Nguyên liệu thuốc bắc nhập lậu lại 'nổi sóng'

Lực lượng chức năng kiểm tra tang vật là nguyên liệu thuốc bắc bị thu giữ ngày 13/9. Ảnh: Giang Nguyễn

20 ngày bắt 5 vụ

Chỉ chưa đầy 20 ngày (kể từ ngày 24/8), các lực lượng chức năng tỉnh Lạng Sơn đã phát hiện và bắt giữ 6 vụ việc liên quan đến vận chuyển nguyên liệu thuốc bắc từ biên giới vào nội địa với số lượng lên tới gần 3 tấn.

Theo đại diện Ban Chỉ đạo 389 Lạng Sơn, hầu hết các vụ việc vận chuyển, buôn lậu nguyên liệu thuốc bắc bị phát hiện và bắt giữ thời gian qua đều xảy ra trên địa bàn khu vực cửa khẩu Chi Ma. Khi kiểm tra hành chính các vụ việc cũng như tang vật cho thấy, các hành vi vi phạm tinh vi, đa dạng và chủ yếu là không có hóa đơn chứng từ, không rõ nguồn gốc xuất xứ, không bảo đảm chất lượng sơ chế...

Mở đầu cho một loạt vụ việc vận chuyển trái phép nguyên liệu thuốc bắc qua địa bàn tỉnh Lạng Sơn là chiều 24/8, lực lượng Công an Lạng Sơn phát hiện bắt giữ xe ô tô khách BKS 12A-003.07, do Bùi Hữu Diện, sinh năm 1980, trú tại khu Ga Nam, thị trấn Đồng Mỏ, huyện Chi Lăng, vận chuyển 51 bao tải gồm 12 loại thuốc bắc có tổng trọng lượng 1.483 kg không có hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc xuất xứ.

Làm việc với lực lượng chức năng, lái xe khai nhận số hàng hóa trên chở thuê cho một người đàn ông tên Sơn không rõ địa chỉ từ khu vực vùng biên huyện Lộc Bình về TP Bắc Ninh tiêu thụ với giá cước 2 triệu đồng. Cũng theo lời khai của lái xe, đây là chuyến hàng thứ hai chở thuốc bắc cho Sơn cùng địa điểm như trên.

Ngày 30/8, khi đang tổ chức tuần tra kiểm soát tại khu vực đường mòn gần mốc 1241 và 1245, thuộc xã Tú Mịch, huyện Lộc Bình, lực lượng Biên phòng Đồn Biên phòng cửa khẩu Chi Ma đã phát hiện nhiều đối tượng đang lén lút nhận các bao hàng chuyển qua hàng rào từ bên kia biên giới. Khi phát hiện lực lượng chức năng, các đối tượng đã lợi dụng đêm tối bỏ chạy vào rừng, để lại hiện trường 22 bao tải dứa là nguyên liệu thuốc bắc trôi nổi với nhiều loại như: thục thung dung, đương quy, hoàng liên, hoàng kỳ, quy ngố..., trọng lượng hơn 500 kg.

Sáng 5/9, tổ công tác Trạm Kiểm soát Biên phòng cửa khẩu Chi Ma tiếp tục phát hiện một số đối tượng vận chuyển 210 kg nguyên liệu thuốc bắc.

Mới đây nhất, ngày 13/9, trong quá trình tuần tra, kiểm soát tại khu vực đường mòn thuộc thôn Quân Phát, xã Yên Khoái, huyện Lộc Bình, Chi cục Hải quan cửa khẩu Chi Ma (Cục Hải quan Lạng Sơn) phối hợp với Đội kiểm tra công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả tỉnh Lạng Sơn và lực lượng Công an- Quản lý thị trường Lạng Sơn bắt giữ 350 kg thuốc bắc tập kết tại khu vực biên giới. Qua kiểm tra thực tế, số nguyên liệu thuốc bắc này gồm mộc qua, bách hoa xà, cỏ kim ngân và đại hoàng. Cùng thời điểm này, Đồn Biên phòng cửa khẩu Chi Ma cũng thu giữ 130 kg nguyên liệu thuốc bắc do các đối tượng bỏ lại khi phát hiện thấy có sự kiểm soát của lực lượng chức năng.

Trao đổi với phóng viên, đại diện Ban Chỉ đạo 389 Lạng Sơn cho biết, thời gian gần đây, tình trạng nhập lậu nguyên liệu thuốc bắc từ Trung Quốc vào Việt Nam qua khu vực biên giới lại có chiều hướng gia tăng. Thủ đoạn chủ yếu của các đối tượng đầu nậu là tìm khu vực xa cửa khẩu, hẻo lánh, lợi dụng đêm tối để đưa hàng lậu từ bên kia biên giới qua hàng rào vào Việt Nam sau đó thuê cư dân biên giới tiếp tục vận chuyển hàng vào sâu trong nội địa để đưa về các tỉnh phía sau tiêu thụ.

