Nguy hiểm biến chứng mắt do đái tháo đường

Bác sĩ đang kiểm tra thị lực cho bệnh nhân mắc đái tháo đường

Suýt mù vì tự ý dùng thuốc nhỏ mắt

Mới đây, khoa Mắt, Bệnh viện (BV) Gia An 115 tiếp nhận bệnh nhân L.B.Q. (47 tuổi, ngụ huyện Bình Chánh) đến khám vì mắt trái mờ. Bệnh nhân đã tự dùng thuốc nhỏ mắt nhưng không đỡ, mắt ngày càng mờ dần. Bệnh nhân cho biết bản thân có tiền sử ĐTĐ, trước đó đã phát hiện đục thủy tinh thể nhưng do lượng đường trong máu cao, huyết áp không ổn định nên chưa thể thực hiện phẫu thuật. Sau đó, do công việc bận rộn nên anh “bỏ lơ” bệnh. Đến khi mắt mờ nhiều, gần như không thấy gì, chỉ có thể nhìn bóng bàn tay khua trước mặt (thị lực bóng bàn tay), anh đã đến khám tại các BV chuyên khoa lớn và được yêu cầu phẫu thuật. Tuy nhiên, do bệnh lý nền ĐTĐ của bệnh nhân không được điều trị tốt nên phải hoãn phẫu thuật.

Trực tiếp nhận bệnh, BS Trần Hiếu, Khoa Mắt BV Gia An 115, đánh giá trường hợp của bệnh nhân L.B.Q cần phẫu thuật tán nhuyễn thể thủy tinh đục bằng siêu âm (Phaco) kết hợp đặt thể thủy tinh nhân tạo (IOL) ngay để tránh mất thị lực vĩnh viễn. Tuy nhiên, phẫu thuật đục thủy tinh thể ở bệnh nhân ĐTĐ phức tạp hơn và nhiều nguy cơ biến chứng hơn. Tình trạng ĐTĐ cũng phải được kiểm soát thật tốt để chuẩn bị phẫu thuật.

Theo BS Trần Hiếu, đục thủy tinh thể là bệnh thường gặp, đứng hàng đầu trong các nguyên nhân gây mù lòa trên thế giới. Nếu đục thủy tinh thể do biến chứng của ĐTĐ không được điều trị đúng thì thể thủy tinh sẽ ngày càng đục. Khi đó, phẫu thuật sẽ khó khăn hơn, thủy tinh thể quá chín sẽ gây biến chứng như tăng nhãn áp, bị vỡ bao dẫn đến phản ứng viêm màng bồ đào, làm tăng nguy cơ mù lòa.

“Thực tế, nhiều người khi có các triệu chứng mỏi mắt, khô mắt, mờ mắt… thường tự mua thuốc nhỏ mắt về sử dụng mà không hề biết rằng đây là thói quen xấu có thể dẫn đến những hệ lụy khôn lường. Bởi vì trong các loại thuốc nhỏ mắt bán ở hiệu thuốc có thể chứa kháng sinh hoặc các chất corticoid. Tuy các chất này tốt cho việc điều trị một số bệnh về mắt như viêm bờ mi, viêm giác mạc… nhưng nếu lạm dụng hoặc tự ý sử dụng, không theo chỉ định của bác sĩ thì có thể làm tăng nhãn áp, tăng tình trạng đục thủy tinh thể, tổn hại thần kinh thị giác, thậm chí mất thị lực vĩnh viễn”, BS Trần Hiếu cho hay.
Tuân thủ điều trị, ngăn ngừa biến chứng

