Nhà tù không cai ngục

Tatiane và Viviane thoải mái trong phòng giam nhà tù

Nơi quyền tù nhân được tôn trọng

Nữ tù nhân Tatiane Correia de Lima được chuyển từ nhà tù trung tâm về phòng giam mới không nhận ra là mình đang ở tù hay đang sống ngoài đời. “Thật thú vị khi lại được soi gương lần nữa. Lần đầu tiên tôi không có cảm giác mình là tù nhân” - cô bộc bạch. Lima đang thụ án 12 năm tù. Brazil có dân số tù nhân đông thứ tư thế giới và các nhà tù thường xuyên bị phê phán về tình trạng tồi tệ, quá tải, là nơi diễn ra những cuộc chiến một mất một còn giữa các băng đảng.

Nhà tù mà Lima đang sống tách biệt khỏi những gì mà tuyệt đại đa số các tù nhân phải chịu đựng tại Brazil. Do Hội Bảo vệ và Trợ giúp tù nhân của thành phố Itáuna thuộc bang Minas Gerais điều hành, nhà tù thuộc hệ thống Apac tạo ra sự khác biệt về việc tôn trọng quyền và phẩm giá của tù nhân.

Khác biệt về chế độ ăn uống, sinh hoạt và an ninh giữa Apac và những nhà tù thông thường cũng là điều đáng bàn. Tại Apac, tù nhân cảm thấy mình được bảo vệ. Chính phủ Brazil cũng phải công nhận khuôn mẫu nhà tù này vừa an toàn, vừa nhân bản hơn mà chi phí điều hành cũng rẻ hơn.

Nhà tù đầu tiên của Apac khánh thành vào ngày 20/3/2018 tại thành phố Rondônia. Hiện nay đã có đến 49 nhà tù do Apac điều hành ra đời. Nhưng trước khi được chuyển đến Apac, các tù nhân phải được thử thách một thời gian trong nhà tù thông thường, phải có thái độ ăn năn hối cải và cam kết tuân thủ những chế độ nghiêm ngặt trong thời gian thụ án.

Tại Apac, không hề có cai ngục mang vũ khí. Mở cửa cho nhà báo vào tham quan khu giam tù nhân nữ cũng là… tù nhân! Rồi cũng chính tù nhân đưa khách vào tận buồng giam trông không khác gì căn phòng chung cư có giường nằm và trang trí đẹp mắt. Khách và tù nhân trò chuyện thoải mái giống như ở nhà. Sau đó khách được dẫn đến nơi tù nhân đang tham gia lao động sản xuất. Tù nhân làm việc giống như công nhân nhà máy. Không khí lao động cưỡng bức không thấy ở đây.

Sân chơi nhà tù Apac ghi thông điệp “Không có ai chạy trốn được tình yêu”

Tìm bạn tình trong nhà tù

Mô hình nhà tù Apac là sáng kiến của một tổ chức Cơ đốc giáo vào năm 1972, nay có thêm sự hợp tác và hỗ trợ của tổ chức phi chính phủ AVSI Foundation tại Ý thông qua chi nhánh AVSI Brazil và Hội trợ giúp tù nhân Brazil.

Có vài nữ tù nhân bị kết án chung thân vì những tội danh khác nhau nhưng đến Apac họ sống rất ôn hòa. “Tôi gần như đã quên số tù tại trại giam cũ” - Aguimara Patricia Silvia Campos, hiện là đại diện tù nhân nói. Campos từng ngồi tù 4 tháng tại nhà tù thông thường vì tội buôn lậu ma túy và tham gia băng đảng khi cảnh sát phát hiện được 26gr cocaine trong ngôi nhà cô sống với chồng cũ. “Tại nhà tù cũ, chúng tôi bị giam 20 người trong một căn phòng bẩn thỉu, phải ngủ trên nền xi măng trải chiếu. Thức ăn cũng khủng khiếp. Thân nhân thăm nuôi bị lục soát rất kỹ” - cô nhớ lại.

Hiện Lima vẫn chưa được hưởng nhiều ưu đãi trong tù do bản án chung thân nhưng cô đã đạt được một số tiến bộ. Tù nhân mới đến Apac đều bị cách ly một thời gian trong phòng để thử thách chứ không được thoải mái đi lại ngay. Sau đó, nếu đáp ứng được các qui định sẽ được hưởng chế độ thoáng hơn. Ví dụ, được ra bên ngoài nhà tù 1 lần một tuần. Tuy nhiên, dù đang ở trong 4 bức tường nhà tù, Lima vẫn kiếm được bạn trai.

Tại sân chơi nhà tù, có dòng chữ “Không có ai chạy trốn được tình yêu!”. Lima và Viviane Campos, 38 tuổi bắt đầu tìm bạn trai trong thành phố nhờ những lá thư tìm bạn do ban điều hành chuyển giúp. “Chúng tôi muốn tạo điều kiện tìm bạn tình cho tù nhân. Đây cũng là động lực giúp họ cải tạo tốt để sớm về nhà” - Eduardo Henrique Alves de Oliveira thuộc hội Brazilian Fraternity of Assistance to Convicts nói.

Theo Hảo Dũng -The Atluntic Unbound