ so với tính chất nguy hiểm của hành vi. Nhiều trường hợp, hành vi quấy rối tình dục bị xã hội lên án nhưng cơ quan chức năng không xử lý hình sự được vì vướng luật. Vì vậy, để không bỏ lọt các hành vi quấy rối tình dục, Quốc hội cần sửa BLHS hiện hành, đưa hành vi này là tội phạm. Đối với nhóm tội XHTD, BLHS cần tách ra thành một chương riêng, không cơ cấu chung với nhóm tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm như cấu trúc BLHS hiện hành.
Mặt khác, đối với các hành vi XHTD trẻ em, cần có mức hình phạt thật nặng. Phải xem hành vi này là loại tội phạm đặc biệt nghiêm trọng với mức hình phạt thấp nhất trên 15 năm tù. Theo BLHS 2015, một số tội XHTD trẻ em hiện nay có mức hình phạt khá thấp, thuộc trường hợp tội phạm ít nghiêm trọng. Quy định pháp luật nhẹ, khi xét xử có trường hợp lại áp dụng thêm tình tiết giảm nhẹ để cho hưởng án treo, không đủ sức răn đe, phòng ngừa tội phạm.
Trong lúc chờ Quốc hội sửa luật, các cơ quan tố tụng liên ngành ở trung ương hoặc ít nhất là TAND Tối cao cần ban hành văn bản hướng dẫn có tính chất quy phạm pháp luật (thông tư liên tịch, nghị quyết hội đồng thẩm phán) đối với loại tội phạm này cho phù hợp với quy định của BLHS 2015. Hiện nay, một số tội danh về XHTD vẫn được áp dụng các văn bản hướng dẫn từ năm 1998, không còn phù hợp với quan điểm, đường lối, khái niệm theo luật mới.
Ngoài việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, người và cơ quan tiến hành tố tụng cũng cần thực thi pháp luật nghiêm minh và kiên quyết. Mọi hành vi phạm pháp, dù là quan chức hay thường dân, dù giàu hay nghèo, đều phải chịu sự chế tài như nhau trong trường hợp vi phạm pháp luật giống nhau.
