Nhà thờ Tam Đảo: Điểm nhấn kiến trúc Tây Ban Nha giữa phố núi
'Hòn ngọc Đông Dương' Tam Đảo nằm trên độ cao chừng 1.000m so với mực nước biển được người Pháp phát hiện ra năm 1902. Nơi đây một ngày có bốn mùa luôn chuyển là điểm nghỉ dưỡng lý tưởng. Hiện lên giữa thung lũng đầy sương, ngôi nhà thờ hơn 80 năm tuổi cổ kính mang đậm nét kiến trúc Tây Ban Nha là điểm nhấn tuyệt vời thu hút du khách.
Theo các sử liệu ghi nhận, ngôi nhà thờ đầu tiên trên thung lũng này được xây dựng năm 1906 theo phong cách kiến trúc nhà sàn lợp lá và đến năm 1912 thì hoàn thành. Trong thời gian này hàng trăm ngôi biệt thự lớn nhỏ, đa phần của quan chức người Pháp được xây dựng. Các giám mục, linh mục Công giáo thời bấy giờ cũng xây những biệt thự ngôi nhà nhỏ xung quanh nhà thờ (nằm trên phần đất của khách sạn Công Đoàn và nhà khách Nữ Vương Hòa Bình ngày nay) làm nơi tĩnh tâm cho các linh mục tu sĩ.
Những năm 1930, số giáo dân ở Tam Đảo ước chừng khoảng trên 200 người nên tới năm 1936 giáo xứ Tam Đảo được thành lập và linh mục Erere Thành (người Tây Ban Nha) được chỉ định làm quản xứ Tam Đảo. Năm 1937, vị linh mục người Tây Ban Nha này đã cho xây dựng nhà thờ mới bằng đá kiên cố rộng 11m, dài 26m thay cho ngôi nhà thờ bằng gỗ xuống cấp sau hơn 20 năm sử dụng.
Thời chiến tranh, tháp nhà thờ bị phá hủy và nhà thờ được sử dụng vào nhiều mục đích khác nhau. Ngày 8 tháng 8 năm 2008, chính quyền tỉnh Vĩnh Phúc đã giao lại ngôi nhà thờ này cho giáo phận Bắc Ninh quản lý và sử dụng. Từ đó, nhà thờ được sửa sang và phục chế, đặc biệt là tháp được phục dựng, ngói cũng được lợp mới.
Nhìn tổng thể, nhà thờ Tam Đảo mang dáng dấp của lối kiến trúc Ba-rốc, phong cách kiến trúc nổi bật và chủ đạo tại Tây Ban Nha thời kỳ Phục Hưng. Những đường cong bán nguyệt (hình ovan) uốn lượn mềm mại và đều đặn như những đợt sóng. Cửa sổ nhà thờ được tạo nên từ những bức tranh kính đủ màu sắc là điểm nhấn độc đáo, vừa có tác dụng trang trí lại có tác dụng giữ nhiệt và phân phối ánh sáng cân đối trong lòng nhà thờ.
Cao trên 10m so với đường đi lại tọa lạc tại vị trí đắc địa có thể quan sát toàn Tam Đảo, sân nhà thờ luôn là điểm đến không thể bỏ qua mỗi khi du khách đặt chân tới Tam Đảo. Đây là điểm tham quan lý thú và là nơi thu hút rất đông các đôi uyên ương cũng như du khách tới chụp ảnh. Nhiều bạn trẻ nhận định, đến Tam Đảo mà không “check in” tại nhà thờ đá thì coi như chưa đến, chưa biết Tam Đảo.
Những khối đá đủ hình thù được liên kết vững chãi và tồn tại suốt hơn 80 năm qua mặc cho sự biến chuyển khắc nghiệt của thời tiết. Những lối đi phủ đầy rêu phong tôn thêm giá trị cho công trình kiến trúc tôn giáo nhiều thăng trầm này. Vẻ trầm mặc, nét cổ kính làm tăng thêm sự uy nghiêm cho ngôi thánh đường và đóng ấn biểu tượng của phố núi Tam Đảo.
Từ trước đến nay, nhiều du khách vẫn lầm tưởng rằng nhà thờ Tam Đảo do người Pháp xây dựng theo lối kiến trúc Pháp. Nhưng trên thực tế, ngôi nhà thờ này lại do một linh mục Tây Ban Nha xây dựng theo lối kiến trúc của Tây Ban Nha. Sau khi đến tham quan và khảo sát, kiến trúc sư nổi tiếng Salvador Perez Arroyo, sáng lập viên S-Design nhận định, nhà thờ Tam Đảo được xây dựng theo lối kiến trúc vùng phía bắc Tây Ban Nha.
Hiện nay, ông Salvador Perez Arroyo đang nghiên cứu và phục dựng lại nguyên trạng kiến trúc nhà thờ Tam Đảo ban đầu. Hy vọng rằng, với sự trợ giúp đắc lực của vị kiến trúc sư tài ba, trong một thời gian không xa du khách có thể chiêm ngưỡng trọn vẹn một công trình tôn giáo theo lối kiến trúc Tây Ban Nha như thủa ban đầu. Và lúc đó, nhà thờ Tam Đảo sẽ trở thành điểm dừng chân lý tưởng cho du khách thập phương tới thưởng ngoạn và nghỉ dưỡng.