Theo TS-BS Trần Minh Triết, Khoa Nội tiết BV Đại học Y Dược TPHCM, ĐTĐ là một bệnh lý mãn tính, vì vậy muốn kiểm soát đường huyết tích cực, điều trị hiệu quả và ngăn ngừa biến chứng, việc người bệnh kiên trì điều trị, biết cách tự chăm sóc bản thân là một trong những yếu tố quan trọng nhất. Để đạt được hiệu quả điều trị, người bệnh cần phối hợp 3 yếu tố chính là sử dụng thuốc đều đặn, thực hiện chế độ dinh dưỡng và chế độ luyện tập theo đúng chỉ định của bác sĩ. Tuy nhiên trên thực tế, nhiều người bệnh thường chỉ tuân thủ điều trị thời gian đầu, sau khi thấy tình trạng sức khỏe ổn định hơn lại phát sinh tâm lý chủ quan hoặc nghe những thông tin không chính xác, dẫn đến sai lầm trong cách tự chăm sóc như không tuân thủ chế độ dinh dưỡng, không sử dụng thuốc đều đặn, không tái khám định kỳ, tự ý sử dụng các loại thuốc không theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Ở người bệnh ĐTĐ, khả năng đục thủy tinh thể cao gấp 2-5 lần người bình thường. Khi bị đục thủy tinh thể, mắt sẽ mờ như có màn sương mù phía trước khiến người bệnh nhìn không rõ. Nguy cơ bị tăng nhãn áp ở người bệnh ĐTĐ cao hơn người bình thường khoảng 40%. Người bệnh càng lâu năm thì khả năng biến chứng xảy ra càng cao. Nguyên nhân là do thủy dịch trong mắt dẫn lưu kém làm tăng áp lực lên mắt. Áp lực này làm tổn thương các tế bào võng mạc và thần kinh thị giác khiến tầm nhìn của người bệnh ĐTĐ giảm dần. Các triệu chứng của tăng nhãn áp bao gồm: nhức đầu, đau mắt, chảy nước mắt, mờ mắt, nhìn thấy quầng sáng trước mắt… Đáng lưu ý hơn là bệnh võng mạc do ĐTĐ. Hầu như người bệnh không có triệu chứng gì trước đó, đến khi thị lực giảm (mắt mờ) thì võng mạc mắt đã bị tổn thương.

Cũng theo TS-BS Trần Minh Triết, một điều hết sức may mắn là đa số các biến chứng mắt do ĐTĐ hiện nay đều có thể phòng ngừa và điều trị đạt kết quả tốt, tránh nguy cơ mù lòa nếu được phát hiện sớm. Để phòng ngừa biến chứng mắt, người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt chế độ điều trị, kiểm soát tốt đường huyết, huyết áp, mỡ máu và có cuộc sống lành mạnh, hạn chế thức uống có cồn hoặc hút thuốc. Đồng thời, mỗi người bệnh ĐTĐ cần có một lịch trình theo dõi và điều trị chuyên biệt quyết định bởi bác sĩ chuyên khoa mắt.

Trên 50% số người mắc đái tháo đường không được phát hiện sớm

Ngày 13-11, tại Thanh Hóa, Bộ Y tế phối hợp với UBND tỉnh Thanh Hóa tổ chức mít tinh hưởng ứng Ngày Thế giới phòng chống bệnh đái tháo đường (ĐTĐ), 14-11. Dự mít tinh có GS-TS Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế, đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam, đại diện các cơ quan chức năng và nhiều người dân địa phương. Tại buổi lễ, Thứ trưởng Trần Văn Thuấn nêu rõ, trong số các bệnh không lây nhiễm thì ĐTĐ là bệnh đang gia tăng nhanh người mắc. Đây là căn bệnh hoàn toàn có thể dự phòng được nếu mọi người dân chú ý và quan tâm hơn nữa đến khẩu phần ăn hàng ngày một cách khoa học, hợp lý và thường xuyên tăng cường hoạt động thể lực.

Tại Việt Nam, tỷ lệ người mắc bệnh ĐTĐ đang gia tăng nhanh không chỉ ở các thành phố lớn mà xuất hiện ở hầu khắp các tỉnh thành. Đặc biệt trên 50% số người mắc bệnh ĐTĐ trong cộng đồng không được phát hiện sớm mà chỉ được biết khi đã có nhiều biến chứng nguy hiểm đến tính mạng như: biến chứng tim mạch, suy thận, mù lòa, biến chứng bàn chân. Theo các chuyên gia y tế, bệnh ĐTĐ được xem là “kẻ giết người thầm lặng” do thường được phát hiện, chẩn đoán muộn. Do vậy, cả nước hiện có khoảng 5,3 triệu người bị tiền ĐTĐ và 2/3 trong số này sẽ chuyển thành ĐTĐ với nguy cơ tử vong cao.

Theo đánh giá của WHO, ĐTĐ là một trong những bệnh nội tiết phổ biến nhất trên thế giới và được dự báo sẽ như một đại dịch của thế kỷ 21. Mỗi năm, bệnh ĐTĐ cướp đi sinh mệnh của hơn 3 triệu người trên thế giới. Trong khi đó, Liên đoàn đái tháo đường thế giới (IDF) đưa ra dự báo tới năm 2045, thế giới sẽ có 629 triệu người bị ĐTĐ, tương đương với cứ 10 người có 1 người bị ĐTĐ. Việc tăng sử dụng thực phẩm không thích hợp, lười vận động thể lực ở trẻ em, bệnh ĐTĐ tuýp 2 đang có xu hướng gia tăng ở cả trẻ em và trở thành vấn đề sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng.

MINH KHANG

MINH NAM