Nhà khoa học nữ và hành trình mang hạnh phúc cho đời

Những nghiên cứu dày công sức

Ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, nữ sinh Trần Vân Khánh đã mang ước mở lớn lên sẽ trở thành bác sĩ để nối tiếp truyền thống gia đình. Với kết quả học tập xuất sắc, Trần Vân Khánh đỗ ĐH Y Hà Nội. Sau khi tốt nghiệp, nữ bác sĩ trẻ về công tác tại Viện Công nghệ sinh học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. 4 năm làm việc ở đây, bác sĩ Trần Vân Khánh được tiếp cận với một số công việc nghiên cứu về sinh học phân tử trong y học, đặc biệt nghiên cứu về một số đột biến trong bệnh lý di truyền. Sau này, chị chuyển về Trường ĐH Y Hà Nội công tác và miệt mài với những công trình nghiên cứu mới.

PGS.TS.BS Trần Vân Khánh là Chủ nhiệm đề tài cấp Nhà nước về “Nghiên cứu xây dựng quy trình điều trị gen cho bệnh loạn dưỡng cơ Duchenne (KC04.06-11/15)”. Hướng nghiên cứu này đã thiết kế thành công và chứng minh hiệu quả của liệu pháp điều trị gen cho bệnh loạn dưỡng cơ Duchenne trên mô hình tế bào, là tiền đề quan trọng để tiến tới ứng dụng liệu pháp điều trị gen trên bệnh nhân. Đề tài đã được hội đồng Khoa học của Bộ Khoa học và Công nghệ đánh giá cao và nghiệm thu ở mức xuất sắc.

Từ thành công này, PGS.TS.BS Trần Vân Khánh tiếp tục ghi dấu ấn trong việc chẩn đoán trước sinh một số bệnh lý di truyền và người mang gen. Trong một gia đình có cha/mẹ mắc bệnh nan y; làm thế nào để họ sinh ra những đứa con khỏe mạnh, không mang gen bệnh là trăn trở của PGS Trần Vân Khánh. Đến nay, qua thực tế nghiên cứu và điều trị, đã có hơn 1.000 bệnh nhân cùng các thành viên gia đình được chẩn đoán bằng kỹ thuật gen, phát hiện người lành mang gen và đoán trước sinh. Với kết quả đã đạt được, bản đồ đột biến gen của các bệnh lý này trên bệnh nhân Việt Nam bước đầu được công bố.

PGS Trần Vân Khánh còn có nghiên cứu chẩn đoàn tiền làm tổ một số bệnh lý di truyền. Chị đã thực hành thành công một đề tài cấp nhà nước về “Xây dựng quy trình chẩn đoán trước làm tổ bằng kỹ thuật Microsatellite DNA để sàng lọc một số bệnh lý di truyền liên kết nhiễm sắc thể giới tính (KC04.17.11/15)”. Hướng nghiên cứu này nhằm mục đích xây dựng và hoàn thiện một quy trình kỹ thuật công nghệ cao trong hỗ trợ sinh sản. Đây là giai đoạn chẩn đoán sàng lọc sớm, đảm bảo hầu hết các trẻ sinh ra không mắc bệnh lý di truyền.

Đối với bệnh lý ung thư, PGS Trần Vân Khánh đã cùng các đồng nghiệp của mình đã thực hiện nhiều đề tài cấp Bộ, cấp Nhà nước về bệnh học phân tử trong ung thư như: Đánh giá sự hoạt hóa/ức chế quá trình sao chép gen và biểu hiện protein ứng dụng trong chẩn đoán sớm, theo dõi và tiên lượng một số loại hình ung thư; Xác định đột biến gen và đánh giá tính đáp ứng thuốc trong điều trị đích bệnh ung thư; Nghiên cứu đánh giá các gen nguy cơ với bệnh ung thư; Nghiên cứu nuôi cấy và hoạt hóa tế bào miễn dịch ứng dụng trong điều trị ung thư… Kết quả từ những nghiên cứu này đã hoàn thiện phương pháp và đề xuất một số marker chẩn đoán sớm ung thư như EGFR, HIP, AIDS…