Điều đáng nói, hiện các đối tượng rất tinh vi và nhiều thủ đoạn. Nếu như trước đây các đối tượng vận chuyển số lượng lớn, thì nay các đối tượng thường xé lẻ rồi thuê cư dân biên giới mang vác qua biên giới tập kết. Khi phát hiện thấy lực lượng chức năng kiểm soát, các đối tượng sẵn sàng bỏ lại hàng hóa và tháo chạy về phía Trung Quốc. Nghiêm trọng hơn, trên đường tháo chạy, nhóm đối tượng vận chuyển này đã rải đinh “cản đường” nhằm ngăn cản sự truy đuổi của lực lượng chức năng để dễ dàng tẩu thoát, đại diện Ban Chỉ đạo 389 Lạng Sơn cho biết thêm.

Cũng theo nhận định của Ban Chỉ đạo 389 Lạng Sơn, việc dùng xe khách để chở nguyên liệu thuốc bắc nhập lậu khi đã mang vác thành công qua biên giới vào nội địa là chiêu thức để trốn tránh sự kiểm soát của lực lượng chức năng.

Lực lượng chức năng kiểm tra tang vật là nguyên liệu thuốc bắc bị thu giữ ngày 13/9. Ảnh: Giang Nguyễn

Khó kiểm soát chất lượng

Nhiều đường mòn, lối mở biên giới trên địa bàn Lạng Sơn nằm sát với các kho nguyên liệu, hàng hóa của Trung Quốc đã tạo điều kiện cho cư dân biên giới lợi dụng, vận chuyển trái phép hàng hóa, đặc biệt là các mặt hàng nguyên liệu thuốc bắc. Điều đáng nói, trên địa bàn khu vực cửa khẩu Chi Ma có rất nhiều lối mở, đường mòn cư dân biên giới tự phát nên thời gian qua các đối tượng đã lợi dụng điều kiện này để vận chuyển mặt hàng dược liệu vào nội địa Việt Nam.

Trao đổi về tình hình nhập khẩu mặt hàng nguyên liệu thuốc bắc qua cửa khẩu quốc tế theo quy định tại Nghị định 54/2017/NĐ-CP của Chính phủ, đại diện Cục Hải quan Lạng Sơn cho biết, hiện nay chỉ có khoảng 8-9 DN làm thủ tục nhập khẩu qua cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị và số lượng các lô hàng nhập khẩu cũng không thường xuyên. Do đó, khi phát sinh các lô hàng dược liệu nhập khẩu, Chi cục Hải quan cửa khẩu Hữu Nghị sẽ phối hợp với Trung tâm kiểm định dược phẩm và mỹ phẩm - Sở Y tế Lạng Sơn lấy từng mẫu hàng để kiểm nghiệm tiêu chuẩn chất lượng. Sau khi có kết quả đạt, lô hàng mới được thông quan. Thống kê sơ bộ cho thấy, trong năm 2019, Chi cục Hải quan cửa khẩu Hữu Nghị đã làm thủ tục thông quan cho khoảng 1.668 tấn dược liệu.

Cũng theo đại diện Cục Hải quan Lạng Sơn, việc quản lý dược liệu nhập khẩu còn gặp nhiều khó khăn vì đây là mặt hàng tiềm ẩn nhiều rủi ro, mỗi lô hàng thường có nhiều mục hàng, đa dạng về chủng loại. Do đó, việc phân loại hàng hóa là mặt hàng dược liệu đối với cơ quan Hải quan gặp rất nhiều khó khăn, đòi hỏi phải có sự phối hợp chặt chẽ của cơ quan quản lý chuyên ngành.

Đại diện Cục Quản lý thị trường Lạng Sơn nhấn mạnh, qua công tác kiểm soát trên thị trường cho thấy, hiện phần lớn lượng nguyên liệu thuốc bắc bày bán trên thị trường đều thiếu nguồn gốc xuất xứ, nên gây khó khăn cho công tác quản lý chất lượng.

Theo thống kê của Bộ Y tế, Việt Nam mới chỉ tự cung cấp được 25% nguyên liệu để phục vụ sản xuất thuốc trong nước, còn lại 75% vẫn phải phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu. Song phần lớn nguồn nguyên liệu nhập khẩu chính ngạch hay từ nguồn nhập lậu trót lọt đều chứa hàm lượng độc tố cao.

Nụ Bùi