Nguy cơ mới

Lợi dụng tình hình đất nước bị chia rẽ với hai chính phủ, hai quốc hội cùng tồn tại, các nhóm vũ trang đối địch ở Libya gần đây liên tiếp tiến hành các vụ tiến công ở thủ đô Tơ-ri-pô-li. Các vụ bắn rốc-két vào gần sân bay duy nhất hoạt động ở thủ đô hiện nay đã khiến sân bay này phải đóng cửa. Trong lúc lệnh ngừng bắn mong manh liên tiếp bị các nhóm vũ trang vi phạm, các tay súng IS đã “đục nước béo cò”, tăng cường tiến công những cơ sở dầu mỏ của Libya. Mất “thành trì” tại thành phố Xơ-tê ở miền trung hồi cuối năm 2016, IS âm thầm hoạt động tại các khu vực hẻo lánh ở Libya. Màn “tái xuất” của IS là cuộc tiến công nhằm vào trung tâm đầu não của ngành dầu mỏ quốc gia, vốn đóng vai trò trụ cột trong nền kinh tế Libya. Các nhóm vũ trang thường phong tỏa các mỏ dầu để đưa ra các yêu sách, nhưng trụ sở của NOC ở Tripoli trước đó chưa phải hứng chịu bất cứ vụ tiến công nào.

Thua ở các chiến trường Syria và Iraq, IS nay chuyển địa bàn hoạt động tới Libya, nơi tình trạng hỗn loạn đã khiến quốc gia này trở thành “mảnh đất màu mỡ” cho nhóm cực đoan. Lo ngại những mối đe dọa tiềm tàng, Cơ quan Tình báo trung ương Mỹ (CIA) mới đây tuyên bố sẽ sử dụng máy bay không người lái xuất phát từ căn cứ quân sự Ðia-cu, thuộc vùng đông bắc Ni-giê-ri-a, để thực hiện các vụ không kích mạng lưới khủng bố quốc tế An Kê-đa và IS tại Libya. Việc sử dụng máy bay không người lái của CIA bị hạn chế dưới thời Tổng thống Mỹ B.Ô-ba-ma sau các vụ tiến công gây tổn thất cho dân thường. Tuy nhiên, dưới thời Tổng thống đương nhiệm Ð.Trăm, CIA được mở rộng quyền sử dụng các phương tiện bay không người lái trong hoạt động chống khủng bố.

Ðất nước Libya xung đột và hỗn loạn cũng là một trong những nguyên nhân khiến dòng người di cư xuất phát từ bờ biển Libya sang châu Âu ngày một gia tăng. Các nước phương Tây đang nỗ lực thúc đẩy nhằm ngăn chặn bạo lực và thiết lập hòa bình ở Libya, coi đây là biện pháp hiệu quả “chặn tận gốc” làn sóng di cư. Ðó là lý do cả Pháp và Italy, hai quốc gia đang hứng chịu gánh nặng người nhập cư, rất quan tâm những diễn biến ở Libya và phối hợp cùng các phe phái ở quốc gia Bắc Phi nhằm tìm giải pháp chấm dứt xung đột. Trong chuyến thăm Libya mới đây, Bộ trưởng Ngoại giao Italy E.Mi-la-ne-xi đã hội đàm với Tướng Kh.Háp-ta, người đang lãnh đạo chính quyền ở miền đông Libya, song song Chính phủ đoàn kết dân tộc Libya (GNA) hoạt động tại thủ đô Tripoli do Thủ tướng Ph.Xa-rai lãnh đạo. Cuộc hội đàm nhằm thảo luận các nỗ lực tổ chức bầu cử tại Libya. Là nước ủng hộ quan trọng đối với GNA ở Tơ-ri-pô-li, Italy muốn đứng ra dàn xếp một thỏa thuận với chính quyền đối địch ở Libya, vốn được Pháp ủng hộ. Pháp cũng đang thúc đẩy tiến hành cuộc bầu cử ở Libya diễn ra vào cuối năm nay.

Thủ đô Tơ-ri-pô-li của Libya đang ở trung tâm của cuộc chiến tranh giành ảnh hưởng giữa các nhóm vũ trang kể từ khi nhà lãnh đạo M.Ca-đa-phi bị lật đổ. GNA của Thủ tướng Xa-rai vẫn chưa thể thành lập một quân đội chính quy hoặc các lực lượng an ninh thường trực và buộc phải dựa vào các lực lượng dân phòng để bảo đảm an toàn cho thủ đô. Liên hợp quốc nhận định, hiện trạng bất ổn ở Libya là không thể tránh khỏi, do đó việc thiết lập các tổ chức dân sự và quân sự thống nhất là điều hết sức cấp bách. Chính phủ được Liên hợp quốc ủng hộ ở Libya đã ban bố tình trạng khẩn cấp tại Tripoli và khu vực lân cận. Liên hợp quốc cũng thúc đẩy thực thi các biện pháp an ninh mới tại Tripoli nhằm hạ nhiệt căng thẳng ở thủ đô của Libya.

Tuy nhiên, chỉ có một giải pháp đó là khai thông bế tắc chính trị ở Libya mới có thể đem lại hòa bình và ổn định cho quốc gia đã trải qua quãng thời gian tám “mùa xuân A-rập” đầy bất ổn và chia rẽ.

MỸ VÂN