Bên cạnh đó, chị còn có hướng nghiên cứu về tế bào gốc; Tổng hợp protetin tái tổ hợp ứng dụng trong dược liệu. Trong 10 năm trở lại đây, PGS Trần Vân Khánh đã chủ trì và tham gia thực hiện 29 đề tài cấp Nhà nước và cấp Bộ; công bố 170 bài báo khoa học trong và ngoài nước trong đó có 21 bài báo đăng trên tạp chí khoa học có uy tín trong nước. Ngoài ra, PGS Trần Vân Khánh đã hướng dẫn 15 nghiên cứu sinh (đã hướng dẫn thành công 9 Tiến sỹ) và đang hướng dẫn 6 luận án Tiến sỹ; đã hướng dẫn 10 Thạc sỹ và trên 20 khóa luận tốt nghiệp. Với những tâm huyết trong nghiên cứu khoa học của mình, PGS Trần Vân Khánh nhận được nhiều phần thưởng cao quý và sự ghi nhận xứng đáng như: Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ; Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Y tế; Bằng khen của Bộ Y tế; Bằng Lao động sáng tạo…

PGS.TS.BS Trần Vân Khánh: “Tôi mong muốn sẽ tiếp tục nghiên cứu khoa học và mở rộng nghiên cứu về những bệnh khác”. ẢNH: L.A

Cảm thông với từng số phận

Khi đam mê nghiên cứu khoa học, mang những kiến thức mình đã học và nghiên cứu áp dụng vào thực tiễn điều trị, PGS Trần Vân Khánh luôn cảm thấy đau đáu với nhiều số phận, nhiều cảnh đời. Mỗi bệnh nhân chị gặp mang một hoàn cảnh khác nhau và việc điều trị cho mỗi bệnh nhân luôn là một hành trình rất dài; có hành trình mang cái kết đầy niềm vui những cũng có không ít cái kết đầy nước mắt…

Từng điều trị cho hàng nghìn người bệnh nhưng trường hợp khiến chị nhớ nhất đó là một bệnh nhân đến từ tỉnh Lạng Sơn. Nữ bệnh nhân này bị bệnh liên quan đến di truyền gen. Khi qua Trung tâm thăm khám và xét nghiệm, PGS Trần Vân Khánh đã rất buồn khi buộc phải thông báo tình trạng bệnh cho người bệnh. Nữ bệnh nhân nghe dứt, chị thể hiện rõ nỗi run sợ và hoang mang về kết quả mình vừa nhận được.

Ban đầu, chị chọn phương cách im lặng, không chia sẻ với chồng vì lo chồng trách giận mình mang mầm bệnh rồi truyền cho thai nhi. Nhưng rồi, được sự động viên chân thành từ bác sỹ điều trị là PGS Trần Vân Khánh, nữ bệnh nhân đã lấy hết can đảm để nói ra sự thật cho chồng.

Đáp lại, anh chồng hiểu chuyện rất chia sẻ với vợ và hai vợ chồng đã cùng quyết tâm để sinh một đứa con khỏe mạnh. Nhờ sự giúp đỡ hết lòng của PGS Trần Vân Khánh, một thời gian sau, nữ bệnh nhân đã mang thai lần nữa và được thăm khám, điều trị rất kỹ lưỡng. Khi nhận được kết quả kiểm tra, PGS Trần Vân Khánh vỡ òa niềm vui khi xác định bào thai trong bụng bệnh nhân mang gen bình thường.

Trải qua thời kỳ mang thai, nữ bệnh nhân đã sinh ra một đứa trẻ hoàn toàn khỏe mạnh. Đến nay, chị vẫn gửi cho nữ PGS những bức ảnh về đứa trẻ với các mốc phát triển thay lời biết ơn sâu sắc nhất. Nhìn đứa trẻ, PGS Trần Vân Khánh cũng cảm thấy hạnh phúc như chính mẹ của cháu bé và coi đó là “quả ngọt” nhận được trên chặng đường đầy gian khó mình đang đi.

PGS Trần Vân Khánh chia sẻ: “Thời gian tới, tôi mong muốn sẽ tiếp tục nghiên cứu khoa học và mở rộng nghiên cứu về những bệnh khác để hỗ trợ được nhiều thêm nữa cho cộng đồng…”.

Điệp Quyên